Taşıma (Sevk) Evrakları

Taşıma Belgeleri (Özet)

Taşıma belgeleri taşıtan ile taşıyıcı arasında yapılan taşıma sözleşmesine dayanır ve iki tarafın hak ve yükümlülüklerini gösterir. Gönderen (shipper), taşıma sözleşmesi yapıldıktan sonra, bu sözleşmeye istinaden malı taşıyıcıya teslim eder. Taşıma sözleşmesinde alıcı da (consignee) belirtilir. Gönderenin mutlaka taşınacak eşyanın sahibi olmasına gerek yoktur. Sözleşmeyi yapanın eşya sahibinden başka biri olarak gözükmesi, ortada bir komisyonculuk ilişkisi bulunduğunu gösterir. Böyle durumlarda taşıma komisyoncusu sözleşmede gönderen olarak gözükür, eşya sahibi ise sözleşmeye yabancı üçüncü şahıs durumundadır. Akreditifli işlemlerde aksi öngörülmedikçe bankalar, akreditif lehdarı dışındaki bir tarafı malların göndericisi olarak gösteren taşıma belgelerini kabul ederler. Gönderilen/Alıcı (consignee) ise, eşyanın taşıma sonunda teslim edileceği taraftır. Bunun kim olacağı taşıma sözleşmesinde belirtilmemişse, gönderen aynı zamanda alıcı sayılır. Gönderen tasarruf hakkını kullanarak alıcıyı değiştirebilir yada başlangıçta belirtmediği hallerde onu bu yolla tayin edebilir. Gönderilen/Alıcı ise taşıma sözleşmesinin tarafı olmasa bile üçüncü kişi lehine sözleşme kabul edilmesinin sonucu olarak bir takım haklara sahiptir. Gönderilen/Alıcı taşıyıcıya emir ve talimatlar verebilir, yükün teslimini isteyebilir ve taşıma sözleşmesinden doğan diğer hakları kullanabilir. Alıcı bu haklarını eşyanın varış yerine varmasından itibaren kullanabilir.

Taşıma belgelerinin başlıca üç özelliği vardır.

1 Malların teslim alındığını gösteren bir makbuz,

2 Taşıyan ile taşıtan arasında akdedilen bir sözleşme,

3 Bazı şartlar altında bir kıymetli evrak niteliği taşır.

Yukarıda sayılan özellikler taşıma belgelerinin genel özellikleridir. Hepsi makbuz niteliğinde olmakla birlikte bazıları sözleşme veya kıymetli evrak niteliği taşımayabilir. Bu konu ileriki bölümlerde nedenleriyle birlikte ayrıca açıklanacaktır. Unutulmaması gereken bir başka konu da, taşıma belgelerinde bulunması gereken bilgilerin neler olacağı hususudur. Taşıma belgeleri en azından aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir.

01: Bir taşıma belgesi dış görünüş itibariyle, taşıyanın ismini göstermeli; taşıyıcı veya taşıyıcı adına hareket eden bir acente tarafından ya da gemi kaptanı veya kaptan adına hareket eden bir acente tarafından imzalanmış, onaylanmış olmalıdır. Taşıyıcı veya kaptana ait herhangi bir imza veya tasdik, duruma göre taşıyıcı veya kaptan olarak tanımlanmalıdır. Eğer taşıyıcı veya kaptan adına bir acente imza atıp onaylıyorsa adına hareket ettiği tarafın adını ve yetkisini belirtmelidir. Burada şunu da belirtmek gerekir ki taşıma acentesi ile taşıma komisyoncusu arasındaki en belirgin fark, taşıma acentesinin eşyayı taşıma, taşıma komisyoncusunun ise taşıtma taahhüdünde bulunmasıdır.

02: Taşıma belgelerinde mutlaka sevk tarihi belirtilmelidir. Bu birkaç açıdan önem taşır. Örneğin arada bir akreditif varsa taşıma belgesindeki tarih, belgelerin yasal süre içinde bankaya ibraz edilip edilmediğini, yani "bayat" (stale) olup olmadığını göstermesi açısından önemlidir. Ayrıca yüklemenin hangi tarihte yapıldığının bilinmesi sigortanın hangi tarihten itibaren başlaması gerektiğini göstermesi açısından da önem taşır. Taşıma belgesi "bayat" (stale) olmamalıdır. Akreditifte, taşıma belgelerinin düzenlendiği tarihten itibaren bankaya ibraz edilecekleri sürenin belirtilmesi gerekir. Eğer böyle bir süre belirtilmemişse taşıma belgesinin düzenlendiği tarihi takip eden 21 günlük süreden sonra kendilerine ibraz edilen belgeleri bankalar, bayat vesaik rezervi koyup reddederler. Çünkü taşıma belgesinin, en geç malların gideceği yere varışında alıcının eline geçmesini sağlamak üzere yeterli süre önce bankalara ibraz edilmesi gerekir. Bu nedenle akreditif vadesi içinde bile olsa, taşıma belgesinin düzenlenme tarihinden itibaren 21 günü geçtikten sonra bankaya ibraz edilen belgeler veya akreditifte süre belirtilmişse, gösterilen süreden sonra bankaya ibraz edilen belgeler bayat sayılır ve kabul edilmezler.

03: Bir taşıma belgesi "temiz" olmalıdır. Bir başka ifadeyle, belge üzerinde malların ya da ambalajların bozuk olduğuna ilişkin bir kayıt bulunmamalıdır.

04: Taşıma belgesi ihbar kaydı taşımalıdır. Yani taşıyıcının, taşıma belgelerinde ihbar tarafı (notify party) olarak alıcının adı ve adresinin yazılı olması halinde, bu alıcıyı malların geldiğinden haberdar etmesi gerekir.

05: Malların deniz yoluyla taşınıyor olması halinde akreditifte başka bir açıklama yoksa malların ambarda yüklendiğini gösteren, yani "on board" ibaresini ihtiva eden taşıma belgeleri bankalarca kabul edilir. Akreditifte açıkça izin verilmedikçe, malların güverteye yüklendiğini veya yükleneceğini gösteren "on deck" ifadeler ihtiva eden taşıma belgeleri bankalarca reddedilir. Ancak malların açıkça güverteye yüklendiğini veya yükleneceğini ifade etmemesi kaydıyla, metninde malların güvertede taşınabileceği belirtilen taşıma belgelerini de bankalar reddetmezler.

06: Bir taşıma belgesi özellikle de konşimentolar, mutlaka yüklemeyi veya sevki göstermelidir. Çünkü taşıma komisyoncuları tarafından düzenlenen taşıma belgeleri malın yüklendiğini değil, yüklenmek üzere teslim alındığını gösterir. Taşıyıcı tarafından mallar yükletildiğinde hemen "yükleme konşimentosu" düzenlenir. Eğer yükleme hemen gerçekleşmeyecek veya zaman alacak yada daha sonra yapılacaksa, o takdirde "tesellüm konşimentosu" düzenlenir. İki konşimento arasındaki en önemli fark, yükleme konşimentolarında yükleme yapıldığına dair bir ifadenin ve yükleme tarihinin bulunmasıdır. Belgelerin bankalar tarafından kabul edilebilir olması için yükleme konşimentosunun ibraz edilmesi gerekir. Tesellüm konşimentolarının üzerine yükleme yapıldığına dair ifade ile yüklemenin yapıldığı araç adı ve yükleme tarihi eklendiğinde yükleme konşimentosu haline gelir ve yükleme konşimentosu gibi kabul edilir. Ayrıca bankalar tarafından son yıllarda deniz konşimentoları dışındaki taşıma belgeleri üzerinde de malların araca yüklendiğine ve hatta aracın yola çıkarılmış olduğuna ilişkin ifadeler konulmasının istendiği durumlar olmakta, taşıyıcı veya onun yetkili acentesi tarafından bu ifadeler taşıma belgelerine konulmaktadır.

A- DENİZ KONŞİMENTOSU (Marine Bill Of Lading)

01- Nama Yazılı Konşimento:

02- Emre Yazılı Konşimento:

03- Hamiline Yazılı Konşimento:

Konşimentolar iki şekilde düzenlenebilir.

-Tesellüm Konşimentosu:

-Yükleme Konşimentosu:

B- ÖZELLİKLİ KONŞİMENTOLAR

01- Kısa Konşimento: (Short Form/Blank Back B/L)

02- Düzgün Hat Konşimentosu: (Liner Bill Of Lading)

03- Konteyner Konşimentosu: (Container B/L)

04- Çok Amaçlı Taşıma Belgesi: (Multimodal / Combined Transport Document)

05- Baştan Başa Konşimento: (Through Bill Of Loading)

06- Navlun Sözleşmesine Dayalı Konşimento: (Charter Party B/L)

07- Ciro Edilemez Denizyolu Taşıma Senetleri: (Non Negotiable Sea Waybill)

08- Kaptan Makbuzu: (Mate's Receipt)

09- Ordino: (Delivery Order)

10-Manifesto: (Manifest)

C- DİĞER TAŞIMA BELGELERİ (Waybill)

01- Havayolu Taşıma Senedi: (Air Waybill)

02- Demiryolu Hamule Senedi /CIM: (Rail Consignment Note)

03 – Karayolu Taşıma Senedi /CMR: (Road Waybill)

04 – Nakliyeci Makbuzları ve Fıata Belgeleri:

a- FCR Taşımacının Teslim Alındı Belgesi : (Forwarder's Certificate Of Receipt)

b- FCT Nakliyeci Taşıma Belgesi : ( Forwarder's Certificate Of Transport) c- FBL FIATA Kombine Konşimentosu :(FIATA Combined Bill Of Lading)

05 – Posta Belgeleri :( Post Receipt)

DİĞER TAŞIMA BELGELERİ (Waybill)

Taşıma belgeleri, taşıtan ile taşıyıcı arasında yapılan taşıma sözleşmesine dayanan ve iki tarafın hak ve yükümlülüklerini gösteren belgelerdir. Bu belgeler; malların teslim alındığını gösteren bir makbuz, taşıyan ile taşıtan arasında akdedilen bir sözleşme ve bazı şartlar altında kıymetli evrak niteliklerini taşımaktadır. Bu bölümde konşimentolar dışında kalan diğer taşıma belgeleri ele alınacaktır.

Taşıma senetleri malın mülkiyetini temsil etmeyen, malların teslim alındığını gösteren makbuz niteliğindeki belgelerdir. Bu nedenle, taşıma senetlerinin ciro ve teslimi ile malların mülkiyeti devredilemez. Taşıma senetlerinin cirosu mümkün olmadığı için taşınan mallar, senette ismi yazılı gönderilene (alıcıya) teslim edilir.

Demiryolu, havayolu ve kamyonla yapılan taşımalarda kullanılan taşıma senetleri aşağıda açıklanmıştır.

1. HAVAYOLU TAŞIMA SENEDİ (Air Waybill)

Havayolu Taşıma Senedi bir makbuzdur ve kıymetli evrak niteliğinde değildir (Bkz. Örnek 1). Hava konşimentosu da denilen bu belgenin ciro ve teslimi ile malların mülkiyeti devredilemez. Mallar düzenlenen senedin üzerinde alıcı olarak kimin adı yazılı ise ona teslim edilir.

Bu taşıma belgesi üç tanesi orijinal olmak üzere on iki nüsha halinde düzenlenir. Bu nüshalardan birincisi havayolu şirketine, ikincisi gönderilene aittir; üçüncü nüsha ise gönderenin nüshasıdır. Havayolu taşıma senedinin 3. nüshası (original for shipper) satıcının elinde olduğu sürece, bu nüshayı mallar alıcı tarafından çekilmeden önce, taşıma acentesine ibraz ederek taşıma şartlarını ve hatta malın alıcısını değiştirme hakkına sahiptir. Bu nedenle gönderene tanınmış olan bu hak alıcı için de, banka için de önemli bir risk oluşturur. Bu riskin minimize edilebilmesi için hava yolu konşimentosunun 3. nüshasının bankalara ibraz edilmesi istenir.

House Air Waybill

Havayolu taşımacılığında taşıma komisyoncusu tarafından düzenlenen bir belgedir. Malın sevk edildiğini değil yalnızca teslim alındığını gösterir. Az miktarda mal sevk edecek ihracatçı firmalar navlun ücretini düşük tutmak amacıyla taşıma komisyoncusuyla anlaşırlar ve mallarını House Air Waybill karşılığında taşıma komisyoncusuna teslim ederler. Taşıma komisyoncusu bu tür firmaların mallarını toplayarak bir sevkiyatta gönderir ve bütün mallar için bir Air Waybill düzenlenir ve bu belgede "shipper" (yükleten) olarak taşıma komisyoncusu yer alır. Bankalar açısından teminat özelliği çok zayıftır.

2- DEMİRYOLU HAMULE SENEDİ (Rail Consignment Note)

Demiryolu Hamule Senedi malların demiryolu ile taşınması halinde, demiryolu idaresince verilen bir makbuzdur. Kıymetli evrak niteliğinde olmadığı için malların mülkiyetini temsil etmez, ciro edilemez ve yalnızca malların gönderilmek üzere demiryolu idaresine teslim edildiğini gösterir. Mallar alıcısına, taşıma acentesine müracaatında kimliğini ispat etmesi halinde verilir.

Dolu vagon karşılığında demiryolu idaresinin verdiği belge hamule senedinin ikinci nüshasıdır. Birinci nüsha (asıl) mallarla birlikte gönderilir. Mallar alıcının müracaatı ve kimliğinin ibrazı karşılığında, hamule senedi aranmaksızın teslim edilir.

3. KARAYOLU TAŞIMA SENEDİ / CMR (Road Waybill)

Kamyonla yapılan taşımalarda uluslararası CMR (Convention Merchandise Routier) Anlaşması gereğince düzenlenen bir taşıma senedidir. Taşıma senedi üç nüsha halinde düzenlenir ve her üç nüsha da gönderen ile taşıyıcı tarafından imzalanır (Bkz.  CMR  Belgesi Örneği).

Senedin düzenlendiği ülke hukukuna göre imzalar matbu olabilir ya da imzaların yerine gönderenin ya da taşıyıcının mühürleri basılabilir. Taşıma senedinin birinci nüshasını gönderen alır, ikinci nüsha eşya ile beraber gider, üçüncü nüsha taşıyıcıda kalır.

İmzalanan taşıma senedi;

- Taşıma sözleşmesinin kurulmuş olduğunu, - Malların taşıyıcı tarafından teslim alındığını, - Malların ve ambalajların iyi durumda olduğunu, sayılarının, marka ve numaralarının taşıma senedinde yazılı olanlara uyduğunu, gösterir.

Taşıma senedinin ikinci nüshası gönderilene (alıcıya) teslim edilene kadar gönderen, taşımaya devam olunmaması, malın teslim yerinin değiştirilmesi ya da taşıma senedinde gösterilenden başka bir alıcıya teslim edilmesi gibi tasarruflarda bulunabilir. Ancak ikinci nüshanın alıcıya tesliminden itibaren taşıyıcı alıcının emir ve talimatlarına uymak zorundadır. Gönderenin taşıma senedine bir açıklama koyarak bu tasarruf hakkında taşıma senedinin düzenlenmesinden itibaren gönderileni sahip kılması mümkündür. Diğer yandan taşıma senedinin gönderende kalan birinci nüshasının alıcıya verilmesi halinde yine tasarruf hakkı sahibi alıcı olur.

Taşıyıcının taşıma senedinin ikinci nüshasını gönderilene teslim etmemiş olduğu halde gönderilenin tasarruf hakkına sahip bulunması ancak birinci nüshanın hamili olmasına bağlıdır ve tasarruf hakkının kullanılabilmesi için söz konusu nüshanın ibrazı gerekir.

TIR Karnesi

Bakanlar Kurulunun 16.1.1985 tarihli, 85/8993 sayılı Kararı ile 12 Mayıs 1985 tarihinden geçerli olmak üzere onaylanan 1975 tarihli "TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi" teknik eklerinde yer alan uluslararası kuruluş (halen Uluslararası Karayolu Taşımacıları Birliği IRU) tarafından basılarak üye ülkelerin Kefil Kuruluşları aracılığıyla taşıyıcıların kullanımına sunulan, TIR Sistemi altında eşya taşımaya yarayan bir belgedir.

4. NAKLİYECİ MAKBUZLARI (Forwarder's Receipt) VE FIATA BELGELERİ

Nakliyeci makbuzları taşıma komisyoncuları tarafından düzenlenen taşıma belgeleridir. Taşıma işleri komisyoncuları, bir ücret karşılığında kendi adlarına ve bir başkası hesabına eşya taşıtmayı meslek edinen nakliye firmalarıdır.

FIATA Taşıma Belgeleri üç gruptur:

a) FCR Taşımacının Teslim Alındı Belgesi (Forwarder's Certificate of Receipt): Bu belge malların gönderilene sevk edilmek veya gönderilenin emrine hazır tutulmak üzere teslim alındığını gösterir. Ciro edilemez ve mallar yüklendikten sonra orijinal nüshanın ibraz edilmesi halinde sevk iptal edilebilir ya da sevk şartları değiştirilebilir. Anılan nüsha mallar yüklendiğinde yükletene yani satıcıya verildiği için alıcı açısından risk oluşturur. Bu nedenle belgenin banka adına düzenlenmesi istenir. Mallar orijinal nüshanın, başka bir deyişle gönderen nüshasının taşıma acentesine ibraz edilmesi suretiyle alıcı tarafından teslim alınır.

b) FCT Nakliyeci Taşıma Belgesi (Forwarder's Certificate of Transport): Bu belge takım halinde "emre yazılı" olarak düzenlenir. Mallar varış yerinde FCT'nin orijinalinin ibraz edilmesi karşılığında alıcıya veya onun emrine teslim edilir.

FCR ve FCT, navlun komisyoncuları tarafından düzenlenir ve bu belgeler taşıma sözleşmesi niteliğinde olmadıkları için yasal hamiline malları yalnızca varış yerindeki acenteden talep etme hakkını verir.

c) FBL FIATA Kombine Konşimentosu (FIATA Combined Bill of Lading): FBL, deniz konşimentosu ile aynı hukuksal niteliğe sahip bir kombine taşıma konşimentosudur. Şekil ve şartları FIATA (Uluslararası Taşıma Acenteleri Birlikleri Federasyonu) tarafından tespit edilmiş, Uluslararası Ticaret Odası'nca onaylanmıştır.

Bu cins konşimentolar emre düzenlenebilir. Malların mülkiyetini temsil eder ve aynı deniz konşimentoları gibi bir kıymetli evrak niteliğindedir. Birden fazla takım halinde düzenlenebilir. Malların teslimi için bir orijinal nüshanın teslimi yeterlidir.

5. POSTA BELGELERİ (Post Receipt)

Mallar posta ile gönderildiğinde posta idaresi tarafından düzenlenen, malların teslim alındığını gösteren makbuza "Posta Makbuzu" (Postal Receipt) ya da postalama sertifikası (Certificate of Posting) denir. Bu belge de malların mülkiyetini temsil eden kıymetli bir evrak değildir, ciro ve teslim yolu ile devredilemez.

Çeki Listesi (Weight Note)

İhracatçının, ihracat beyannamesi, gümrük beyannamesi ve konşimentoda beyan ettiği malların net ve brüt ağırlıkları ile hacimlerine ilişkin dökümünü, hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini, her paketin ne kadar ağırlık içerdiğini gösteren belgedir. Diğer bir ifade ile bu belge, ihraç için sevk edilen malların brüt ve/veya net ağırlığının ihracatçı veya tarafsız bir üçüncü şahıs/kuruluş tarafından beyan edildiği ayrı bir belgedir. Kamyon veya vagon ile yapılan taşımada otomatik tartı cihazlarından çıkan "kantar fişleri" de çeki listesi yerine geçer. Ancak burada, ödeme şekli olarak akreditif tercih edilmiş ise, kantar fişlerinin kabul edileceğinin akreditif mektubunda ithalatçı tarafından açıkça belirtilmiş olması gerekmektedir. Bu vesaik, malların taşıma sırasında hasar görmesi halinde önem arz eder. Sigortalı malların hangi ölçüde hasar gördüğü, ziyanın ne miktarda tanzim edileceği Sigorta Şirketi tarafından çeki listesi esas alınarak belirlenmektedir.

Koli Listesi (Packing List)

Paketler içindeki malların cinsini ve adedini belirtmek için satıcı tarafından düzenlenmektedir. Diğer bir ifade ile kolinin içinde bulunan ambalaj ve mal muhteviyatını belirten listelerdir. Yabancı gümrüklerde malın gümrük makamları tarafından örnekleme yöntemi ile kontrol edilmesini sağlamaktadır. Ayrıca yabancı alıcılar ihracatçı tarafından kendilerine gönderilecek ambalaj listesine göre malları çeşitli perakende veya toptan satış yerlerine gönderebilmektedir. Ambalaj listeleri alıcının kendi iç dağıtımında bu açıdan yardımcı olmaktadır. Dökme olmayan ve koliler ile sevk edilen malların her koli içindeki miktar ve ölçüler ile koli sayısını ambalajlar açılmadan gösteren belgedir. Böylece koli listesi gümrük işlemleri sırasında gümrük idaresine ve taşımacı firmaya sayım, yükleme ve taşıma açısından kolaylık sağlamaktadır. Koli listesi paket, kutu, sandık ve balyalar içindeki malların hangi cinsten, hangi ölçü ve renkte olduğunu gösterdiği için, ithalatçı kolileri açmadan dağıtımını yapma olanağını bulmaktadır.

Gemi Ölçü Raporu (Ullage Report)

Bu belge, ihracatçı veya ithalatçının isteği üzerine, deniz yolu taşıma şirketleri veya uluslar arası gözetim şirketlerince düzenlenir. Sıvı olarak gemiye yüklenen akaryakıtın veya kimyevi maddenin gemi tankına ne miktarda yüklendiğini, yükleme sırasında ne miktarda fire olduğunu gösteren ve boşaltma limanında ne miktarda fire verebileceğinin saptandığını gösterir bir vesaiktir.

 FAALİYE–1

1. DENİZ YOLU KONŞİMENTOSU

Konşimento deyimi latince “cognoscere” (tanımak) sözcüğünden gelmektedir.

Dilimizde çeşitli biçimlerde telaffuz edilen konşimento veya konşimento sözcükleri

birbirinin aynı olup İtalyanca'dan dilimize geçmiştir.

1.1. Deniz Yolu Konşimentosunun Tanımı

Deniz yolu konşimentosu (Marine Bill Of Lading / Ocean Bill Of Lading), taşıtanın

isteği üzerine gemi işletmesinin veya onun yetkili acentesi tarafından düzenlenip taşıtana

verilen, malın yüklendiğini ve belirlenen şekilde taşınıp varış yerinde alıcısına teslim

edileceğini taahhüt eden bir belgedir.

Bu belge ile taşıyan bir yandan sevk için gönderenden eşyayı teslim aldığını beyan ve

diğer yandan da seferin sonunda (varış limanında) yükün kanunen yetkili hamiline teslimini

taahhüt eder.

Deniz yolu konşimentosu, emre ve nama düzenlenebilen kıymetli bir evraktır. Belgeye

konu olan malın taşınmak üzere kabul edildiğini gösteren bu belge aynı zamanda yükleme

kaydı konulduğunda bir taşıma sözleşmesidir.

Konşimento belgesi üzerinde, sözleşme şartlarını belirten koşullar, tarifeler, tarafların

sorumlulukları ve yasal çerçeve gösterilmektedir.

Konşimento malın mülkiyetini de temsil eder ve belgenin ciro edilmesi ile mallar el

değiştirir.

Belge üzerinde; Aşağıdaki bilgiler yer almaktadır.

 Taşıyıcının ad-soyad ve ticari bilgileri olur.

 Kaptan ve gemi hakkındaki tüm bilgiler olur.

 Yükletenin ve alıcının ad-soyad, adres ve ticari ünvanları yazılır.

 Yükleme ve boşaltma limanları ve ayrıca boşaltma tanımları.

 Malın cinsi, sayısı, ölçüsü markası ve dışarıdan görünen tanımı. Çizim

eklenebilir.

 Sözleşme bütünüyle taşıma ait bilgileri ihtiva eder.

 Düzenlenme yeri-tarihi ve nüsha adeti yazılır.

 Genelde 3 orijinal olarak düzenlenir.

1.2. Konşimentonun İşlevi

Bir konşimento üç önemli işlevi yerine getirir. Bunlar:

 Malların taşınmak üzere teslim alındığını gösteren bir belgedir.

 Malı yükleten ile taşıyıcı arasında yapılan ve malların gönderilene teslim

edileceğine ilişkin bir navlun sözleşmesidir.

 Yükletilen malları temsil eden ve mallar üzerindeki mülkiyet hakkını ifade eden

bir belgedir.

Yani, mallar üzerindeki hakların da başka tarafa aktarılması işlevini görür.

1.3. Konşimentonun Hukuki Niteliği

Hukuki niteliği bakımından konşimento, öncelikle taşıyanın kendisine sevk için

gönderilen eşyayı teslim aldığı hususundaki kabul ve tanıma beyanını içeren bir belgedir.

Diğer yandan konşimento ile taşınacak yükün sefer sonunda bu belgenin kanunen

yetkili hamiline teslimi taahhüdü de beyan edilmekte ve konşimentonun düzenlenmesiyle

sefer sonunda yükün teslimine yönelik kişisel bir borç (ve dolayısıyla talep hakkı)

doğmaktadır.

Konşimentoda yazılı malların teslimini isteyebilmek için mutlaka konşimentonun

ibrazı ve bu hakkın devredebilmesi için de mutlaka konşimentonun teslim edilmesi gerekir.

Konşimentonun ibrazı ve teslimi karşılığında taşıyan veya onun kanuni temsilcisi olan

kaptanı veya acentesi, konşimentoda beyan edilen malları teslim etmekle yükümlüdür.

1.4. Deniz Konşimentolarının Türleri

Deniz yolu konşimentoları genelde iki temel grupta incelenmektedir. Bunlar:

 Devir yönünden konşimento türleri

 Yükleme durumuna göre deniz yolu konşimentoları

Ayrıca bunların yanında, özellikli deniz konşimentoları da bulunmaktadır.

1.4.1. Konşimentoların Devir Yönünden Türleri

Konşimentolar, yükletenin isteği üzerine gönderildiği tarafa göre yani devir yönünden

üç şekilde düzenlenmektedir. Bunlar:

 Nama yazılı konşimento

 Emre yazılı konşimento

 Hamiline yazılı konşimento

1.4.1.1. Nama Yazılı Konşimento (Straight Bill of Lading)

Nama yazılı konşimentolar, ciro yoluyla devredilmesi mümkün olmayan malın

mülkiyet hakkı ile beraber devredilmesi ve teslim edilmesi yoluyla devri mümkün olan

konşimento türüdür. Bu tip konşimentoların üzerine, malın alıcısı olan ithalatçının adı veya

unvanı yazılır.

Taşınan mallar sadece konşimentoda adı yazılan muhataba teslim edilir ve başkasına

ciro yoluyla teslim edilmesi söz konusu değildir.

1.4.1.2. Emre Yazılı Konşimentolar (Negotiable Bill of Lading)

Bu konşimento türünde malı teslim alacak olan kişi konşimentonun içeriğine göre

belirlendiğinden aksi kararlaştırılmadıkça konşimento, yükletenin talebi üzerine gönderilenin

Kısaca bu tip konşimentolar, konşimento kimin adına düzenlenmiş ise malların sadece

onun cirosu ile devredilebildiği konşimentolardır.

1.4.1.3. Hamiline Yazılı Konşimentolar ( Bearer Bill of Lading)

Bu tür konşimentolar deniz ticaretinde çok nadir kullanılmaktadır. Çünkü oldukça

risklidir. Hamiline konşimentoyu elinde bulunduran taraf, taşımacı firmadan malların

kendisine teslimini talep edebilir.

Hamiline yazılı konşimentonun hamili kim ise yani kim elinde bulunduruyor ise o kişi

(konşimentonun zilyedi) hak sahibi sayılacağından senede bağlanmış olan hak, senedin

mülkiyetinin devri konusundaki anlaşma ve senedin teslimi ile üçüncü kişilere devredilebilir.

1.4.2. Yükleme Durumuna Göre Deniz Konşimentoları

Bu sınıflandırmada, taşıyıcı firmanın yükletenden aldığı malları hemen gemiye

yükleyip yüklemediğine göre iki çeşit konşimento düzenlenebilir. Bunlar

 Teslim alındı (tesellüm) konşimentosu

 Yükleme konşimentosu

1.4.2.1. Teslim Alındı (Tesellüm) Konşimentosu

Taşınmak üzere alınan fakat henüz gemiye yükletilmemiş olan mallar için yükletenin

talebi ve oluru ile düzenlenen bir belgedir.

Tesellüm konşimentosuna malların ne zaman ve hangi gemiye yüklenmiş olduğuna

dair bir kayıt düşüldüğü takdirde “yükleme konşimentosu” niteliğini alır ve onun yerine

geçer.

Kısaca tesellüm konşimentosu, taşınmak üzere teslim alınan ve henüz geminin

bordasına konulmamış yük için düzenlenen bir belgedir. Tesellüm konşimentosunun

düzenlenebilmesi için vasıtalı dahi olsa yükün taşıyanın zilyetliğine geçmesi zorunludur.

Yani tesellüm konşimentosunun düzenlenebilmesi için yükün taşıyanın zilyetliğine geçmesi

gerekir.

Bir tesellüm konşimentosunun hamili, malın yüklenip yüklenmediğini ve ne zaman

yükleneceğini bilemez. Malın yüklemeden önce kaybolması ve hiç yükletilmemesi olasılığı

da bulunmaktadır. Bundan dolayı tesellüm konşimentosu konusu malların alım satım ve

akreditif işlemleri risklidir.

Bu sebeple tesellüm konşimentosu deniz aşırı satışlarda çoğu kez ifa olarak kabul

edilmez ve kredi sağlamada yararlıdır.

1.4.2.2. Yükleme Konşimentosu

Yükün gemiye yüklenmesini izleyen süreçte düzenlenen konşimentodur. Yükün

gemiye yüklendiği zaman taşımacı firma ya da onun acentesi tarafından düzenlenir.

Yükün gemiye alınması üzerine yükletenin talebiyle, yükün alındığı sırada daha

önceden verilmiş olan geçici makbuz (mate's receipt) veya tesellüm konşimentosunun geri

verilmesi karşılığında düzenlenen bir belgedir.

Konşimentonun bütün örneklerinin metin itibariyle aynı olması, aynı zamanda kaç

örnek düzenlendiğinin de konşimento üzerinde gösterilmesi zorunludur.

Konşimento, taşıyanın tek taraflı yazılı beyanı olmakla ve kural olarak sadece onun

imzasını içermekle beraber yükleten, taşıyanın talebi üzerine konşimentonun kendisi

tarafından imzalanmış bir örneğini taşıyana vermek zorundadır.

Bu konşimento kaptan kopyası (captain's bill of lading) olarak anılıp gümrük

işlemlerinde manifesto ile birlikte kullanıldığı gibi kaptana varma limanında kendisine ibraz

olunan konşimento örneğini kontrol olanağını vermektedir.

1.4.3. Özellikli Deniz Konşimentoları

Deniz yolu ile taşımacılıkta kullanılan deniz konşimentoları, belirttiğimiz her iki

gruptan birer özelliğe sahip olmakla birlikte, açıklayacağımız özelliklerden bir veya bir

kaçını da üzerinde taşıyabilir. Bunlar:

1.4.3.1. Temiz Konşimento (Clean Bill of Lading)

Temiz konşimento, mallarda veya ambalajlarında dış görünüş itibariyle gözle görülür

bir hasar (kusur, bozuk, yırtık, kırık, çatlak, vb.) olduğunu açıkça gösteren ek bir ibare ya da

kayıt taşımayan konşimentolara denir.

1.4.3.2. Kirli Konşimento (Dirty Bill of Lading)

Taşıyıcı, malları gemiye teslim almadan önce inceler. Dış görünüş itibarıyla gözle

görülür bir hasar (kusur, bozuk, yırtık, kırık, çatlak, vb.) tespit ettiği takdirde, bu durumu

düzenleyeceği konşimentonun üzerine yazar. Böyle konşimentoya “Kirli Konşimento” denir.

Yani malın ambalajının sağlam olmadığını belirten konşimentodur. Malların ve

ambalajlarının düzenli olmadığını tespit ettiği takdirde bu eksiklikleri konşimento üzerine

yazar ve böylece sorumluluktan kurtulmuş olur.

1.4.3.3. Bayat Konşimento (Stale Bill of Lading)

Deniz konşimentosunun da bulunabileceği vesaik, bankaya yasal bir vade içinde (vade

belirtilmemiş ise, 21 gün içinde) bankaya ibraz edilmelidir. Bu tarihten sonra getirilen

vesaike “Geçkin veya Bayat Evrak (Rezervli Evrak)” denilir. Bu vesaik içinde yer alan

konşimentoya ise “Geçkin (Bayat) Konşimento” adı verilir. Geçkin konşimento bankalar

tarafından kabul edilmez. Bankalar tarafından bu tip belgeler üzerinde işlem yapmak, rezerv

kaldırılmadıkça mümkün değildir.

1.4.3.4. Kısa Konşimento (Short Form Bill of Lading)

"Arkası Boş Konşimento (Blank Back Bili of Lading)" da denilen kısa konşimento,

günümüzde birçok ülkede yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Kısa konşimentoların

özelliği, taşıma şartlarının konşimentonun sadece ön yüzünde kısaca gösterilmesi, taşıma

sözleşmesinin metnini oluşturan maddelerin konşimentonun arkasında yer almamasıdır. Bu

konşimentoya "arkası boş" denilmesinin sebebi de budur. Kısa konşimento, taşıma şartlarının

sadece bir kısmını kapsadığı için diğer konşimentolardan farklıdır.

1.4.3.5. Düzenli Hat Konşimentosu (Liner Bill of Lading)

Bu tür bir deniz konşimentosu, aynı hat üzerinde tarifeli ve sürekli sefer yapan gemiler

tarafından düzenlenir.

Aynı hat üzerinde sefer yapan uluslararası taşıma firmaları, kendi aralarında bir birlik

oluşturarak yükleme, boşaltma, navlun, istif, vb. konularda ortak bir tarife (liner terms)

belirlerler. Bu tür konşimentolar ciro edilemez.

1.4.3.6. Konteyner Konşimentosu (Container Bill of Lading)

Konteyner konşimentoları, konteynerle taşınan mallar için kullanılan ve gemi

şirketleri ya da acenteleri tarafından düzenlenen konşimentolara denir. Bu konşimentolar

yüklenenin beyanı üzerine düzenlenir. Bundan dolayı, taşıyanın herhangi bir kontrol

sorumluluğu yoktur.

1.4.3.7.Tek Konşimento (Through Bill of Lading)

Tek konşimento, malların taşınması sırasında yapılacak aktarmaları (deniz yolundan

sonra kara yolu ya da kara yolundan sonra deniz yolu) kapsamak üzere hazırlanan

konşimentoya denir. Bu konşimentoların düzenlenebilmesi için mutlaka deniz yolunun

kullanılması gerekir.

1.4.3.8. Ciro Edilemez Deniz Yolu Taşıma Senetler

Normal deniz yolu konşimentoları ciro edilebilme özelliğine sahip oldukları için

malların ithalatçıya ulaşması bazen gecikebilmektedir. Bu durum ithalatçının ek masraflarla

karşılaşmasına sebep olmaktadır. Bunu önlemek için uygulamada, ciro edilebilir bir kıymetli,

evrak olmayan ve dolayısıyla daha hızlı hareket edebilen, “Ciro Edilemez Deniz Yolu

Taşıma Senetleri” kullanılır.

1.5. Deniz Yolu Konşimentosunun Düzenlenmesi

Konşimento, taşıyan tarafından yükletenin isteği üzerine ve yükletenin istediği kadar

örnek hâlinde düzenlenir. Yükletenin isteği hâlinde bu, taşıyan için bir zorunluluktur.

Talebin bulunmaması hâlinde konşimento düzenleme zorunluluğu yoktur. Ancak, özellikle

uluslararası mal satışlarında oynadığı önemli rol ve akreditif işlemlerinde bankalarca

mutlaka aranılan bir belge olması nedeniyle hemen her taşımada konşimentonun

düzenlenmesi talep edilmektedir. Konşimentonun düzenlenmesi için yükün teslim edilmiş

veya yüklenmiş olması şarttır.

Konşimentoyu düzenlemeye yetkili ve yükümlü olan kişi taşıyandır. Taşıyandan başka

kaptan veya donatanın (armatör, geminin işletmecisi) bu hususta yetkili kılacağı herhangi bir

temsilci de, konşimento düzenleyebilir. Donatan veya taşıyanın farklı kişiler olmaları hâlinde

çoğu kez sözleşmelere ve konşimentolara donatanın veya gemi işletme müteahhidinin

taşıyan sayılacağına dair kayıt konulur.

1.6. Konşimentonun İçeriği

konşimentoya yazılacak hususlar aşağıda  belirtilmiştir. Bunların konşimentoya yazılmasını taşıyan ve yükleten isteyebilir. Ancak bu kayıtlardan bazılarının konşimento da gösterilmemesi her zaman konşimentonun hükümsüzlüğünü ortaya çıkarmaz. Konşimentonun içeriğine ilişkin bilgiler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.

1.6.1. Taşıyanın Adı ve Unvanı

Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret unvanının, konşimento düzenlemesi sonucu

doğan borç yükümlülüğünün süresi bakımından konşimentoda yazılı olması zorunludur.

Çünkü; kaptan veya donatanın diğer bir temsilcisi tarafından düzenlenen bir konşimento da

taşıyanın adı gösterilmediği takdirde donatan, taşıyıcı sayılacağı gibi,

taşıyanın adının yanlış bildirilmesi hâlinde donatan, beyanın doğru olmamasından doğacak

zarardan da gönderilene karşı sorumludur.

1.6.2. Kaptanın Adı

Konşimentoda, kaptanın adı ve soyadı yazılı olmalıdır. Çünkü, kaptan, navlun

sözleşmesinin yerine getirilmesi ile yükümlü kişi olarak, yükle ilgili şahıslara karşı

sorumludur . Ancak, gemi ikame klozu bu kaydın önemini azalttığı için,

konteyner gemisi gibi düzenli hat seferleri yapan gemilerin konşimentolarında genellikle

kaptanın adı yer almaktadır.

1.6.3. Taşıma Yapacak Geminin Adı ve Uyruğu

İkame şartı olmayan yükleme konşimentoları için gemi adı esaslı bir unsurdur. Yükün

başka bir gemiye aktarma edilmesi hâlinde, düzenli posta seferlerinde aynı işletmenin diğer

bir gemisine aktarmak hariç, konşimento ikinci gemiye (taşıyana) karşı hüküm ifade etmez.

Tesellüm konşimentosunda da yükü taşıyacak geminin belirtilmesi gerekir.

Geminin uyruğu savaş zamanlarında veya bazen siyasi sebeplerden ötürü özel bir

önem arz ettiği hâlde konşimentoda gösterilmez, ancak tespiti kolaydır.

1.6.4.Yükletenin Adı

Sadece emre düzenlenmiş bir konşimentoda yükletenin adı esaslı bir unsur teşkil

eder. Çünkü yükletenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı özellikle emre yazılı

konşimentolarda ciro silsilesinin düzenli olup olmadığını ve yükleten sıfatıyla sorumlu

tutulacak kişiyi belirlemek bakımından önemlidir.

1.6.5. Gönderilenin Adı

Gönderilenin adının yazılması eğer konşimento gönderilenin emrine düzenlenecekse

TTK' ya göre zorunlu hâle gelir. Çünkü böyle bir konşimentoda gönderilenin adı yazılı

olmazsa, hamil teselsül eden cirolarla bunların gönderilene dayanması

belgelendirilemez.

Konşimentoda gönderilenin adı yazılmaz ve emre kaydı da bulunmazsa bu takdirde

ortada hamile yazılı bir konşimento vardır. Emre kaydı olmadan yalnız gönderilenin adı

yazılırsa konşimento nama yazılı bir konşimentodur. Gönderilen olarak taşıtan,

yükleten, taşıyan ve kaptanda gösterilebilir.

1.6.6. Yükleme Limanı

Malın menşeini ispat bakımından özel bir önem arz ettiğinden yükleme limanı,

esaslı bir unsur olmamasına rağmen, daima konşimentoya yazılır. Bu liman çok defa aynı

zamanda konşimentonun düzenleme yeridir.

1.6.7. Boşaltma ve Emir Limanı

Boşaltma limanı, taşıyanın yükü teslim borcunun ifa yeri olması bakımından önemlidir.

Konşimentoya emir limanı, yani boşaltma limanına dair talimatın alınacağı liman da

yazılabilir.

1.6.8. Yük İle İlgili Bilgiler

Taşınmak üzere tesellüm edilen veya gemiye yüklenen yükün konşimentoda

belirlenmesi zorunludur. Konşimentoda esaslı bir unsur olan bu durum, yükün gemideki

diğer yüklerden her zaman ayırt edilmesini sağlayacak nitelikte ve tam olmalıdır.

Gemiye yüklenen veya taşınmak üzere teslim alınan malların cinsi, ölçüsü, sayı veya

tartısı, markaları ve dışardan belli olan hâl ve nitelikleri konşimentoda yer almalıdır.

.Konşimentonun kapsaması gereken en önemli kayıtlar, yüke ilişkin kayıtlardır.

Esasen, alıcı ve satıcı arasındaki uyuşmazlıkların kaynağı da bu kayıtla ilgili konulardır.

1.6.8.1. Yükün Türü

Yükün türünün konşimentoya yazılması gerekir. Yükün türünün ayırt edilecek şekilde

konşimentoya yazılması, konşimentonun tedavül kabiliyetini ve resmi makamlara ispat

kuvvetini artırması bakımından önemlidir. Bu nedenle her iki tarafta, yükün türünün

yazılmasını isteyebilir. Bir yükü tanımlarken doğru yük sınıflandırılması önemli olduğu için,

her bir yük sınıflandırması tanımına ayrı bir sevkıyat kalemi açılmalıdır.

1.6.8.2. Yükün Miktar Birimi

Taşıyan, yükün miktarını belirtmeye yarayan hacim, sayı, tartı gibi verilerden yalnızca

birini konşimentoya yazmakla yükümlüdür. Ancak söz konusu bu verileri seçerken dilediği

gibi davranamaz. Seçtiği miktar birimi çoğu kez navlunun hesaplanmasında dikkate alınan

ya da kolay kontrol edebileceği bir birim olmalıdır.

1.6.8.3. Yükün Ambalajı

Eşya ya da yük, yükletenin beyanının aksine hasarlı ise veya harici görünüşü itibariyle

iyi durumda değilse, taşıyan yükletenin beyanlarıyla bağlı değildir. Taşıyıcı, konşimentoda,

yükün ambalajı ile ilgili bilgileri belirterek, doğacak sorumluluğunu ortadan kaldırır.

Her eşya sınıflandırması için birden fazla ambalaj kullanılmış ise, her ambalaj tipine

ayrı giriş yapılmalıdır ve ambalaj türü belirtilmelidir.

1.6.8.4 Yükün Ağırlığı

Her sevkıyat kalemi için toplam brüt ağırlık girilir. Dökme yüklerde dara ve net

ağırlıklar ayrıca eşyanın tarifi bölümünde belirtilmelidir. Ambalajlı yüklerde palet ve takoz

gibi unsurların ağırlığı net ağırlığa dâhil edilir.

1.6.9. Navluna Ait Şartlar

Navluna ait şartların belirtilmesindeki amaç, gönderilenin navlun ödeyip,

ödemeyeceğine ilişkin olan hükümleri içermesindendir. Navlunun peşin tahsil edilmiş

olduğu (freight prepaid) veya varma limanında gönderilen tarafından ödeneceği (freight

payable at destination ya da freight collect) kayıtları konşimentoya yazılır.

Konşimento bu hususta hiçbir hükmü içermez ve navlun sözleşmesine de atıfta

bulunmazsa gönderilen, yükü teslim almasına rağmen navlun ve navluna dair giderleri

ödemekle yükümlü olmaz.

1.6.10. Konşimentonun Düzenlenme Tarihi ve Yeri

Konşimentonun düzenlendiği yer ve gün de konşimentoda gösterilmelidir.

Konşimento tedavül kabiliyeti bulunan kıymetli bir evrak olduğundan, bunu devralan kişinin

konşimento içerdiği malın ne zaman yüklendiğini bilmesi, bu malın tekrar satışı bakımından

özel bir önem taşımaktadır.

Denizaşırı satışların ifasında konşimentonun düzenleme yeri ve tarih önemlidir. Mallar

çoğu kez belli bir tarihte yüklenmeleri şartıyla ve menşe memleket dikkate alınarak satılıp

alınırlar. Satış sözleşmesinde kabul edilmiş bir tarihten geç bir yükleme tarihini içeren

konşimentoyu alıcı ret edebilir.

Konşimentonun tarihi kusurlu olarak yanlış yazılmış ise taşıyan bundan doğan

zararlardan sorumlu tutulmaktadır .

1.6.11. Konşimentonun Düzenlenen Nüshalarının Sayısı

Yük gemiye alınır alınmaz taşıyan; yükün teslim alındığı sırada verilmiş olan

muvakkat makbuz veya tesellüm konşimentosunun iadesi mukabilinde yükletenin istediği

kadar nüshada ''yükleme konşimentosu'' düzenler. Konşimentoların bütün nüshalarının aynı

metinde olması ve her birinde kaç nüsha olarak tanzim edildiğinin gösterilmesi şarttır .

Konşimento Nüshaları / Tam Takım İbaresi (Full Set Of B/L)

Konşimentolar birden fazla orjinal nüshalı olarak düzenlenebilir.

Bunun amacı birinin yitirilmesi hâlinde diğerinin kullanılması imkânına sahip olmaktır.

Yükletenin isteğine göre düzenlenen orjinal ve suret adetleri konşimentolarda kayıtlıdır.

Düzenlenen tüm nüshalara tam takım (Full Set) denir.

Örnek; ön yüzünde 2 orijinal 2 suret yazan bir konşimento toplam 4 adet

konşimentodan oluşur. Bu konşimento için full set 4 adettir.

2 orjinal 1 suret veya 1 orjinal 2 suret tam takım (Full Set ) değildir.

Konşimentonun kaç nüsha olarak düzenlendiğini göstermeyen nüshalar, ayrı ve

bağımsız birer konşimento özelliği kazanır.

Konşimento şekle bağlı bir kıymetli evrak olmadığı için yukarıda belirtilen hususların

herhangi birinin eksik olması konşimentonun devredilebilir bir kıymetli evrak olma niteliğini

değiştirmez. Uygulamada konşimentolara sayılanlardan başka birçok koşul ve kayıtların konulduğu, özellikle konşimentoların arka yüzlerine navlun sözleşmesinin icrası, taşıyanın sorumluluk ve sorumsuzluk hâlleri, yükleme ve boşaltma süreleri ve giderleri, taşıyanın hak ve borçları ile ilgili hususların da yazılmış olduğu görülmektedir.

1.7. Taşıma Belgesi Hangi Bilgileri İçerir?

 Normalde firma antetli fatura kullanılır (Şayet müşterinin handling acentesi

varsa ve bu evrakta gösterilmemişse konşimentonun gerçekleşmesinde

gecikmeler olabilir.).

 Konsinye (alıcı) adresi aynı formda mutlaka gösterilmelidir ve gerekli görülen

detaylar da yer almalıdır.

 Alıcının “handling” elleçleme işlemlerini yapan acentesinin adresinin bu

kolonda gösterilmesi gerekir.

 Taşıyıcının sorumluluğunun başladığı yeri belirtir (Taşıyıcının malları alacağı

yer gösterilmemiş veya yanlış gösterilmişse navlun ödemesi yanlış yapılabilir.).

 Malları taşıyan araç belirtilir.

 Araca yüklemenin yapıldığı yer belirtilir.

 Araçtan boşaltmanın yapılacağı liman belirtilir (Yanlış belirtildiği takdirde

mallar yanlış yerde boşaltılacaktır.).

 Nihai varış yeri yazılır (Yanlış adres verildiği takdirde mallar kaybolabilir veya

gecikebilir.).

 İkinci bir araç söz konusu ise buraya yazılır.

 İkinci araçta malların indirileceği (boşaltılacağı) liman belirtilir.

 Varsa iki aracın son varış noktası yazılır.

 İhracatçı nakliye acentesi kullanıyorsa adını, adresini de içermelidir. Nakliye

 Acentesi belirtilmez ise gecikmeler olabilir.

 İşaret ve numaralar belirtilmelidir.

 Gümrük kapısında kullanılan mühür (damga) numarası yazılır (Tam konteyner

yüklendiği durumda damga numarası belirtilmezse veya yanlış yazılırsa

gecikmeler olabilir.).

Konsinye (gönderilen mal) ve ambalaja ilişkin genel açıklama yer alır. Palet sistemi

kullanılmışsa veya yükleme-boşaltma sırasında dikkat edilmesi gereken bir şey varsa

belirtilir.

 Gönderilen malın toplam ağırlığı belirtilir (Yanlış rakam nedeniyle yanlış

ödeme yapılır.).

 Gönderilen malın toplam hacmi belirtilir (Yanlış rakam nedeniyle yanlış ödeme

yapılır.).

 İthal edilen ülkede kullanılan sınıflandırmaya göre tarife numarası yazılır.

 FOB (Güvertede teslim fiyatı) değer yazılır (FOB değerinin yanlış olması

durumunda ithalatçı ekstra maliyetle karşılaşır.).

 Şayet hacim ve ağılık yanlış verilirse veya yanlış hesaplanırsa malların istif

edilmesinde sorun olabilir, ekstra maliyete yol açabilir.

 Toplam koli sayısı yazılır.

 Her bir kolinin eni, boyu, yüksekliği, hacmi yazılır.

 Kolilerin toplam hacmi yazılır.

 Konşimentoda yanlışlar varsa alıcının talepleri karşılayan belgelere sahip

olunamamıştır demektir.

 Navlun ve diğer giderleri kimin ödeyeceği belirtilmemişse daha fazla ödeme

yapılması gerekebilir.

 Tam ve doğru doldurulmayan belgelerin yer alması durumunda, kontrol

 mercinin bu evrakları kontrolü zorlaşır.

 Gerekli konşimento numarası orjinal ve kopyalarda aynı olmalıdır.

 Yönergelere uygun hazırlanmadığı takdirde gerekli belgeler sağlanamayacaktır.

 Nakliyeci veya ihracatçı için konşimento şekli ve numarası gerekir.

 Konşimento şekli ve numarası ürüne uygun olmalıdır.

 Navlun maliyetlerini kimin ödeyeceği belli olmalıdır.

Diğer ödemeleri kimin yapacağı belli olmalıdır.

 Nakliyeci veya ihracatçı adına yetkili kişinin imzası olmalıdır (İhracatçı

tarafından imzalanmayan taşıma belgesi nakliyeci tarafından kabul

edilmeyebilir.).

1.8. Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Dikkat Edilmesinde Fayda

Görülen Hususlar

 Nakliyeci/ihracatçının adı ve adresi dikkatle kontrol edilmelidir.

 Konsinyatörün (alıcının) adı ve adresinin doğruluğundan emin olunmalıdır.

 Varsa konsinyatörün acentesinin adı mutlaka yazılmalıdır.

 Güzergâha ilişkin detayların transit veya parsiyel olup olmadığı belirtilmelidir.

 Nakliye acentesinin adı ve adresinin doğruluğu kontrol edilmelidir.

 Mallara ilişkin detaylı bilgi, tam konteyner ile taşınıyorsa damga numarası

belirtilmelidir.

 Toplam ağırlık ve tarife numarası kontrol edilmelidir.

 Kolilerin ağırlık ve hacimlerine ilişkin detaylar ve toplamı dikkatle

hesaplanmalıdır.

 Toplam hacim doğru biçimde hesaplanıp yazılmalıdır.

 FOB değerinin hesaplanması için ex works (iş yeri teslim, fabrika çıkış fiyatı)

fiyatına limanda teslim maliyeti eklenmelidir.

 Gerekli belgelere ilişkin bilgilerin yazılması unutulmamalıdır.

 Tarih ve imza mutlaka olmalıdır.

Nakliyeye ilişkin diğer evraklarla birlikte hazırlanan taşıma belgesinin de bir örneği

saklanmalıdır.

Hatalardan kaynaklanan zararları en aza indirgemek için evraklardaki en küçük

detaylara bile dikkat edilmelidir.

Söz konusu belgeler hazırlanırken en önemli detay adreslerin doğru biçimde

belirtilmesi, ithalatçının siparişine ilişkin zorunluluklar, nakliye ve ambalaj konusundaki

talepleri, maliyete ilişkin detayların bilinmesi için gerekli belgeler bir arada olmalıdır.

Belgeleri hazırlayan ve imzalayan kişinin şirketi temsil yetkisinin olması önemli bir

husustur. Aksi takdirde belgeler geçersiz sayılacaktır. Daha da önemlisi bu işler tek kişiye

bağlı yapılıyorsa bir aksaklık veya ilgili kişinin yokluğu olasılığının yol açabileceği

aksaklıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

 Normalde firma antetli fatura kullanılır [Şayet müşterinin handling acentesi

varsa ve bu evrakta gösterilmemişse (Taşıyıcının adı adresi) konşimentonun

gerçekleşmesinde gecikmeler olabilir.].

 Konsinye (alıcı) adresi aynı formda mutlaka gösterilmelidir ve gerekli görülen

detaylar da yer almalıdır.

 Alıcının "handling" elleçleme işlemlerini yapan acentesinin adresinin bu

kolonda gösterilmesi gerekir.

 [Taşıyıcının sorumluluğunun başladığı yeri belirtir (Taşıyıcının malları alacağı

yer gösterilmemiş veya yanlış gösterilmişse navlun ödemesi yanlış yapılabilir.).

 Malları taşıyan araç belirtilir.

 Araca yüklemenin yapıldığı yer belirtilir.

 Araçtan boşaltmanın yapılacağı liman belirtilir (Yanlış belirtildiği takdirde

mallar yanlış yerde boşaltılacaktır.).

 Nihai varış yeri yazılır (Yanlış adres verildiği takdirde mallar kaybolabilir veya

gecikebilir.).

 İkinci bir araç sözkonusu ise buraya yazılır.

 Aktarmanın yapılacağı liman yazılır.

 İkinci araçta malların indirileceği (boşaltılacağı) liman belirtilir.

 Varsa iki aracın son varış noktası yazılır.

 İhracatçı nakliye acentesı kullanıyorsa adını, adresini de içermelidir (Nakliye

acentesi belirtilmezse gecikmeler olabilir.).

 İşaret ve numaralar belirtilmelidir.

 [Gümrük kapısında kullanılan mühür (damga) numarası yazılır (Tam konteyner

yüklendiği durumda damga numarası belirtilmezse veya yanlış yazılır ise

gecikmeler olabilir.).

 Konsinye (gönderilen mal) ve ambalaja ilişkin genel açıklama yer alır. Palet

sistemi kullanılmışsa veya yükleme-boşaltma sırasında dikkat edilmesi gereken

bir şey varsa belirtilir.

 Gönderilen malın toplam ağırlığı belirtilir (Yanlış rakam nedeniyle yanlış

ödeme yapılır.).

 Gönderilen malın toplam hacmi belirtilir (Yanlış rakam nedeniyle yanlış ödeme

yapılır.).

 İthal edilen ülkede kullanılan sınıflandırmaya göre tarife numarası yazılır.

 FOB (güvertede teslim fiyatı) değer yazılır (FOB değerinin yanlış olması

durumunda ithalatçı ekstra maliyetle karşılaşır.).

 Şayet hacim ve ağırlık yanlış verilir veya yanlış hesaplanırsa malları istif

edilmesinde sorun olabilir, ekstra maliyete yol açabilir.

 Toplam koli sayısı yazılır.

 Her bir kolinin boyu yazılır.

 [Her bir kolinin eni yazılır.

 Her bir kolinin yüksekliği yazılır.

 Her bir kolinin hacmi yazılır.

 Kolilerin toplam hacmi yazılır.

 Konşimentoda yanlışlar var ise alıcının talepleri karşılayan belgelere sahip

olamamışsınız demektir.

Navlun ve diğer giderleri kimin ödeyeceği belirtilmemişse daha fazla ödeme

yapmanız gerekebilir.

 Tam ve doğru doldurulmayan belgelerin yer alması durumunda, kontrol

mercinin bu evrakları kontrolü zorlaşır.

 Gerekli konşimento numarası orjinal ve kopyalarda aynı olmalıdır.

 Yönergelere uygun hazırlanmadığı takdirde gerekli belgeler sağlanamayacaktır.

 Nakliyeci veya ihracatçı için konşimento şekli ve numarası gereklidir.

 Konşimento şekli ve numarası ürüne uygun olmalıdır.

 Navlun maliyetlerini kimin ödeyeceği belli olmalıdır.

 Diğer ödemeleri kimin yapacağı belli olmalıdır.

 Nakliyeci veya ihracatçı adına yetkili kişinin imzası (İhracatçı tarafından

imzalanmayan taşıma belgesi nakliyeci tarafından kabul edilmeyebilir.).

UYGULAMA FAALİYETİ

2. HAVA YOLU KONŞİMENTOSU (AİRWAYBİLL-AWB)

Hava yolu konşimentosu (AWB), bir noktadan başka bir noktaya hava taşıması ile

gönderilen kargoyu ve bu kargonun taşıyıcı, gönderici ve alıcısını, hangi şartlarda bu

kargonun taşındığını, taşıma değerini; değerli kargo, canlı hayvan, cenaze, tehlikeli madde

veya bozulabilir kargonun taşıma şeklini; işgal ettiği hacim ve ağırlığını belirleyen,

düzenleyen bir hava taşıma senedidir. AWB aynı zamanda bir fatura ve sigorta poliçesidir.

Hava yolu konşimentosu (AWB) genellikle üç asıl, yedi kopyadan (suret) meydana

gelmelidir. Bunlar:

 Birinci nüsha (yeşil) : Hava taşıyıcısı için düzenlenir.

 İkinci nüsha (kırmızı) : Alıcı için düzenlenir.

 Üçüncü nüsha (mavi) : Gönderici için düzenlenir.

İlk nüsha gönderici tarafından imzalanmalıdır. İkinci nüsha kargoyla birlikte gider, bu

nüsha gönderici ve hava yolu taşıyıcısı tarafından imzalanmalıdır. Üçüncü nüsha taşıyıcı

tarafından kargonun kabulünü takiben imzalanmalıdır. Bu nüsha teslimin kanıtıdır ve taşıma

sözleşmesinin sonuçlandırıldığı anlamını taşır.

Her hava yolu konşimentosu onu düzenleyen hava yolu şirketinin seri numarası ve üç

basamaklı kodu ile tanımlanmaktadır (Örneğin, Türk Hava Yolları'nın 235 numaralı

kodunda olduğu gibi.).

Uygulamada hava yolu konşimentosu, diğer taşıyıcılar, lojistik firmalar vb. içinde

gerekli olacak ek nüshalar içermektedir.

IATA şartlarının 3. maddesine göre hava yolu konşimentosu, gönderici tarafından

doldurulmalıdır. Gönderici bu belgeyi daha sonra taşıması yapılacak gönderi ile birlikte

taşıyıcıya teslim eder. Uygulamada göndericiler, hava yolu konşimentosunu IATA

acentelerine ve bazı durumlarda da taşıyıcılara tanzim ettirmektedirler.

2.1. Hava Yolu Konşimentosunun Niteliği

Hava yolu konşimentosu taşıyıcı ve kargo acentesi tarafından yayımlanan en önemli

kargo belgesidir. Bu belgenin hazırlanış amacıyla temel özellik ve nitelikleri şunlardır:

 Kargo sözleşmesinin imzalandığının ve taşıma şartlarının taraflarca tanındığının

kanıtıdır.

 Kargonun teslim alındığına dair bir ispat belgesidir. Varşova Konvansiyonu'nun

5. maddesinde belirtildiği gibi aksi kanıtlanıncaya kadar sözleşmenin varlığı,

şartları ve kargonun teslim alındığı hakkında karine teşkil eder. Konşimentoda

belirtilen kargonun ağırlığı, boyutları, ambalaj ve parça sayılarına ilişkin

kayıtlar aksi ispat edilinceye kadar doğru sayılmaktadır.

 Kargoya eşlik eden ve taşıma işinin yapılamasında önemli talimatları içeren bir

belgedir. Konşimento, göndericinin taşımanın yerine getiriliş biçimine ilişkin

olarak taşıyıcıya yönelen talimatları da kapsamaktadır. Örneğin, kargonun

nerede ve kime teslim edileceği, hangi güzergâh üzerinden sevk edileceği,

sigorta yapılıp yapılmadığı, kargonun türüne göre özel işlem gerekip

gerekmediği gibi talimatları içermektedir.

 Konşimento, talimat belgesi olması niteliğinin sonucu olarak kargoya eşlik etme

özelliği yani refakatte bulunmaktadır. Bütün taşıma boyunca göndericinin

talimatları göz önünde tutulabilmesi için konşimentonun kargo ile birlikte

seyahat etmesi gerekir. Taşıyıcının çalışanları, ancak bu sayede sözleşmenin

gerçekleşme biçimi hakkında bilgi sahibi olabilirler. Varşova

Konvansiyonu'nun 6. maddesinde konşimentonun ikinci nüshasının kargo ile

birlikte gidecek olduğu hüküm altına alınmıştır. Kargoyu taşımak için teslim

alan sonraki taşıyıcılar konşimentoyu da alırlar. Son taşıyıcı kargo ile birlikte

konşimentoyu da alıcıya verir.

Türk Sivil Havacılık Kanunu'nda (TSHK) taşıyıcının sorumluluğu, kargoyu tarafından

teslim anından, Varşova Konvansiyonu'nda ise sorumluluğun sınırlandırılması kargonun

uçağa yüklenmesinden itibaren ele alınmaktadır.

Gönderici ile hava yolu taşıma şirketi arasında yapılan taşıma anlaşmasının geçerliliği,

konşimentonun uygulamaya konulmasıyla başlar. Bu süreç, konşimentonun gönderici

tarafından imzalanması, konşimento üzerinde varsa düzeltmelerin taşıyıcı tarafından

onaylanması ve alıcıya kargonun teslim edilmesi ile tamamlanmaktadır.

Gönderici, taşıyıcıya teslim ettiği mallarla ilgili bilgilerin doğruluğundan sorumludur.

Taşıyıcı ise taşıma sırasında olabilecek hasar ve kayıplardan sorumludur.

Konsolide edilmiş kargolarda taşınan malların listesi kargo özet beyanı ve konşimento

ile birlikte ekte sunulmalıdır. Taşınan kargo tehlikeli mal gurubuna giriyorsa tehlikeli

maddeler taşıyıcı deklarasyonu çift nüsha hâlinde doğru olarak doldurulmalı ve ana

konşimentoya eklenmelidir. Kombine taşınan mallar, Avrupa Birliği dışında tekrar yüklenip

Birlik'e üye ülke içinde bağlantılı uçakla bir yere gönderilecekse “Gümrük-Menşei-Kodu”

(CDG) üzerinde görünmelidir.

2.2. Hava Yolu Konşimentosunun İçeriği

TSHK' na göre hava yolu konşimentosunda yer alması gereken kayıtlar şunlardır:

 Konşimentonun numarası ile düzenlendiği gün ve yer

 Hava taşıma şirketinin kod numarası

 Gönderenin adı, soyadı veya varsa ticari unvanı ve adresi

 Alıcının adı, soyadı veya varsa ticari unvanı ve adresi

 Kargonun türü, miktarı, sayısı, ebatları ve ağırlığı

 Kalkış, varış varsa aktarma yerleri

 Özel olarak beyan edildiği takdirde değeri

 Taşıma ücreti ve ödeme şartları

 Gerektiğinde konşimentoya eklenmesi zorunlu belgeler

2.3. Hava Yolu Konşimentosunun Düzenlenmesi

Hava yolu konşimentosunda bulunan kutucukların anlamları ve doldurulma düzeni

aşağıdaki gibidir. Şekilde belirtilen kutucuk numaraları yeşil renkli olarak her bir

açıklamanın sonunda gösterilmiştir.

1. Air waybill numarası – Evrak üzerinde basılı air waybill numarası yoksa bu numara

konşimentoyu düzenleyen taşıyıcı tarafından belgenin sol üst, sağ üst ve sağ alt köşelerine

yazılmalıdır. Air waybill numarası okunaklı yazılmalı ve aşağıdaki kodları içermelidir:

a. Airline code number (Hava yolu kod numarası) (1A. Kutu)

Belgeyi düzenleyen taşıyıcının üç basamaklı IATA kodu (Airline code number) girilir.

b. Ayraç

Belgenin sadece sol üst köşesine yazılan air waybill numarası arasına ayraç (dik çizgi)

koyulur.

c. Seri numarası (1B. Kutu)

1. En sağında bir kontrol basamağı bulunan 8 rakamlık bir seri numarası girilir.

2. Kontrol basamağı ağırlıksız 7'li modül sistemine göre tayin edilmelidir. Buna

göre seri numarasının ilk yedi basamağı yediye bölünür, bölümün kalanı sekizinci

haneye kontrol basamağı olarak yazılır.

1. Seri numarasının dördüncü veya beşinci basamağından sonra bir boşluk

bırakılabilir.

2. Airport of departure (Çıkış havaalanı) (1. kutu)

IATA'nın çıkış havaalanı için verdiği üç harflik kodu (ya da havaalanı adı

bilinmiyorsa kentin kodu girilmelidir. Burada verilen bilgi 9.1.a'da verilen bilgilerle uyumlu

olmalıdır.

3. Taşıyıcının unvanı ve adresi (1C.kutu)

Eğer önceden basılı değilse 1.a'da IATA kodu belirtilen taşıyıcının unvanı ve merkez

ofis adresi bu bölüme yazılır. Göndericinin talimatlarına bağlı olarak IATA kodu da bu

bölüme girilebilir.

4. Reference to originals (Orijinallere referans) (1D.kutu)

Bu bölüm doldurulamaz.

5. Reference to conditions of contract (Sözleşme şartlarına referans) (1E. kutu)

Bu bölüm taşıyıcı tercih etmediği sürece doldurulmaz.

6. Shipper (Gönderici)

a. Shipper's name and address (Göndericinin unvanı ve adresi ) (2.kutu)

1. Göndericinin unvanı, adresi ve ülkesi (ya da iki harfli trafik kodu) girilir.

2.Unvan ve adresin altına telefon, faks veya teleks numarası da girilebilir.

b. Shipper's account number (Göndericinin hesap numarası) (3. kutu)

Bu bölümün doldurulması taşıyıcının tercihine bağlıdır. Böyle bir hesap

numarası atanmamışsa boş bırakılır.

7. Consignee (Alıcı)

a. Consignee's name and address (Alıcının unvanı ve adresi) (4.kutu)

1. Alıcının unvanı, adresi ve ülkesi (ya da iki harfli trafik kodu) girilir.

2. Alıcının telefon, faks ve teleks numaraları unvanı ve adresinin altına

yazılabilir.

b. Consignee's account number (Alıcının hesap numarası) (5.kutu)

Bu bölümü doldurmak taşıyıcının tercihine kalmıştır. Taşıyıcı böyle bir

hesap numarası atamışsa bu bölüme girebilir.

8. Issuing carrier's agent (Taşıyıcının acentesı)

8.1 Name and city (Taşıyıcının unvanı ve şehri) (6. kutu)

a. Önceden basılı değilse taşıyıcının komisyon almaya yetkili IATA Kargo acentesının

unvanı ve yeri (havalimanı ve şehri) girilir.

b. Kargo acentesi yönetimi kurallarına (Cargo agency administration rules) uygun

biçimde komisyon varış havaalanındaki IATA kargo acentesine ödenebildiği takdirde

bu acentenın unvanı ve yeri (havalimanı veya şehir) “Commissionable Agent”

(komisyon ödenebilir acente) ifadesiyle birlikte yazılır.

8.2 IATA Code (IATA Kodu) (7.kutu)

Önceden basılmış değilse 8.1.a'da belirtilen IATA kargo acentesi IATA kodu bu

bölüme aşağıdaki gibi girilir:

a. CASS Sisitemi'nin bulunmadığı bölgelerde (Non-CASS areas) IATA'nın 7

haneli kodu yazılır.

b. CASS Sistemi'nin bulunduğu bölgelerde IATA'nın yedi basamaklı kodunun

ardına üç basamaklı CASS adres kodu ve bir kontrol basamağı eklenir. Bu

kontrol basamağı ağırlıksız 7 modül sistemine göre hesaplanır.

8.3 Account no (Hesap numarası) (8.kutu)

Bu bölümü doldurmak konşimentoyu düzenleyen taşıyıcının tercihine kalmıştır.

Taşıyıcı böyle bir hesap numarası atamışsa bu bölüme girebilir.

9. Routing (Rota)

9.1 Airport of departure (Address of first carrier) and requested routing

(Çıkış Havalimanı – İlk Taşıyıcının Adresi – ve İstenilen Rota) (9.kutu)

a. İlk olarak çıkış havalimanı adı girilir. Bu bilgi 2 numaralı bölümde belirtilen ile

aynı olmalıdır.

b. İstenilen rota girilir.

9.2 Rota ve istikamet

a. To (İlk taşıyıcı tarafından) (11A.kutu)

Varış havalimanının üç harfli IATA kodu ya da ilk transfer noktası (birden fazla

havaalanın bulunduğu şehirlerde havalimanı adı bilinmiyorsa şehrin adı girilebilir.)

b. By first carrier (İlk taşıyıcı tarafından) (11B.kutu)

İlk taşıyıcının adı veya IATA'nın iki karakterli kodu girilir.

c.To (İkinci taşıyıcı tarafından) (11C.kutu)

Varsa varış havalimanının üç harfli IATA kodu ya da ikinci transfer noktası (birden

fazla havaalanının bulunduğu şehirlerde havalimanı adı bilinmiyorsa şehrin adı ) girilebilir.

d.By (İkinci taşıyıcı tarafından) (11D.kutu)

Varsa ikinci taşıyıcının adı veya IATA' nın iki karakterli kodu girilir.

e.To (Üçüncü taşıyıcı tarafından) (11E.)

Varsa varış havalimanının üç harfli IATA kodu ya da üçüncü transfer noktası (birden

fazla havaalanının bulunduğu şehirlerde havalimanı adı bilinmiyorsa şehrin adı) girilebilir.

f.By (Üçüncü taşıyıcı) (11F. Kutu)

Varsa taşıyıcının adı veya IATA'nın iki karakterli kodu girilir.

9.3. Airport of destination (Varış havaalanı) (18.kutu)

Taşıyıcının varış havalimanı (birden fazla havaalanın bulunduğu şehirlerde havalimanı

adı bilinmiyorsa şehrin adı) girilir.

9.4. Requested flight/date (Talep edilen uçuş/tarihi) (19A. ve19B. kutular)

Bu kutucuklar rezervasyonu yapan taşıyıcı/acente/gönderici tarafından doldurulur.

10. Accounting information (Muhasebe bilgileri) (10.kutu)

Sadece taşımaya katılan taşıyıcıların talep ettiği muhasebe bilgileri girilir. Bunlar:

a. Nakit ya da çekle yapılan ödemeler

b. Sadece bagajla yüklenen kargo için kabul edilen MCO (Miscellaneous Charges

Order) ödemeleri; MCO numarası ve değişim kuponu (Exchange coupon) air

waybillde belirtilen döviz kurundan değeri her durumda yolcunun bilet numarası

ve uçuş/tarih/rotası ile gerektiğinde MCO kuponunda belirtilen rakam düşülerek

belirtilir.

c. Teslimatın gerçekleşmemesi nedeniyle geri dönen kargo; orijinal air waybill

numarası geri dönen kargo için düzenlenen yeni air waybill üzerine yazılır.

d. Gönderici veya acentesı tarafından tayin edilen gönderici referans numarası

e. Kredi kartı ile yapılan ödemeler, kredi kartı numarası yazılır.

f. “Also Notify” (Ayrıca ihbar edilir) kelimeleri “Account Information” başlığının

yanına eklenebilir (Sadece yurt içi taşımalarında).

11. Currency (Döviz cinsi) (12.kutu)

a. ISO tarafından belirlenen üç harflik döviz cinsi kodu girilir.

b. Air waybillde belirtilen tüm miktarlar, 33A'dan 33D'ye kadarki alanlarda

belirtilen “Varış Limanındaki Teslimatta Ödemeler” (Collect Charges in

Destination Currency) hariç, 11 A'da belirtilen döviz cinsinden yapılır.

12. CHGS code – Charges codes (Ödeme kodları) (13.kutu)

Sadece air waybillin elektronik ortamda transfer edildiğinde bu kutuya aşağıdaki

kodlardan biri girilir.

CA - Partial collect credit – Partial prepaid cash (Bir kısmı teslimde kredi – bir

kısmı peşin nakit)

CB - Partial collect credit – Partial prepaid credit (Bir kısmı teslimde kredi – Bir

kısmı peşin kredi)

CC - All charges collect (Tüm masraflar teslimde ödemeli)

CE - Partial collect credit card – Partial prepaid cash (Bir kısmı teslimde kredi

kartıyla ödemeli – Bir kısmı peşin nakit )

CH - Partial collect credit card – Partial prepaid credit (Bir kısmı teslimde kredi

kartıyla – Bir kısmı peşin kredi)

CP - Destination collect cash (Varış yerinde nakit)

CX - Destination collect credit (Varış yerinde kredi)

CZ - All charges collected by credit card (Tüm masraflar kredi kartı ile ödenecek)

NC - No charge (Masrafsız/Ödeme yok)

NP - No weight charge – Other charges prepaid cash

(Ağırlık masrafı alınmayacak – Diğer masraflar nakit ödemeli)

NT - No weight charge – Other charges collect

(Ağırlık masrafı alınmayacak – Diğer masraflar teslimatta ödemeli)

NX - No weight charge – Other charges prepaid credit

(Ağırlık masrafı alınmayacak – Diğer masraflar peşin kredi)

NZ - No weight charge – Other charges collect

(Ağırlık masrafı alınmayacak – Diğer masraflar teslimde ödemeli)

PC - Partial prepaid cash – Partial collect cash

(Bir kısmı nakit – Bir kısmı teslimatta nakit)

PD - Partial prepaid credit – Partial collect cash

(Bir kısmı peşin kredi – Bir kısmı teslimatta nakit)

PE - Partial prepaid credit card – Partial collect cash

(Bir kısmı peşin kredi – Bir kısmı teslimatta nakit)

PF - Partial prepaid credit card – Partial collect credit

(Bir kısmı peşin kredi kartı – Bir kısmı teslimatta kredi)

PH - Partial prepaid credit card – Partial collect cash

(Bir kısmı peşin nakit – Bir kısmı teslimatta nakit)

PP - All charges prepaid by cash (Tüm masraflar peşin nakit)

PX - All charges prepaid by credit (Tüm masraflar peşin kredi)

PZ - All charges prepaid by cash (Tüm masraflar peşin kredi kartı ödemeli)

13. Charges (Masraflar)

13.1 WT/VAL weight / Valuation charges (Ağırlık/Değer masrafları) (14A ve 14B

kutuları)

a. (24A. Kutu),(25A.kutu) veya (24B. Kutu) kutularına girilen masrafların

tamamı peşin (PPD) ya da tamamı teslimde ödemeli (COLL) olmalıdır.

b. Gönderici ya da acentesi (14A.kutu) ya da (14B. Kutu) kutularından uygun

olana (PPD veya COLL) “X” işareti koymalıdır.

13.2. Other – Other charges at origin (Çıkış noktasındaki masraflar) (15A. Ve 15B.

Kutular)

a. Uygulanabiliyorsa (27A.kutu), (28B.kutu) kutularına girilen masrafların tamamı

peşin (PPD) ya da tamamı teslimde ödemeli (COLL) olmalıdır.

b. Gönderici ya da acentesı (15A. kutu) ya da (15B. Kutu) kutularından uygun olana

(PPDveya COLL) “X” işareti koymalıdır.

c. Aşağıda 20 ve 21. maddelerde anlatıldığı gibi (14A. kutu) ve (15B. Kutu)

kutularındaki bilgiler (24A. kutu), (24B. Kutu), (25A. kutu), (25B. Kutu) uygulanabilyorsa

(27A. kutu), (27B. Kutu), (28A. kutu) ve (28B. Kutu) kutularda verilen bilgiler ile

çelişiyorsa “24A. kutu, 24B. kutu, 25A. kutu, 25B. kutu, 27A. kutu, 27B. kutu, 28A. kutu ve

28B. kutu” kutuda verilen bilgiler geçerli sayılacaktır.

14. Declared value for carriage (Kargonun beyan edilen değeri) (16.kutu)

a. Gönderici tarafından beyan edilen değer bu kutuya girilir.

b. Eğer bir değer beyan edilmemişse 'NVD' (No value declared) yazılır.

15. Declared value for costums (Gümrüğe beyan edilen değeri) (17. kutu)

Gönderici veya acentesı kargonun gümrüğe değerini girebilir veya kutuya NCV (No

customs value) yazabilir ya da kutuyu boş bırakabilir.

16. Amount of insurance (Sigorta bedeli) (20. kutu)

a. Bu kutu koyu renkte basılmamışsa ve belgeyi düzenleyen taşıyıcı böyle bir

sigorta yaptırmışsa, sigorta bedelini bu kutuya girer.

b. Bu kutu koyu renkte basılmamışsa ve taşıyıcı sigorta hizmet sunmuyorsa kutuya

“X” işareti koyar.

17. Handling information (Elleçleme bilgileri) (21. kutu)

Bu bölüme sadece taşımaya katılan taşıyıcıların talep ettiği bilgiler açık ve eksiksiz

biçimde girilir.

17.1 Tehlikeli madde taşınması söz konusu olduğunda aşağıdaki ifedeler yazılmalıdır:

“Dangerous goods as per attached shipper's declaration”

(Ekli gönderici beyanında görüldüğü gibi tehlikeli madde)

“Dangerous goods as per attached DGD”

(Ekli beyanda – DGD – görüldüğü gibi tehlikeli madde)

“Dangerous goods – Shipper's declaration not requiered”

(Tehlikeli madde – Gönderici beyanına gerek yok)

“Dangerous goods – DGD not required”

(Tehlikeli madde – DGD beyanına gerek yok

Bu bölüme ayrıca gerektiğinde “Cargo aircraft only” (Sadece kargo

uçağı) veya sadece kısaltması olan “CAO” yazılabilir.

17.2 Eğer tehlikeli maddeler tehlike taşımayan mallarla birlikte taşınacaksa tehlikeli

maddeleri parça sayısı “Dangerous goods as per attached shipper's declaration”

veya “Dangerous goods as per attached DGD” beyanının öncesine veya sonrası

yazılır.

17.3 Diğer elleçleme bilgileri Cargo-IMP'de gösterilen kısaltmalar kullanılarak

doldurulur. Bu bilgiler:

1. Kargo üzerinde veya üzerinde gösterilen işaretler ve sayılar

2. Malın varışında alıcı dışında malın ulaştığının bildirilmesi istenen kişi ve

kuruluşların unvanı, adresi, telefon, faks numarası veya teleks kodu

3. AWB ile birlikte gönderilen belgelerin adları (Örnek, “Shippers Certification

for Live Animal”)

4. İstenebilecek özel elleçleme talimatları

5. SCI-Special customs ınformation (Özel gümrük bilgisi) (21A. kutu)

Kargonun bir Avrupa Birliği üyesi ülkedeki havaalanında yüklenmiş veya

yeniden yüklenip yine bir başka Avrupa Birliği üyesi ülke havalimanında

boşaltılıp yeniden yüklenilmesi söz konusu olduğunda “Customs Origin

Code (Gümrük Menşei Kodu)” girilir.

Kargonun gümrük pozisyonu aşağıdaki kodlar kullanılarak (Cargo-IMP

Customs Origin Codes) bu kutu doldurulur (Sadece AB ülkesinden veya

AB ülkeleri arasından yapılan taşımalarda uygulanır).

T1 Gümrük kontrolündeki AB dışından gelen mallar.

T2 Serbest dolaşımına izin verilmeyen AB malları (Örnek: İçki, tütün vb.)

TD Zaten resmî transit prosedürlerine tabi mallar (Örn. T1, TIR karnesi,

ATA karnesi, NATO form 2, vb.)

C Serbest dolaşımdaki mallar

18. Consignement rating details (Yüklenen kargo bilgileri) (22A. kutudan 22Z. Kutuya

kadar)

Yüklenen kargoyu oluşturan her kalemi için bir satırda giriş yapılması gerekir. Yükte

tehlikeli mal sınıfına giren varsa listenin başına yazılmalıdır.

18.1 Number of pieces/RCP (Parça sayısı) (22A. kutu)

a. Her kargo kalemi için brüt ağırlığı yazılır.

b. (22G) kutusunda belirtilen uygulanabilir Rate/Charge (Sıra/Masraf) sıra veya

masrafların bir kombinasyonu olduğunda IATA'nın üç harfli RCP (Rate

combination point) kodu ek olana girilmelidir.

18.2 Gross weight (Brüt ağırlık) (22B. kutu)

a. Her kargo kalemi için brüt ağırlığı yazılır.

b. Yükleme aracının dara ağırlığı uygulanabildiği takdirde “X” sınıfı altına ek bir

satırda belirtilmelidir.

18.3. Kg/Lb (22C. kutu)

Kullanılan ağırlık birimi (K – Kilogram, L – Libre) sadece ilk satırda belirtilir.

18.4 Service code (Hava yolu işletmesi hizmet kodu) (22Z. kutu)

Bu kutunun doldurulması belgeyi düzenleyen taşıyıcının tercihine kalmıştır.

Doldurulduğu takdirde aşağıdaki kısaltmalardan yararlanılabilir:

A – Airport (Havaalanı)

B – Service shipment (Hava yolu işletmesinin kendi yükünü taşıması)

C – Company material (Hava yolu işletmesine ait malzeme)

D – Door to door service (Kapıdan kapıya hizmet)

F – Flight specific (Belirli bir uçuş)

J – Priority service (Öncelikli hizmet)

P – Small package service (Küçük paket servisi)

S – Substitute truck (Kara taşımanın yerine geçecek alternatif bir taşıma türü;

örneğin, demir yolu)

T – Charter (Kiralık uçak)

18.5 Rate class (Ücret sınıfı) (22D. kutu)

Aşağıdaki kodlardan uygun olanı girilmelidir.

M – Minimum charge (Minimum masraflar)

N – Normal rate (Normal ücret)

Q – Quantitiy rate (İndirimli ücret)

B – Basic charge (Sabit masraf – Ağırlık ne olursa olsun)

K – Rate per kilogramme (Kilogram başına uygulanan ücret)

C – Spesific commodity rate (Özel eşya ücreti)

R – Class rate surcharge (Artırımlı sınıf ücreti)

U – Unit load device basic charge or rate (Igloo, palet, konteyner hâline

dönüştürülmüş –ULD- kargoların masrafı)

E – Unit load device additional rate (ULD ek ücreti)

X – Unit load device additional ınformation (ULD ek bilgi)

Y – Unit load device discount (ULD ücret indirimi)

18.6 Commodity ıtem no. (Kargo numarası) (22E. kutu)

Bu kutu aşağıdaki gibi doldurulur.

a. IATA'nın kargo tanım numarası (IATA item description number) “C” ve

“U” ücret sınıf kodunun yer aldığı satıra girilir.

b. Sınıf ücreti indirimi uygulandığında, uygun masraf ve ücrete uygulanan

oranın yüzdesi “R” ücret sınıf satırına, başına uygun ücret sınıf kodu

girilerek yazılır (Örnek, normal ücretten yapılacak 3'lük indirim N67

olarak yazılacaktır.).

c. Sınıf ücretine bir zam uygulanacaksa, uygun masraf ve ücrete uygulanan

zam oranının yüzdesi “S” ücret sınıf satırına, başına uygun ücret sınıf kodu

girilerek yazılır (Örnek, normal ücrette yapılacak P'lik zam M150 olarak

yazılacaktır.).

d. Birim yük yükleme aracı ücreti uygulanacaksa “X” ücret sınıfının yer aldığı

satıra ULD (Unit Load Device) yazılacaktır.

18.7 Chargeable rate (Ücrete tabi ağırlık) (22F. kutu)

a. Uygulanabilir ücret kurallarına göre hesaplanmış uygulanabilecek ücrete tabi

tutulabilir ağırlık yazılır.

b. Birim yük yükleme aracı ücreti uygulandığında;

1. Ana bir ücrete tabi ise uygulanabilir ana ağırlık “U” sınıf ücreti satırına

yazılır.

2. Ana bir masrafa ve bir üst ana ücrete tabi ise ana ağırlığın fazla

ağırlıkları “E” ücret sınıfı satırına yazılır.

3. Dara ağırlığı uygulanabilir ise bu ağırlık “X” sınıf ücret satırına yazılır.

4. Bir indirim uygulanır ise buna denk düşen ağırlık “Y” sınıf ücret

satırına yazılır.

18.8 Rate/charge (Ücret/masraf) (22G. kutu)

Uygulanabilir ücret veya masraf aşağıdaki gibi kaydedilir:

a. Asgari masraf uygulandığında bir masraf “M” sınıf ücreti satırına yazılır.

b. Normal ücret uygulandığında birim başına uygulanabilir ücret “N” sınıf

ücreti satırına yazılır.

c. Miktar ücreti uygulanırsa, ağırlık birimi başına uygulanabilir ücret “Q” sınıf

ücret satırına yazılır.

d. “Avrupa içinde deneysel özel ücret” (Experimental special rate within

europe) uygulanıyorsa:

1. Uygulanabilir temel ücret “B” ücret sınıfı satırına yazılır.

2. Kilogram başına uygulanabilir ücret “K” sınıf ücret satırına yazılır.

e. Belirli bir mal ücreti uygulanıyorsa ağırlık birimi başına uygulanabilir ücret

“C” ücret sınıf satırına yazılır.

f. Sınıf ücret indirimi uygulanıyorsa ağırlık birimi ya da masraf başına bu ücret

“R” ücret sınıf satırına yazılır.

g. Sınıf ücret zammı uygulanıyorsa ağırlık birimi ya da masraf başına bu ücret

“S” ücret sınıf satırına yazılır.

h. Birim yük yükleme aracı ücreti (ULD) uygulandığında:

1. Ana bir ücrete veya düz ücrete tabi ise uygulanabilir ana ağırlık “U”

sınıf ücreti satırına yazılır.

2. Bu ücret her ağırlık birimi başına uygulanıyorsa bu ücret “U” ücret

sınıfı satırına yazılır.

3. Ana bir masrafa ve bir üst ana ücrete tabi ise ana ağırlığın fazla

ağırlıkları “E” ücret sınıfı satırına yazılır.

4. Bir indirim uygulanırsa ağırlık birimi başına ya düz ücret ya da

indirim “Y” sınıf ücret satırına başına bir (-) eksi işareti konularak

yazılır.

18.9 Total (Toplam) (22H. kutu)

a. Her girilen satır için toplam ücret ve indirimler aynı yatay satıra girilmelidir.

b. Toplam indirim söz konusu olduğunda toplamının önüne bir (-) eksi işareti

konulur.

18.10. Nature and quantity of goods (incl. dimensions or volume) (22I. Kutu)

Kargonun tarifi ve miktarı (Hacmi ve boyutları dâhil)

Bu bölüm aşağıdaki gibi doldurulur:

1. Yüklenilen kargoyu oluşturan kalemlerin tarifi girilmelidir.

2. Tehlikeli mallar için 6.3. numaralı bölümde anlatılan biçimde ve IATA

Tehlikeli Mallar Kurallarına uygun olarak doldurulur.

3. “Canlı hayvanlar” için yapılacak girişler 6.3. numaralı bölümde anlatıldığı

gibi ve IATA Canlı Hayvanlar Düzenlemelerine (IATA Live Animal

Regulations) uygun biçimde yapılır.

4. Konsolide mallar için “Consolidation es per Attached (Ekteki gibi

konsolidasyon yapılmıştır.) ifadesi ile kaydedilir.

5. Uygulanabilir ücretlendirme kurallarına göre ücrete tabi ağırlık hacim

ağırlık olarak kullanılmış ise:

En büyük uzunluk, en büyük genişlik ve en büyük yükseklik, kullanılan ölçü

birimi ve dikkate alınan parçaların adedi ya da hacim ve ölçü birimi yazılır.

6. ULD kullanılıyorsa bunun tamamlayıcı kodu “X” sınıf ücreti satırına

yazılır.

7. 22A'da belirtilen parça adedinin parçaların gerçek sayısından farklı

olduğu durumlardagerçek sayı “…….SLAC” (Shipper's load and count –

Göndericinin yüklemesi ve hesabıyla) ifadesi girilir.

8. Gönderici ya da acentesi istedikleri takdirde “harmonized commodity

description (tek tip mal tanımı)” ve “coding system (kodlama sistemi)”

numarası girebilir. Uygulanabildiği takdirde menşe ülkesi de girilebilir.

18.11. Total number of pieces (Parçaların toplam adedi) (22J. kutu)

22A kutusuna birden fazla sayısal giriş yapıldığı takdirde toplam parça sayısı

yazılır.

18.12. Total gross weight (Toplam brüt ağırlık) (22K. kutu)

22B kutusuna birden fazla sayısal giriş yapıldığı takdirde toplam brüt ağırlık

sayısı yazılır.

18.13. Total (Toplam) ('' L. kutu)

22H kutusuna birden fazla sayısal giriş yapıldığı takdirde toplam yazılır.

19. Other charges (Diğer masraflar/ücretler) (23. kutu)

a. Çıkış noktasında air waybill düzenlendiğinde ortaya çıkan diğer masrafların

tamamen peşin (prepaid) veya tamamen teslimde ödemeli (collect) olduğu belirtilir.

 Yolda veya varış yerinde ortaya çıkan diğer masrafların peşin veya

teslimde ödemeli olduğu belirtilir.

 Teslimde ödemeli olarak gösterilen diğer masraflar 4.2'de belirtilen

koşullar gereği tediye (disbursement) olarak gösterilir.

 Yolda ya da varış yerinde ortaya çıkan ve 23 numaralı kutuda

gösterilmeyen diğer masraflar sadece teslimde ödemeli (collect only)

olacaktır ve 25.3'te gösterildiği gibi ele alınacaklardır.

b. Diğer masrafların tanımı ve miktarı (vergi hariç) girilecektir.

c. Sadece air waybillin elektronik ortamda transfer edildiğinde bu kutuya aşağıdaki

diğer masraf kodlarından biri girilir.

ACAnimal Container (Canlı hayvan konteyneri)

ASAssembly Service Fee (Birleştirme hizmeti harcı)

AW Air Waybill Fee (Hava yolu konşimentosu harcı)

BLBlacklist Certificate (Karaliste sertifikası)

CD Clearance And Handling-Destination (Gümrükleme ve elleçlemevarışta)

CH Clearance And Handling Origin (Gümrükleme ve elleçleme-çıkışta)

DB Disbursement Fee (Tediye harcı)

DF Distribution Service Fee (Masraf ödeme harcı)

GT Government Tax (Devlet vergisi)

HR Human Remains (Cenaze)

INInsurans Premium (Sigorta pirimi)

LALive Animals (Canlı hayvan)

MA 1)Miscellaneous-Due Agent (Acente tarafından ödenen çeşitli masraflar)

MB 2)Miscellaneous-Unassigned (Tanımlanamayan masraflar)

MC 3)Miscellaneous-Due Carrier (Taşıyıcı tarafından yapılan çeşitli

masraflar)

MD to MN Miscellaneous-Due Last Carrier (Son taşıyıcı tarafından yapılan

çeşitli masraflar)

MO to MXMiscellaneous-Due Issuing Carrier (Konşimento sahibi

tarafından yapılan çeşitli masraflar)

MY Fuel Surcharge (Yakıt masrafı)

M Miscellaneous-Due Issuing Carrier (Konşimento sahibi tarafından

yapılan çeşitli masraflar)

PK Packaging (Ambalajlama)

PU Pick Up (Toplama)

RA Dangerous Goods Fee (Tehlikeli madde masrafı)

RC Referral Of Charge (Masrafın ödenmesi)

RF Remit Following Collection Fee (Sonraki tahsilat harcını havale et)

SC Securiry Charge (Güvenlik masrafı)

SD Surface Charge-Desination (Varış noktasında yapılan tahsilat harcını

havale et)

SI Stop in Transit (Transitte duraklama)

SO Storage-Origin (Depolama-Çıkışta)

SP Separate Early Relaease (Konsolide kargolarda bir parçanın özel olarak

teslimi)

SR Storage-Destination (Depolama-Varışta)

SS Signature Service (İmza hizmeti)

ST State Sales Tax (Devlet satış vergisi)

SU Surface Charge (Kara taşıma masrafı)

TR Transit

TX Taxes (Vergiler)

UH ULD Handling (Hava yolu işletmesi dışında ULD elleçleme masrafı)

1) MA kodu çeşitli masrafın acente tarafından ödeneceğini ancak

daha fazla verilmediği durumlarda kullanılır.

2) MB kodu çeşitli masrafın tanımlanmadığı ancak masrafın acente

veya taşıyıcı tarafından ödeneceği durumlarda kullanılır.

3) MC kodu çeşitli masrafın taşıyıcı tarafından ödeneceğini gösterir

ancak masrafları tanımlamaz.

Bu masrafların acente veya taşıyıcı tarafından üstlenildiğini belirtmek

için üstteki kodlara A (Agent-Acente) veya C (Carrier-Taşıyıcı) harfleri

eklenmelidir. Kodu takiben masraf miktarı yazılmalıdır.

d. AWB elektronik araçlarla transfer edilmiyorsa da yukarıdaki usulün takip edilmesi

tavsiye edilir. Eğer bu yol takip edilmiyorsa masraf türü ve bunun kimin tarafından

üstlenileceği açık bir ifade ile kaydedilmelidir.

e. 23 numaralı kutuda belirtilen diğer masrafların toplamı uygulanabiliyorsa 27A.

kutu, 27B. kutu, 28A. kutu ya da 28B. kutuya girilir.

f. Mal teslim edilmeden geri dönmüşse dönen mal için yeniden düzenlenecek AWB'de

alıcı tarafından ödenmesi gereken ancak tahsil edilmeyen diğer masraflar da

girilecektir.

20. Prepaid (Çıkış noktasında peşin)

20.1 Prepaid weight charge (Ağırlık masrafı peşin) (24A. kutu)

a. Hava taşıması için ağırlık/hacim (weight/volume) ücreti yazılır. Yazılan bilgi 18.9

veya 18.13'te belirtilen rakamlar doğrultusunda olmalıdır.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi tamamen

önceden ödenmiş (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly collect)

olarak girilmelidir.

20.2 Prepaid valuation charge (Peşin değer beyanı masrafı) (25A. kutu)

a. Uygulanabiliyorsa değerlendirme ücreti girilir. Değerlendirme ücretinin tespiti

14.a'da belirtildiği gibi ve uygulanabilir kurallar uyarınca beyan edilmiş değere

bağlıdır.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi tamamen

peşin (wholly prepaid) ya da tamamen tslimde ödemeli (wholly collect) olarak

gerilmelidir.

20.3 Prepaid tax (Çıkış noktasında önceden ödenmiş vergi) (26A. kutu)

a. Uygulnabilir her türlü vergi girilir.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi tamamen

peşin (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly collect) olarak

girilmelidir.

c. Verginin cinsi ve diğer açıklamaları 23 numaralı kutuya girilme

20.4 Total other prepaid charges (Diğer peşin masraflar toplamı)

Diğer peşin masrafların, (23.kutu) numaralı kutuda belirtilen diğer masrafların toplamı

olmalıdır.

a. Due agent (Acenteye ödenmiş) (27A. kutu)

Varsa acenteya yapılanpeşin ödemelerin toplamı girilir.

b. Due carrier (Taşıyıcıya ödenmiş) (28A. kutu)

Varsa taşıyıcıya yapılan peşin ödemelrin toplamı girilir.

20.5 Başlıksız kutu (29A. kutu)

Bu kutu belgeyi düzenleyen taşıyıcının tercihe göre doldurulmak üzere boş

bırakılmıştır.

20.6 Total prepaid (Toplam ön ödemeler) (30A. kutu)

Peşin ücretlerin toplamı (ağırlık/hacim ücreti, vergi, diğer masraflar vb.) girilir.

21. Collect (Varış noktasında, teslimde ödemeli)

21.1 Collect weight charge (Teslimde ödemeli ağırlık masrafı) (24B. kutu)

a. Hava taşıması için ağırlık/hacim (weight/volume) ücreti yazılır. Yazılan bilgi

18.9 veya 18.13'te belirtilen rakamlar ile aynı olmalıdır.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi

tamamen peşin (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly

collect) olarak girilmelidir.

21.2 Collect valuation charge (Varış noktasında taşıma değer beyanı masrafı) (25B.

kutu)

a. Uygulanabiliyorsa değer beyan masrafı girilir. Değerlendirme ücretinin

tespiti 14.a'da belirtildiği gibi ve uygulanabilir kurallar uyarınca beyan edilmiş

değere bağlıdır.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi

tamamen peşin (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly

collect) olarak girilmelidir.

21.3 Collect tax (Teslimde ödemeli vergi) (26B. Kutu)

a. Varsa tüm vergi masraflarının toplamı girilir.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi

tamamen peşin (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly

collect) olarak girilmelidir.

c. Verginin cinsi ve diğer açıklamaları 23 numaralı kutuya girilmez.

21.4 Total other prepaid charges (Diğer peşin ödemeli masrafların toplamı)

Peşin ödemeli diğer masrafların ve (23) numaralı kutuda belirtilen diğer masrafların

toplamı olmalıdır.

a. Due agent (Acente tarafından ödenmiş) (27B. kutu)

Varsa acentenın tahsil ettiği diğer peşin masrafların toplamı girilir. Bu kutu

üzerinde anlaşma yapılmamışsa doldurulmaz.

b. Due carrier (Taşıyıcı tarafından ödenmiş) (28B. kutu)

Varsa taşıyıcının tahsil ettiği diğer peşin masrafların toplamı girilir. Bu kutu

üzerinde anlaşma yapılmamışsa doldurulmaz.

21.5 Başlıksız kutu (29B. kutu)

Bu kutu belgeyi düzenleyen taşıyıcının tercihine göre doldurulmak üzere boş

bırakılmıştır.

21.6 Total prepaid (Toplam peşin) (30B. kutu)

Peşin ödemelerin toplamı (ağırlık/hacim ücreti, vergi, diğer masraflar vb.) girilir.

22. Shipper's certification (Gönderici beyanı) (31. kutu)

Daha önceden basılı değilse gönderici veya acentesının onayı (imza, basılı unvan ve

kaşe) bu bölüme konulur.

23. Taşıyıcı tarafından doldurulacak alan (32A. 32B., ve 32C. kutular)

23.1 Executed on (Date) (…..tarihinde düzenlenmiştir) (32A. kutu)

Air waybillin düzenlenme tarihi gün ay ve yıl olarak girilir. Ay rakamla ya da o ayı

simgeleyen ilk üç harfi ile yazılabilir.

23.2 At (Place) (…. Şehrinde düzenlenmiştir) (32B. kutu)

AWB'in düzenlendiği yer (havalimanı ya da şehir) yazılır.

23.3 Signature of Issuing carrier or its agent (33C. kutu)

AWB'yi düzenleyen taşıyıcının imzası ve kaşesi atılır.

24. For carrier's use only at destination (33. kutu)

Bu kutu doldurulmaz.

25. Collect charges in destination currency (Varış yeri döviz cinsi teslimatta ödemeler)

(33A'dan 33D'ye kadar)

Son taşıyıcı orijinal 2 (For Consignee) sayfasını aşağıdaki gibi doldurabilir.

25.1 Currency conversation rate (Döviz değişim oranı) (33A. kutu)

Varış ülkesi döviz kurunun kodu ve değişim değeri girilir.

25.2 Collect charge in destination currency (Varış ülkesi döviz cinsinden teslimde

ödemeli ücretler) (33B. kutu)

33A. kutusunda belirtilen döviz kuru oranındaki varış yerindeki döviz dönüşümü

belirtildikten sonra (30B9'de belirtilen “Total Collect” (toplam teslimde ödeme) miktarı bu

kutuya girilir.

25.3 Charge at destination (Varış yerindeki masraflar) (33C. kutu)

Varış yerinde taşıyıcı tarafından ödenmiş olan masraflar varış yeri döviz cinsinden bu

bölüme girilir.

25.4 Total collect charges (Teslimde ödenen toplam masraflar) (33D. kutu)

(33B. kutu) ve (33C. kutu) kutularının toplamı bu kutuya girilir.

26. Optional shipping ınformation (Tercihe bağlı yükleme bilgileri) (34A. kutu)

Gönderici veya acentesi uygun buldukları taşıma bilgilerini belgeyi düzenleyen

taşıyıcıyla anlaşarak bu bölüme girebilirler. Bazı AWB'lerde bu kutu koyu renk

gölgelendirilmiştir. Bu kutuların doldurulmaması gerektiğini işaret eder.

26.1 Reference number (Referans numarası) (34A. kutu)

Bu bölgeye istendiğinde bir referans numarası girilebilir.

26.2 Başlıksız kutu (34C. kutu)

Bu kutu belgeyi düzenleyen taşıyıcının tercihine göre doldurulmak üzere boş

bırakılmıştır.

27. Barkodlu air waybill numarası (99. kutu)

Bu kutu IATA 1600t sayılı tavsiye kararına (IATA Recommended Practice 1600t)

uygun olarak bir barkod konulmadığı sürece doldurulmamalıdır.

28. Tarafsız air waybill (Neutral air waybill)

Hava yolu kodu, air waybill numarası, hava yolu adı veya merkez adresindeki

herhangi bir farklılık bu tür tarafsız air waybilli geçersiz ve hükümsüz kılar.

Türkiye çıkışlı kargolarda konşimento (AWB) düzenlemesinde ABD doları baz alınır

ve ABD doları olarak konşimento tanzim edilir.

2.4 Ana Konşimento (Master AirWaybill – MAW)

Ana konşimento (MAW), aynı uçak için gönderilecek konsolide edilmiş münferit

kargolar için hazırlanan konşimentodur. İhracatçılardan teslim alınan çeşitli kargoların tek

bir sevkıyatta gönderildiği ve gönderici hanesinde lojistik firmaların belirtildiği belgelerdir.

Dikkat edildiği takdirde IATA kargo acentesi lojistik firma, konşimentoyu tanzim ederken

gönderici olarak rol almaktadır. Eğer lojistik firma konsolide edilmemiş tek kargo ile ilgili

“House Air Waybill” düzenlemişse back-to back ana konşimento düzenleyebilir.

2.5 Ara Konşimento (House AirWaybill-HAW)

Konsolidasyon yüklemelerde gerçek alıcı ve yükleyici adına hava taşıma senedidir.

Temel formatı ana konşimentodan pek farklı değildir. Ara konşimento (HAW), hava yolu

taşımacılığında IATA kargo acentesı lojistik firma tarafından düzenlenen, kargoların teslim

alındığını da gösteren sözleşme niteliğindedir.

Ara konşimento, tek başına bir sevk belgesi değildir. Taşıyıcının bir taşıma

sorumluluğu vardır. Ara konşimento, tek başına bir sevk belgesi değildir. Taşıyıcının bir

taşıma sorumluluğu vardır. Ara konşimento üzerinde en az iki yere Ana konşimento (MAW)

numarasının yazılması gerekir. Bu numara yazılmadığı takdirde IATA kargo acentesi veya

lojistik firma taşıyıcıya karşı rücu hakkını kullanamaz.

Hava yolu konşimentosu (air waybill) örneği ve içeriği bir akreditif talimatında

sevkıyatın uçakla yapılması talep ediliyorsa vesaik bayenında “3” numaralı kopyanın (sevk

eden için orijinal nüsha) ibraz edilmesi gerekir.

FAALİYETİ

3. KARA YOLU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ (CMR ROAD WAYBİLL)

Uluslararası alanda kara yolu taşıma işlemlerinde yasal dayanak CMR sözleşmesidir.

Tüm ülkelerde ortak geçerliliği olan sözleşmelerdir. Uluslararası kara yolu taşımacılığı

yapan nakliyat firmalarının yaptıkları taşımalar ile ilgili olarak CMR sözleşmesinden

kaynaklanan hukuki sorumluluklarını, poliçede belirtilen şart ve limitler ile teminat altına

alır.

Kamyon konşimentosu (Truck Bill of Lading) da denilen bu belge kamyon veya tır ile

yapılan uluslararası taşımacılıkta CMR, (Convention Merchandises Routier/ Ticari Mallar

Güzergâh Anlaşması) gereğince düzenlenen bir taşıma belgesidir. Bu anlaşma kapsamında

malın anlaşmaya üye ülkeler arasında taşınması sırasında malla ilgili hasar, kayıp, zarar ve

gecikmelerde gönderen-taşıyan-alıcı arasında sorumluluk ve yükümlülükleri belirten bir

sözleşme yapılmaktadır.

3.1. Belgenin Özellikleri

Bu belgenin kullanılabilmesi için eşyanın taşıyıcıya teslim edildiği yer ile bunların

gönderilene teslim edileceği yerin iki ayrı devletin sınırları içinde bulunması ve bu iki

devletten en az birinin CMR'ye taraf olması gerekir.

CMR anlaşmasına dâhil ülkeler şunlardır: Avusturya, Almanya, Belçika, Bulgaristan,

Cebelitarık, Çekoslavakya, Danimarka, Fransa, Finlandiya, Hollanda, İngiltere, İspanya,

İsveç, İtalya, Lüksembourg, Yugoslavya, Kuzey İrlanda, Yunanistan, Portekiz, Norveç,

Polonya.

Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına düzenlenir.

Malların belirtilen şartlarla taşınmak üzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma

sözleşmesinin yapıldığını gösteren hukuki bir delildir. Ciro edilemez.

CMR'nin uygulanabilmesi açısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır. Ancak

eşyanın üzerine yüklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir

bölümünde denizde, demir yolunda, havada taşınmış olması taraflar arasındaki sözleşmenin

CMR'ye tabi kılınmasını engellemez.

Bu belge dört nüsha düzenlenir, gönderenin namına, adına ve sevk makbuzu

olarak düzenlenir. Söz konusu dört nüshada gönderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi

tarafından imzalanır. Senedin düzenlendiği ülke hukukuna göre imzalar matbu olabilir ya

da imzaların yerine gönderenin ya da taşıyıcının mühürleri basılabilir. Birinci nüshası

gönderene verilir. İkinci nüshası mal ile birlikte gider. Üçüncü nüshası ise taşıma

firmasında kalır. CMR taşıma belgesi kanıt olarak büyük önem taşımaktadır. Bu

nedenle en az bir sene saklanması uygun olacaktır.

Uygulamada CMR sözleşmesine taraf olan ülkeler arasında malı teslim eden ve

dolayısıyla kıymetli evrak hükmünde kabul edilen CMR sözleşmeleri

düzenlenebilmektedir.

Bu belgenin en önemli özelliği, malların belli sayıda marka ve numaralarda,

ambalajlı ve iyi durumda olduğunu gösteren teslim alındı - sevk edilecektir

hükmünde makbuz ve taşımanın gönderenin talimatı ile varış yerine taşınacağını

gösteren taşıma sözleşmesi niteliği taşır. Ancak unutulmamalıdır ki bu belge kıymetli

evrak hükmünde değildir, dolayısıyla ciro edilemez. Uygulamada CMR sözleşmesine

taraf olan ülkeler arasında malı teslim eden ve dolayısıyla kıymetli evrak hükmünde

kabul edilen CMR sözleşmeleri düzenlenebilmektedir.

3.2. Sorumluluk Sınırları

Taşıyıcının sorumlulukları, göndericinin sorumluluğu, ortaklaşa yapılan

taşımacılıkta tarafların sorumluluğu şeklinde üç bölümde açıklanabilir.

3.2.1. Taşıyıcının Sorumlulukları

Gönderici, eşyaya gelecek zarar, ziyan, hasar ve yükün kusurlu ambalajlanmasından

dolayı üstlenilecek ödemelerden taşıyıcıya karşı sorumludur. Ancak yükün kabulünde kusur

açık, seçik ve taşıyıcı tarafından biliniyor ve bu hususta bir itiraz beyanında bulunulmamış

ise bu hüküm geçersizdir.

Eşyaların tesliminden önce tamamlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin

yerine getirilmesi için gönderici, gerekli belgeleri iliştirecek veya taşıyıcıya elden verecek ve

kendisine talep ettiği diğer bilgileri sağlayacaktır. Taşıyıcı, bu belgelerle verilen bilgilerin

doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek zorunda değildir. Gönderici, bu gibi belgelerin

bulunmaması, yetersiz olması veya usule aykırı oluşundan doğacak zarar, ziyan ve hasardan

dolayı taşıyıcıya karşı sorumludur. Ancak taşıyıcının hatası veya ihmali görülen durumlar bu

hükmün dışındadır.

CMR'ye göre taşıyıcı, çalıştırdığı kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetlerinden

yararlandığı diğer kimselerin görevleri sırasındaki fiil ve ihmallerinden bu hareket ve

ihmalleri kendisi yapmış gibi sorumlu olacaktır.

Gönderici, özellikle taşımanın durdurulması, teslimin yapılacağı yerin değiştirilmesi

veya hamule senedinde gösterilen alıcıdan başkasına teslim edilmesini istemek gibi yük

üzerinde tasarruf hakkına sahiptir.

3.2.2. Göndericinin Sorumluluğu

Gönderici, gümrük evraklarını ve eşyanın taşınması için ihtiyaç duyduğu diğer

dökümanları taşıyıcıya vermek zorundadır. Gümrük evraklarının geçerliliği göndericinin

sorumluluğundadır.

Gönderici ile taşıyıcı arasında yapılacak olan sözleşmede, iç hukuk yönünden Ticaret

Kanunu'nun 769. maddesinde belirtildiği gibi şu hususlar göz önünde tutulmalıdır:

 Taşıma belgesi (hamule senedi) şu bilgileri içermektedir:

 Taşıma belgesinin tarih ve düzenleme yeri

 Göndericinin adı ve adresi

 Taşıyıcının adı ve adresi

 Eşyanın yükleme yeri, tarihi ve boşaltma için belirlenen yer

 Alıcının adı ve adresi

 Eşyanın tarifi, ambalaj cinsi (koli, paket, palet vb.) varsa tehlikeli mal işaret ve

açıklamaları

 Eşyanın kaç parça olduğu, özel marka, sayı ve işaretleri

 Eşyanın brüt ağırlığı ve miktarı

 Taşıma ücreti (navlun, ek giderler, gümrük resimleri ve sözleşmenin akdinden

teslime kadar yapılan ödemeler)

 Gümrük ve diğer formaliteler için gerekli talimatlar

 Aksine bir madde bulunmamasına rağmen taşımanın bu anlaşma hükümlerine

bağlı olduğunu bildirir not Gerekli durumlarda taşıma belgesi şu bilgileri de

içermelidir:

 Aktarmaya izin verilmediğini belirten talimat

 Göndericinin kabul ettiği ödemeler

Eşyanın tesliminde yapılacak olan ödemelerin tutarı

 Eşyanın değer beyanı

 Eşyanın sigorta edilmesine dair göndericinin alıcıya vereceği talimat

 Taşımanın tamamlanması için anlaşmaya varılmış süre

 Taşıyıcıya verilen belgelerin listesi

Taraflar, yarar gördükleri diğer hususları da hamule senedine yazabilir. Hamule

senedi; taşıma sözleşmesinin akdi, sözleşme koşulları, eşyanın taşıyıcı tarafından kabulü için

aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgesidir. Aksi kanıtlanmadıkça hamule senedinde taşıyıcı

tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yoksa mallarının tesliminde eşyanın ve ambalajlarının

iyi durumda olduğu; sayı, marka ve numaralarının hamule senedinde yazılı olanlarla aynı

olduğu varsayılır.

Bu kayıtlardan birinin sehven yazılmasından dolayı ortaya çıkan zararlardan gönderici

sorumludur. Tehlikeli maddelerin taşınmasında eşyaya gerekli işaretlerin konmasından

gönderici sorumludur. Sevk süresi veya mesafesi gönderici veya gönderilenin verdikleri talimatlarla artarsa taşıyıcı bu artış ve gecikme oranında fazla ücreti ve bu yüzden yaptığı diğer masrafları talep edebilir.

Göndericinin arzusuyla, taşıtınhareketinden önce taşıma işi durdurulacak olursa gönderici sözleşmede belirtilen taşıma ücretinin yarısını ve boşaltma ve yükleme masraflarıyla taşıyıcı tarafından yapılan diğer zaruri masrafları ödemek zorundadır.

Taşıtın hareketinden sonra durdurulması durumunda ise gönderici taşıma ücretinin

tamamını ve yükleme ve boşaltma masraflarıyla eşya göndericiye iade oluncaya kadar

taşıyıcı tarafından yapılan tüm zaruri masrafları ödemeye mecburdur. Taşıma süresi makul

sınırlar içinde olmalıdır. Eşyanın tesliminin gecikmesi hâlinde, gecikme süresiyle orantılı olarak indirime gidilmeli, gecikme süresi sözleşmede yapılan sürenin iki katına çıkması durumunda taşıma ücretinin düşmesi gerekmektedir. Taşıma vasıtalarının yokluğunun veya yetersizliğinin gecikme için mazeret teşkil etmeyeceği yine aynı maddede hükmedilmektedir.

Eşyanın noksan veya ayıplı, kötü ambalajlanmış olması hâlinde hasar görmüş kısmın taşıma ücretini almaya hak kazanır. Bu durum göndericinin verdiği talimatlar nedeniyle ortaya çıkmışsa taşıyıcının kusuru olmadığı kabul edilir. Taşıyıcının ücretinin tamamını alma hakkı vardır. Taşıyıcının kullandığı kimselerin veya mahiyetinde çalışanların kusuru kendi kusuru kabul edilir.

Taşıyıcı, eşyanın alıcısına teslim edildiğini göndericiye haber vermek zorundadır.

Taşıyıcı, alıcıyı bulamaması, alıcının gönderilen eşyayı kabul etmemesi veya kabulünün

gecikmesi hâlinde, durumu göndericiye bildirmeli ve göndericinin tepkisini beklemelidir.

Eşyanın tesliminde ise ambalajında hiçbir iz bulunmamasına rağmen alıcı eşyayı taşıyıcının önünde bizzat muayene etmek veya ilgili kişilere muayene ettirmek hakkına sahiptir.

3.2.3. Ortaklaşa Yapılan Taşımacılıkta Tarafların Sorumluluğu

Tek bir anlaşmayla düzenlenen taşıma, kara yolu taşıyıcıları tarafından ortaklaşa

gerçekleştirilirse tüm taşımanın gerçekleştirilmesinden her bir taşıyıcı sorumludur. İkinci

taşıyıcı ile gönderici arasında düzenlenen hamule senedi koşullarını kabul etmiş sayılır.

Eşyayı bir önceki taşıyıcıdan teslim alan taşıyıcı, kendisine imzalı ve tarihli bir

makbuz verir ve unvanını hamule senedinin ikinci nüshasına kaydeder. Eşya üzerinde

tasarruf hakkına sahip kişiler, taşıma sırasında oluşacak kayıp, hasar veya gecikmeden dolayı

birinci ve sonuncu taşıyıcı ile olayın vuku bulduğu sırada taşıma işini üstlenmiş olan taşıyıcı

aleyhine tazminat davası açabilir. Bu taşıyıcılardan birkaçı aleyhine aynı zamanda dava

açılması mümkündür. Taşıma sözleşmesi koşulları gereği tazminat ödeyen taşıyıcı, bu

ödemeyi faiz ve diğer masrafları ile birlikte taşımaya katılmış olanlardan bazı şartları yerine

getirmek suretiyle geri almak hakkına sahiptir.

Zarar, ziyan ve hasardan sorumlu olan taşıyıcı, tazminatı tek başına yüklenmek

zorundadır. Zarar, ziyan ve hasar, iki veya daha fazla taşıyıcının fiilinden kaynaklanıyorsa,

her biri sorumluluğu oranında tazminat ödemekle yükümlüdür. Her durumda ödenen

tazminat miktarı, eşyanın navlun bedelini aşamaz.

Zarar, ziyan ve hasar sorumluluğunun hangi taşıyıcıya yükleneceği belirlenemezse

tazminat tutarı bütün taşıyıcılar arasında eşit paylaşılacaktır. Taşıyıcılardan biri borçlarını

ödeyemeyecek durumda ise ödemesi gereken tazminat payı, taşıma karşılığında alacakları

ücretler oranında diğer taşıyıcılar arasında bölüştürülür.

Taşımaya katılmış bir taşıyıcı, dava ile ilgili tebligat yapıldıktan ve kendisine savunma

hakkı verildikten sonra tazminatın miktarı mahkeme kararı ile saptanmış ise diğer

taşıyıcıların yaptığı tazminat ödemelerini tartışma konusu yapamaz. Dediği tazminat bedelini

geri almak hakkını mahkeme yoluyla elde etmek isteyen taşıyıcı, ilgili taşıyıcılarının birinin

ikamet ettiği esas işyerinin veya şubesinin bulunduğu ülkenin yetkili mahkemesine

başvurabilir. İlgili bütün taşıyıcılar aynı davada davalı olarak gösterilebilir.

3.3. Eşyanın Teslimi

3.3.1. Göndericinin Yükü Taşıyıcıya Teslimi

Taşıyıcı göndericiden yükü teslim aldığı sırada şu hususları kontrol etmelidir:

 Parça sayısı ve bunların üzerindeki marka ve numaralar bakımından hamule

senedindeki beyanların doğruluğunu

 Yükün ve bunların görünüşteki durumunu

Taşıyıcı yukarıda belirtilen beyanları kontrol etme olanaklarından yoksunsa hamule

senedine itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geçerli nedenlerini de belirtecektir. Aynı

zamanda yükün ve ambalajların görünüşteki durumu ve itiraz nedenlerini de açıklayacaktır.

Gönderici, hamule senedinde itiraz kayıtlarına bağlı kalacağını açıkça kabul etmedikçe bu

kayıtlar göndericiyi bağlamaz.

Gönderici, taşıyıcıdan yükün brüt ağırlığını veya bunların başka türlü ifade edilmiş

miktarlarını, kontrol etmesini isteme hakkına sahiptir. Ayrıca parçaların içeriğinin kontrol

edilmesini de isteyebilir. Taşıyıcı, kontrol giderlerini istemek hakkına sahiptir. Kontrollerin

sonucu hamule senedine yazılır.

3.3.2. Taşıyıcının Eşyayı Alıcıya Teslimi

Koşullar eşyanın varış yerinde teslimini engellediği hâllerde, taşıyıcı göndericiden

talimat isteyecektir. Eğer alıcı yükü kabul etmezse gönderici hamule senedinin birinci

nüshasını vermeden eşya üzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir. Alıcı, eşyayı kabul

etmemiş bile olsa taşıyıcıdan (göndericiden aksine bir talimat gelmedikçe) bunların teslimini

isteyebilir.

Alıcı, eşyanın başka bir kişiye teslimine dair talimat verir ve yine eşyanın teslimini

engelleyici koşullar ortaya çıkarsa alıcı, gönderici sorumluluklarını üstlenir. Eşyayı teslim

alan kişi de alıcı sorumluluklarını üstlenir. Taşıyıcı, aldığı talimatlar uyarınca yaptığı

harcamaları göndericiden tahsil etme hakkına sahiptir. Ancak bu harcamaları kendi kusur ve

ihmali yüzünden yapmaması gerekir.

Taşıyıcı eşyayı, eşya üzerine tasarruf hakkına sahip kişi hesabına derhal boşaltabilir.

Bunun üzerine taşıma işi sona ermiş olur. Buna rağmen taşıyıcı, eşyayı tasarruf hakkına

sahip kişi adına koruma altına almalıdır. Ancak taşıyıcı eşyayı üçüncü bir kişiye

devredebilir. Bu takdirde üçüncü kişinin seçiminde tedbirli davranmak dışında hiçbir

sorumluluğu kalmaz ve hamule senediyle ilgili ödemeler üzerinde tahakkuk hakkı sürer.

Taşıyıcı, taşıdığı eşyanın doğası gereği kolayca bozulmaya elverişli olması, ekonomik

değerini kısa sürede yitirmesi, depolama maliyetinin eşya değerinin üzerine çıkması vb.

sebeplerle eşyayı yüke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeksizin satabilir.

Eğer eşyalar gereğince satılmışsa geliri (taşımaya ait ödemeler çıktıktan sonra)

tasarruf hakkına sahip kişiye verilmelidir. Taşımaya ait ödemeler satıştan elde edilen

gelirden fazla ise taşıyıcı aradaki farkı tahsil etme hakkına sahiptir. Satış hâlinde takip

edilecek usul eşyanın satıldığı yerin kanun veya geleneklerine göre saptanır.

3.4. Taşıma Sözleşmesine Aykırı Fillere Karşı Tazminat Hakkı

Teslimatta gecikme aşağıdaki durumlarda söz konusu olabilir:

 Eşya, taşıma sözleşmesinde belirtilen sürede teslim edilmemişse

 Sözleşmede böyle bir madde yoksa taşıma uygulamalarındaki makul süreyi

aşıyorsa

 Parçalı yüklerde konsolidasyon süresi basiretli bir taşıyıcıya gerekli süreyi

aşıyorsa

Kararlaştırılan taşıma süresinin sona ermesini takip eden 30 gün içinde veya böyle bir

süre kararlaştırılmamışsa taşıyıcının eşyayı teslim almasından sonra 60 gün içinde yükün

teslim edilmemiş olması, eşyanın kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur. Bu sürelerin sonunda

hak sahibi eşyayı kaybolmuş varsayacaktır. Hak sahibi kaybolan eşya karşılığında

tazminatını aldıktan sonra yazı ile başvurarak tazminatın ödenmesini takip eden yıl içinde

mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi verilmesini isteyebilir. Bu başvurunun alındığı

kendisine yazı ile bildirilir.

Hak sahibi, kendisine bilgi verilmesini takiben 30 gün içinde hamule senedinde

gösterilen ücretleri ödemesi ve aldığı tazminatı geri ödemesi karşılığında, malın kendisine

teslim edilmesini isteyebilir. Ancak teslimattaki gecikmeler için tazminat isteme hakkı

saklıdır.

CMR hükümleri gereği eşya, teslimindeki ödemeler yapılmadan alıcıya teslim edilmiş

ise taşıyıcı, göndericiye tazminat ödemekle yükümlüdür. Bu tazminat, sözleşmede belirlenen

ödeme miktarını aşamaz. Ancak göndericinin alıcı aleyhine dava açma hakkı saklıdır.

Gönderici, eşyayı taşıyıcıya teslim ettiğinde eşyanın doğası gereği ortaya çıkabilecek

tehlikeleri ve alınması gereken önlemleri bildirmelidir. Eğer bu tehlikeler hamule senedine

yazılmamış ise alıcı taşıyıcının tehlikeden haberdar olduğunu kanıtlamak zorundadır.

Taşıyıcı, tehlikeli olduğunu bilmediği eşyayı herhangi bir yerde veya zamanda boşaltabilir,

imha edebilir veya zararsız hâle getirebilir. Gönderici, bu tehlikeli malların teslimi veya

taşınmasından doğabilecek bütün zarar ve ziyandan sorumludur.

CMR anlaşması hükümleri gereğince bir taşıyıcının eşyanın kısmen veya tamamen

kaybından dolayı ödemek zorunda olduğu tazminat, eşyanın taşınmak üzere kabul edildiği

yer ve zamandaki kıymetine göre hesaplanır.

Eşyanın kıymeti ticaret borsası fiyatına göre hesaplanır. Eğer böyle bir fiyat yoksa

geçerli piyasa fiyatlarına göre bir tespit yapılır. Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geçerli

piyasa fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine göre

yapılır.

Taşıyıcı gecikme hâlinde hak sahibi zarar ve ziyanın kendisinin fiil ve ihmallerinden

ileri geldiğini kanıtlarsa oluşan zarar ve ziyan için taşıma sözleşmesinde belirtilen navlun

ücretini geçmemek üzere tazminat öder. Taşıma sözleşmesinde malın değeri veya teslim

süresi için özel bir faiz söz konusu edilmişse taşıyıcıdan daha yüksek tazminat istenebilir.

Gönderici, anlaşmaya varılacak belirli bir ücret karşılığında, hamule senedinde

tazminat sınırını aşan bir değer beyan edebilir. Bu takdirde, beyan edilen değer, bu sınırın

yerine geçer. Kısmi zarar ve ziyan hâlinde taşıyıcı tazminatı, eşyanın belirlenen değerine

göre hesaplanmış kıymeti üzerinden hasarlanmamış malın değerini düşerek öder.

Tazminat şu miktarları aşamaz:

 Eğer gönderilen malın tamamı hasara uğramış ise tamamı kaybolduğunda

ödenmesi gereken miktar

 Eğer gönderilen yükün bir kısmı hasara uğramış ise eksilen kısmı için ödenmesi

gereken miktar

Gönderici, kaybolma, hasar veya gecikme hâlinde belirlenen navlunun ödenmesi

karşılığında, teslim süresi için ödenecek özel faizin miktarını tayin eder ve bunu hamule

senedine yazar.

Gecikme hâlinde özel bir faiz ödeneceği beyan edilmişse tazminattan ayrı olarak

kanıtlanan fazla zarar ve ziyan için beyan edilen miktara kadar tazminat istenebilir. Hak

sahibi ödenecek tazminat için faiz isteyebilir. Yılda %5 üzerinden hesap edilecek bu faiz,

ödeme isteğinin yazılı olarak taşıyıcıya gönderildiği tarihten başlar. Böyle bir istekte

bulunmamışsa tahakkuk dava açıldığı tarihten itibaren yapılır.

Taşıma sözleşmesi taşıyıcıyı, sorumluluğu altındaki kişilerin yol açtığı zarar, ziyan

veya gecikmeden dolayı tazminat ödemeye zorunlu kılmıyorsa zarara yol açan kişi veya

kişiler sorumluluklarını dışlayan veya ödeyeceği tazminatı sınırlayan CMR hükümlerinden

yararlanabilir.

Hasar, taşıyıcının kendi fiillerinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile bilinçli

şekilde kötü harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşıyıcı, sorumluluğunu

dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt şartını karşı tarafa yükleyen CMR hükümlerinden

yararlanamaz. Bilerek kötü hareket veya kusur taşıyıcının vekil veya çalışanları tarafından

yahut da taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından görevleri sırasında işlenmiş ise

aynı hüküm uygulanır.

Alıcı eşyayı taşıyıcıyla birlikte kontrol etmeden kayıp, zarar ve hasarın açıkça

görüldüğü hâllerde teslim anında, açıkça görülmediği hâllerde teslimden yedi gün içinde

(Pazar günleri ve resmi tatiller hariç) malı teslim alırsa eşyayı hamule senedinde belirtildiği

şekilde almış sayılır. Açıkça gözükmeyen zarar ve ziyan veya hasarlarda bildirim yazılı

olmalıdır.

Mal alıcı ve taşıyıcı tarafından kontrol edildikten sonra bu kontrolün sonucuna

uymayan kanıtlar ancak açıkça görülmeyen zarar, ziyan ve hasarlar için kabul edilebilir.

Ancak bunun alıcının kontrolden sonra yedi gün içinde (pazar ve resmi tatil günleri hariç)

durumu yazılı olarak taşıyıcıya bildirmesi gerekir.

Eşyanın durumu alıcının kullanımına verildiği tarihten sonraki 21 gün içinde yazılı

olarak taşıyıcıya bildirilmemişse teslimdeki gecikmeler için tazminat ödenmez. Gecikme

süresi hesaplanırken teslim, kontrol veya yükün alıcının emrine verildiği tarih

sayılmayacaktır.

Gerekli incelemeleri yapmak için taşıyıcı ile alıcı birbirlerine makul olarak her

kolaylığı göstermelidir. CMR Anlaşması'na göre yapılan taşımalarda ortaya çıkan

ihtilaflarda anlaşmaya taraf ülke mahkemelerinde dava açılabilir. Ayrıca aşağıdaki ülke

mahkemelerinde de dava açılabilir:

 Davalının ikamet ettiği, taşıma sözleşmesinde belirttiği iş yeri merkezi, şubesi

veya acentesinin bulunduğu yerlerde

 Taşıyıcının eşyayı teslim aldığı yerlerde

Bunun dışındaki ülke mahkemelerinde dava açılmaz. Bir dava yetkili olan bir

mahkemede görülmekte ise veya böyle bir mahkeme tarafından taleplerle ilgili olarak karar

verilmişse, aynı nedenlerle aynı taraflar arasında yeni bir dava açılmaz. Ancak ilk davanın

açıldığı ülkedeki mahkemenin kararı, yeni davanın açıldığı ülkede yerine getirilemiyorsa bu

hüküm uygulanmaz. CMR Anlaşması'na taraf bir ülke mahkemesinin bir dava ile ilgili

olarak verdiği karar, o ülkede yerine getirilebiliyorsa ilgili ülkedeki formaliteler tamamlanır

tamamlanmaz diğer akit ülkelerin her birinde de yerine getirilebilir sayılacaktır. Bu anlaşma

gereğince taşımalardan doğan davalarda, akit ülkelerde oturan veya iş yerleri bu ülkelerde

olan akit ülke vatandaşlarından giderlere karşılık tazminat istenemez.

CMR Anlaşması gereğince yapılan taşımalardan doğacak davaların bir yıl içinde

açılması gerekir. Ancak bilerek kötü hareket veya mahkeme tarafından bilerek kötü hareket

kabul edilen kusurlarda bu süre üç yıldır ve şu tarihlerde başlar:

 Teslimde kısmi kayıp, hasar veya gecikmelerde, teslim tarihinden itibaren

 Tam kayıplarda, kararlaştırılan zaman süresi bitiminden 30 gün sonra,

kararlaştırılmış zaman süresi yoksa yükün taşıyıcı tarafından teslim

alınmasından sonraki 60. günde

 Bütün diğer durumlarda, taşıma anlaşmalarının akdedildiği tarihlerden üç ay

sonra( Sürenin başladığı gün sayılmaz.)

Yazılı bir talep, taşıyıcı bunu yazılı bir bildiri ile geri çevirip ona ilişik belgeleri de

iade edinceye kadar süreyi erteler. Talebin bir kısmı kabul edildiği takdirde bu süre yeniden

işlemeye başlar.

Sürenin uzatılması davaya bakan mahkemenin kararına göre düzenlenir. Bu karar aynı

zamanda yeniden dava açma hakkını da düzenler. Taşıma anlaşması, bir mahkeme heyetine

yetki veren bir madde içerebilir.

3.5. Sorumlulukların Karşılanması

Taşıyıcıların hasar, kayıp ve gecikmelerden sorumlu tutulmakları hâlinde tazminat

ödemeleri söz konusu olur. Sorumluluğun belirlenmesinde zarara yol açan olayların tespiti,

tarafların kendilerini savunmaları, polis tutanakları ile bağımsız gözetim şirketlerinin

raporları süreci sonucunda ortaya çıkarılabilir. Bu şekilde taşıyıcıların sorumluluk sigortaları

ile muhtemel maddi kayıplarının kontrol ve güvencesi sağlanmış olabilir.

3.6. CMR Belgesinin Düzenlenmesi

CMR Belgesi dört adet kopyadan oluşur.

 1. Kopya: Tarife kontrolü

 2. Kopya: Gönderici (Mavi)

 3. Kopya: Alıcı (Pembe)

 4. Kopya: Taşıyıcı (Sarı)

1.Kutu: Gönderici (Ad-Soyad, Adres, Ülke)

2.Kutu: Alıcı (Ad-Soyad, Adres, Ülke)

3.Kutu: Eşyanın teslim edileceği yer; Ort (Yer), Land (Ülke)

4.Kutu: Eşyanın teslim alınacaği yer ve gün; Ort (Yer), Land (Ülke), Datum

(Tarih)

5.Kutu: Ek belgeler

6.Kutu: Taşınan eşyanın kodu ve numarası

7.Kutu: Eşya paket (koli) sayısı

8.Kutu: Paketleme yöntemi

9.Kutu: Eşyanın tanımlanması [Örneğin, tehlikeli maddelerin taşınmasında ilgili

ADR Konvansiyonunda belirtilen, klasse (sınıf)-ziffer (basamak)- buchstabe

(harf)-ADR, ilgili kutunun son satırına yazılmalıdır.]

10. Kutu: İstatistik numarası

11. Kutu: Brüt ağırlık (kg)

12. Kutu: Eşyanın hacmi (m⊃3;)

13. Kutu: Gönderici talimatları (Gümrük işlemleri veya diğer muameleler için)

14. Kutu: İade

15. Kutu: Yük ödemesine ait talimatlar

Frei (serbest, bedeli önceden ödenmiş)

Unfrei (serbest değil, bedeli ödenecek)

16. Kutu: Taşıyıcı (Ad-Soyad, Adres, Ülke)

17. Kutu: Bir sonraki taşıyıcı (Ad-Soyad, Adres, Ülke)

18. Kutu: Taşıyıcıya ait rezerve ve kayıtlar

19. Kutu: Kimin tarafından ödeneceği:

Absender (Gönderici), Waehrung (Değer, Para), Empfaenger (Alıcı)

Fracht (Taşıma masrafları)

Ermaessigungen (İndirimler)

Zwischensumme (Ara toplam)

Zuschlaege (Ek ödemeler)

Nebengebühren (Yan masraflar)

Sonstiges (Diğer masraflar)

Zu zahlende gesamtsumme (Ödenmesi gereken toplam)

20. Kutu: Özel sözleşme maddeleri

21. Kutu: CMR sözleşmesinin tanzim edildiği yer ve tarih

22. Kutu: Gönderici imza ve kaşesi

23. Kutu: Taşıyıcı imza ve kaşesi. 23 numaralı kutu, sözleşmede taşıyıcı rolünü kimin

üstlendiğini gösterir. Herhangi bir hasar veya kayıp anında, göndericinin rücu

edeceği kurumu işaret eder. Sözleşmenin niteliğine göre, örneğin, gönderici lojistik

firma, alıcı lojistik firma olduğunda taşıyıcı ile yapılan nakliye sözleşmesinde, bu

kutuda taşıyıcı imza ve kaşesi bulunmaktadır.

Yine başka bir sözleşme örneğinde, gönderici ihracatçı firma, alıcı ithalatçı firma ve

23 numaralı kutuda taşıyıcı olarak lojistik firma yer alır.

24. Kutu: Eşyanın teslimi, Tarih, Alıcı imza ve kaşesi

25. Kutu: Sınır geçişleri de dâhil olmak üzere mesafeye göre ücretlendirmeye ait

talimatlar von (-den, -dan) bis (-e, -a kadar), km olarak (örneğin, İstanbul'dan

Frankfurt'a kadar km olarak) anlamını ifade etmektedir.

26. Kutu: Uygulanan ücret tarifesi dâhilinde, taşıyıcının sözleşme ortağı,

meslektaşı/ticaret erbabıdır/değildir/yardıncı roldedir.

27. Kutu: Aracın plakası ve boş ağırlığı (darası)

28. Kutu: Taşıma bedelinin hesaplanması

Frachtpfl: Gewicht in kg (yükün ağırlığı) Tarifstelle: Sonderabmachung (Tarifenin

düzenleme yeri: Özel sözleşme), güterarten (yük çeşitleri), waehrung (değer),

frachtsatz (yük kalemi), beförderungsentgelt (taşıma bedeli), summe (toplam) 1-15

ve 21-22 numaralı kutular, gönderici sorumluluğunda olup onun tarafından

doldurulması gerekir. Kalın çizgi ile çevrelenmiş bölümlere ait kutuları doldurma

sorumluluğu, taşıyıcıya aittir.

3.7. Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Dikkat Edilmesinde Fayda Görülen Hususlar

 Nakliyeci/ihracatçının adı ve adresi dikkatle kontrol edilmelidir.

 Konsinyatörün (alıcının) adı ve adresinin doğruluğundan emin olunmalıdır.

 Varsa konsinyatörün acentesinin adı mutlaka yazılmalıdır.

 Güzergâha ilişkin detaylar transit veya parsiyel olup olmadığı belirtilmelidir.

 Nakliye acentesinin adı ve adresinin doğruluğu kontrol edilmelidir.

 Mallara ilişkin detaylı bilgi, tam konteyner ile taşınıyorsa damga numarası

belirtilmelidir.

 Toplam ağırlık ve tarife numarası kontrol edilmelidir.

 Kolilerin ağırlık ve hacimlerine ilişkin detaylar ve toplamı dikkatle

hesaplanmalıdır.

 Toplam hacim doğru biçimde hesaplanıp yazılmalıdır.

 FOB değerinin hesaplanması için ex works (iş yeri teslim, fabrika çıkış fiyatı)

fiyatına limanda teslim maliyeti eklenmelidir.

 Gerekli belgelere ilişkin bilgilerin yazılması unutulmamalıdır.

 Tarih ve imza mutlaka olmalıdır.

 Nakliyeye ilişkin diğer evraklarla birlikte hazırlanan taşıma belgesinin de bir

örneği saklanmalıdır.

UYGULAMA FAALİYETİ

4. DEMİR YOLU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ

Uluslararası ticaretteki gelişmeler ve bunun demir yolları vasıtasıyla karşılanabileceği

gerçeği karşısında ve özellikle demir yollarının ilgili ülke devletleri tarafından bizzat ya da

dolaylı olarak işletiliyor olması başlangıçta her ülke için tarafların ayrı taşıma sözleşmesi

yapmasının gerektirmiştir.

4.1. Taşıma Sözleşmesinin Tanımı

Freight Forwarder (Taşıma işleri organizatörü – lojistik firma) ile taşıyıcı arasında

taşıma için yapılan anlaşmaya taşıma sözleşmesi denir. Taşıma işletmesince yapılan taşıma

sözleşmeleri taşıma belgesi üzerinde yapılır.

 Hamule Senedi (CIM Rail Consigment Note)

Trenle taşımacılıkta kullanılan taşıma belgesi olup "malların demir yolu ile

taşınmasına ilişkin uluslararası anlaşmaya" (Convention Internationale Concernantle

Transports Des Marchandises Par Chemins De Fer) kısa adı CIM - anlaşmasına tabii olarak

düzenlenir. Malların mülkiyetini temsil etmez, dolayısıyla ciro edilemez. Demir yolu

idaresince belgenin gönderene verilişi sadece malın bir vagonu doldurması (Full load)

durumu ile kısıtlıdır. Aksi hâlde, yani bir gönderene ait malın vagon doldurmaması (Less

than full load) durumunda demir yolu idaresi hamule senedi vermez. Bu gibi hâllerde malın

bir taşıma komisyoncusuna teslim edilerek ondan nakliyeci makbuzu alınması gerekir.

Komisyoncular aynı yöne mal gönderen satıcılardan teslim aldıkları malları

gruplandırarak vagonları doldururlar ve demir yolu idarecilerinden kendi adlarına hamule

senedi alırlar. Dolu vagon karşılığında demir yolu idaresinin verdiği belge hamule senedinin

ikinci nüshasıdır. Birinci nüsha (asıl) mallarla birlikte gönderilir. Mallar, alıcısına,

müracaatında ve hüviyet ibrazı karşılığında hamule senedi aranmaksızın teslim edilebilir. Bu

nedenle kredili işlemlerde hamule senedinde alıcı olarak bankanın kayıtlı olmasının önemi

vardır.

4.2. Taşıma Belgesi Çeşitleri

 Hamiline Yazılı Taşıma Belgesi

 İsme Yazılı Taşıma Belgesi,

olmak üzere ikiye ayrılır.

4.2.1. Hamiline Yazılı Taşıma Belgesi

Üzerinde yazılı istasyonlar arasında yolcu trenlerinde yolculuk hakkı veren

belgelerdir. Karton ve kâğıt biletlerle emanet odalarına alınan eşya için verilen fişler bu

gruba girmiş olup bu belgeleri kim taşıyorsa eşya ve seyahat onun hakkıdır.

4.2.2. İsme Yazılı Taşıma Belgesi

Bu senetler, alıcının gıyabında doldurulan ve bir taşıma sözleşmesi kabul edilen

belgedir. Bu senetlere göre eşya varışta alıcıya verilir. Taşıma belgesi alıcı tarafından imza

edildikten sonra gönderici eşya üzerindeki hakkını kaybeder.

İsme yazılı taşıma belgeleri:

 Küçük hız (ticari ve askeri)

 Büyük hız (ticari ve askeri)

 Mesajeri

 Bagaj

 Kargo

Gönderici, kendisi tarafından taşıma belgesine yazılan bilgilerin doğruluğundan

sorumludur. Gönderici bu bilgilerin düzensiz, yanlış ve noksan olması veya her biri için

ayrılan yerlerden başka yere yazılmasından doğacak sonuçlardan sorumludur.

4.3. Taşıma Sözleşmesinin Geçerlilik Süresi

Taşıma sözleşmesi, çıkış demir yolu garının taşıma belgesinde kayıtlı eşyayı taşımaya

kabul ettiği andan itibaren yapılmış olur. Taşımaya kabul, CIM taşıma belgesi üzerine çıkış

garın tarihli damgasının vurulması ile tespit olunur. Taşıma belgesine konu olan eşyanın

tamamının taşımaya kabul edilmesi ve verilmesi ile gönderici tarafından taşıma ve ek

masrafların ödenmesi gereklidir. Çıkış garı, CIM taşıma belgesinin dördüncü nüshasını

göndericiye vermeden önce bu nüsha üzerine tarihli damgayı vurarak eşyanın taşımaya

kabulünü ve kabul tarihini belirler. Teslime kadar bu sözleşme geçerlidir.

4.4. Taşıma Belgesinin (CIM) Kapsamı

CIM, demir yolu taşıma belgesi varış yerine kadar eşyaya refakat eder. Taşıma belgesi

(CIM) ve ekleri Fransızca veya Almanca çevirisi ile çıkış ülkesinin resmî lisansında

gönderici tarafından doldurulur. Eşyanın taşıma belgesinde, ilgili pozisyon numarasıyla

birlikte bu tarifenin eşya sınıflandırma listesindeki ismi ile belirtilmesi gereklidir.

Sınıflandırma listesinde ismi geçmeyen eşyanın çıkış ülkesinde, ticarette kullanılan ismi ile

belirtilmesi gerekir. Eğer bazı eşya için özel tarifenin uygulaması öngörülmüşse göndericinin

özel tarifenin uygulanmasını talep etmesi gereklidir.

Gönderici lojistik firma, çıkış garında gerekli şekilde doldurulmuş bir taşıma belgesini

sunması gerekir. Her gönderici için bir taşıma belgesinin düzenlenmesi gerekir. Aynı taşıma

belgesi sadece bir tek vagonun yüklenmesini ilgilendirir. CIM taşıma belgesinin en azından

biri kuruluşun çalışma lisanları arasından seçilmiş iki veya muhtemelen iç lisanda basılmış

olması gerekir. Gönderici tarafından taşıma belgesi üzerine kaydedilen bilgilerin latin

harfleri ile yazılması gerekir.

CIM taşıma belgesinin zorunlu olarak aşağıdaki bilgileri içermesi gerekir.

 Varış garının adı

 Alıcının adı ve adresi: Bir gerçek kişi veya diğer hak sahibi kimsenin alıcı

olarak yazılması gerekir.

Gümrük Yönetmeliğinde Taşıma Belgeleri

Taşıma belgeleri

MADDE 118 – (1) Deniz yoluyla yapılan taşımalarda geminin kaptanı veya donatanı veya mümessili tarafından yükletene taşıma belgesi olarak konşimento verilir. Konşimentoda aşağıda yazılı bilgiler bulunur.

a) Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret unvanı,

b) Kaptanın adı ve soyadı,

c) Geminin adı ve tabiyeti,

ç) Yükletenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı,

d) Alıcının adı ve soyadı veya ticaret unvanı,

e) Yükleme limanı,

f) Boşaltma limanı veya buna dair talimat alınacak yer,

g) Gemiye yüklenen veya taşınmak üzere teslim alınan eşyanın cinsi, ölçüsü, sayı veya tartısı, markaları ve dıştan belli olan hal ve mahiyetleri,

ğ) Navluna ait şartlar.

(2) Hava taşımalarında, aynı anlamda ve benzeri bilgileri kapsayan hava konşimentosu kullanılır.

(3) Kara nakliyatında taşıyıcılar tarafından konşimento yerine düzenlenen belgeye yük senedi (CMR)'nde aşağıda yazılı bilgiler bulunur:

a) Alıcının adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi, eşyanın gönderildiği yer ve taşıma senedinin emre yazılı olması isteniyorsa emrine şerhi,

b) Taşınacak eşyanın cinsi, ağırlığı veya adedi, paket halinde iseler paketlere yazılı numaraları ve işaretleri ve ambalajın şekli ve niteliği,

c) Gönderenin adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi,

ç) Taşıyıcının adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi,

d) Taşıma ücreti ve ücret ödenmiş ise bu husus,

e) Taşımanın yapılacağı müddet,

   f) Taraflar arasında kararlaştırılan diğer hususlar.

(4) Demiryolu ile yapılan taşımalarda ise benzeri bilgileri içeren CIM ve CIV belgeleri gibi uluslararası kabul görmüş taşıma belgeleri kullanılır.

Dış Ticarette Taşıma (Sevk) Evrakları Örnekleri

Başlıca Taşıma Belgelerinin İşlevleri

Taşıma Belgeleri (Özet)

Taşıma belgeleri taşıtan ile taşıyıcı arasında yapılan taşıma sözleşmesine dayanır ve iki tarafın hak ve yükümlülüklerini gösterir. Gönderen (shipper), taşıma sözleşmesi yapıldıktan sonra, bu sözleşmeye istinaden malı taşıyıcıya teslim eder. Taşıma sözleşmesinde alıcı da (consignee) belirtilir. Gönderenin mutlaka taşınacak eşyanın sahibi olmasına gerek yoktur. Sözleşmeyi yapanın eşya sahibinden başka biri olarak gözükmesi, ortada bir komisyonculuk ilişkisi bulunduğunu gösterir. Böyle durumlarda taşıma komisyoncusu sözleşmede gönderen olarak gözükür, eşya sahibi ise sözleşmeye yabancı üçüncü şahıs durumundadır. Akreditifli işlemlerde aksi öngörülmedikçe bankalar, akreditif lehdarı dışındaki bir tarafı malların göndericisi olarak gösteren taşıma belgelerini kabul ederler. Gönderilen/Alıcı (consignee) ise, eşyanın taşıma sonunda teslim edileceği taraftır. Bunun kim olacağı taşıma sözleşmesinde belirtilmemişse, gönderen aynı zamanda alıcı sayılır. Gönderen tasarruf hakkını kullanarak alıcıyı değiştirebilir yada başlangıçta belirtmediği hallerde onu bu yolla tayin edebilir. Gönderilen/Alıcı ise taşıma sözleşmesinin tarafı olmasa bile üçüncü kişi lehine sözleşme kabul edilmesinin sonucu olarak bir takım haklara sahiptir. Gönderilen/Alıcı taşıyıcıya emir ve talimatlar verebilir, yükün teslimini isteyebilir ve taşıma sözleşmesinden doğan diğer hakları kullanabilir. Alıcı bu haklarını eşyanın varış yerine varmasından itibaren kullanabilir.

Taşıma belgelerinin başlıca üç özelliği vardır.

1 Malların teslim alındığını gösteren bir makbuz,

2 Taşıyan ile taşıtan arasında akdedilen bir sözleşme,

3 Bazı şartlar altında bir kıymetli evrak niteliği taşır.

Yukarıda sayılan özellikler taşıma belgelerinin genel özellikleridir. Hepsi makbuz niteliğinde olmakla birlikte bazıları sözleşme veya kıymetli evrak niteliği taşımayabilir. Bu konu ileriki bölümlerde nedenleriyle birlikte ayrıca açıklanacaktır. Unutulmaması gereken bir başka konu da, taşıma belgelerinde bulunması gereken bilgilerin neler olacağı hususudur. Taşıma belgeleri en azından aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir.

01: Bir taşıma belgesi dış görünüş itibariyle, taşıyanın ismini göstermeli; taşıyıcı veya taşıyıcı adına hareket eden bir acente tarafından ya da gemi kaptanı veya kaptan adına hareket eden bir acente tarafından imzalanmış, onaylanmış olmalıdır. Taşıyıcı veya kaptana ait herhangi bir imza veya tasdik, duruma göre taşıyıcı veya kaptan olarak tanımlanmalıdır. Eğer taşıyıcı veya kaptan adına bir acente imza atıp onaylıyorsa adına hareket ettiği tarafın adını ve yetkisini belirtmelidir. Burada şunu da belirtmek gerekir ki taşıma acentesi ile taşıma komisyoncusu arasındaki en belirgin fark, taşıma acentesinin eşyayı taşıma, taşıma komisyoncusunun ise taşıtma taahhüdünde bulunmasıdır.

02: Taşıma belgelerinde mutlaka sevk tarihi belirtilmelidir. Bu birkaç açıdan önem taşır. Örneğin arada bir akreditif varsa taşıma belgesindeki tarih, belgelerin yasal süre içinde bankaya ibraz edilip edilmediğini, yani "bayat" (stale) olup olmadığını göstermesi açısından önemlidir. Ayrıca yüklemenin hangi tarihte yapıldığının bilinmesi sigortanın hangi tarihten itibaren başlaması gerektiğini göstermesi açısından da önem taşır. Taşıma belgesi "bayat" (stale) olmamalıdır. Akreditifte, taşıma belgelerinin düzenlendiği tarihten itibaren bankaya ibraz edilecekleri sürenin belirtilmesi gerekir. Eğer böyle bir süre belirtilmemişse taşıma belgesinin düzenlendiği tarihi takip eden 21 günlük süreden sonra kendilerine ibraz edilen belgeleri bankalar, bayat vesaik rezervi koyup reddederler. Çünkü taşıma belgesinin, en geç malların gideceği yere varışında alıcının eline geçmesini sağlamak üzere yeterli süre önce bankalara ibraz edilmesi gerekir. Bu nedenle akreditif vadesi içinde bile olsa, taşıma belgesinin düzenlenme tarihinden itibaren 21 günü geçtikten sonra bankaya ibraz edilen belgeler veya akreditifte süre belirtilmişse, gösterilen süreden sonra bankaya ibraz edilen belgeler bayat sayılır ve kabul edilmezler.

03: Bir taşıma belgesi "temiz" olmalıdır. Bir başka ifadeyle, belge üzerinde malların ya da ambalajların bozuk olduğuna ilişkin bir kayıt bulunmamalıdır.

04: Taşıma belgesi ihbar kaydı taşımalıdır. Yani taşıyıcının, taşıma belgelerinde ihbar tarafı (notify party) olarak alıcının adı ve adresinin yazılı olması halinde, bu alıcıyı malların geldiğinden haberdar etmesi gerekir.

05: Malların deniz yoluyla taşınıyor olması halinde akreditifte başka bir açıklama yoksa malların ambarda yüklendiğini gösteren, yani "on board" ibaresini ihtiva eden taşıma belgeleri bankalarca kabul edilir. Akreditifte açıkça izin verilmedikçe, malların güverteye yüklendiğini veya yükleneceğini gösteren "on deck" ifadeler ihtiva eden taşıma belgeleri bankalarca reddedilir. Ancak malların açıkça güverteye yüklendiğini veya yükleneceğini ifade etmemesi kaydıyla, metninde malların güvertede taşınabileceği belirtilen taşıma belgelerini de bankalar reddetmezler.

06: Bir taşıma belgesi özellikle de konşimentolar, mutlaka yüklemeyi veya sevki göstermelidir. Çünkü taşıma komisyoncuları tarafından düzenlenen taşıma belgeleri malın yüklendiğini değil, yüklenmek üzere teslim alındığını gösterir. Taşıyıcı tarafından mallar yükletildiğinde hemen "yükleme konşimentosu" düzenlenir. Eğer yükleme hemen gerçekleşmeyecek veya zaman alacak yada daha sonra yapılacaksa, o takdirde "tesellüm konşimentosu" düzenlenir. İki konşimento arasındaki en önemli fark, yükleme konşimentolarında yükleme yapıldığına dair bir ifadenin ve yükleme tarihinin bulunmasıdır. Belgelerin bankalar tarafından kabul edilebilir olması için yükleme konşimentosunun ibraz edilmesi gerekir. Tesellüm konşimentolarının üzerine yükleme yapıldığına dair ifade ile yüklemenin yapıldığı araç adı ve yükleme tarihi eklendiğinde yükleme konşimentosu haline gelir ve yükleme konşimentosu gibi kabul edilir. Ayrıca bankalar tarafından son yıllarda deniz konşimentoları dışındaki taşıma belgeleri üzerinde de malların araca yüklendiğine ve hatta aracın yola çıkarılmış olduğuna ilişkin ifadeler konulmasının istendiği durumlar olmakta, taşıyıcı veya onun yetkili acentesi tarafından bu ifadeler taşıma belgelerine konulmaktadır.

A- DENİZ KONŞİMENTOSU (Marine Bill Of Lading)

01- Nama Yazılı Konşimento:

02- Emre Yazılı Konşimento:

03- Hamiline Yazılı Konşimento:

Konşimentolar iki şekilde düzenlenebilir.

-Tesellüm Konşimentosu:

-Yükleme Konşimentosu:

B- ÖZELLİKLİ KONŞİMENTOLAR

01- Kısa Konşimento: (Short Form/Blank Back B/L)

02- Düzgün Hat Konşimentosu: (Liner Bill Of Lading)

03- Konteyner Konşimentosu: (Container B/L)

04- Çok Amaçlı Taşıma Belgesi: (Multimodal / Combined Transport Document)

05- Baştan Başa Konşimento: (Through Bill Of Loading)

06- Navlun Sözleşmesine Dayalı Konşimento: (Charter Party B/L)

07- Ciro Edilemez Denizyolu Taşıma Senetleri: (Non Negotiable Sea Waybill)

08- Kaptan Makbuzu: (Mate's Receipt)

09- Ordino: (Delivery Order)

10-Manifesto: (Manifest)

C- DİĞER TAŞIMA BELGELERİ (Waybill)

01- Havayolu Taşıma Senedi: (Air Waybill)

02- Demiryolu Hamule Senedi /CIM: (Rail Consignment Note)

03 – Karayolu Taşıma Senedi /CMR: (Road Waybill)

04 – Nakliyeci Makbuzları ve Fıata Belgeleri:

a- FCR Taşımacının Teslim Alındı Belgesi : (Forwarder's Certificate Of Receipt)

b- FCT Nakliyeci Taşıma Belgesi : ( Forwarder's Certificate Of Transport) c- FBL FIATA Kombine Konşimentosu :(FIATA Combined Bill Of Lading)

05 – Posta Belgeleri :( Post Receipt)

DİĞER TAŞIMA BELGELERİ (Waybill)

Taşıma belgeleri, taşıtan ile taşıyıcı arasında yapılan taşıma sözleşmesine dayanan ve iki tarafın hak ve yükümlülüklerini gösteren belgelerdir. Bu belgeler; malların teslim alındığını gösteren bir makbuz, taşıyan ile taşıtan arasında akdedilen bir sözleşme ve bazı şartlar altında kıymetli evrak niteliklerini taşımaktadır. Bu bölümde konşimentolar dışında kalan diğer taşıma belgeleri ele alınacaktır.

Taşıma senetleri malın mülkiyetini temsil etmeyen, malların teslim alındığını gösteren makbuz niteliğindeki belgelerdir. Bu nedenle, taşıma senetlerinin ciro ve teslimi ile malların mülkiyeti devredilemez. Taşıma senetlerinin cirosu mümkün olmadığı için taşınan mallar, senette ismi yazılı gönderilene (alıcıya) teslim edilir.

Demiryolu, havayolu ve kamyonla yapılan taşımalarda kullanılan taşıma senetleri aşağıda açıklanmıştır.

1. HAVAYOLU TAŞIMA SENEDİ (Air Waybill)

Havayolu Taşıma Senedi bir makbuzdur ve kıymetli evrak niteliğinde değildir (Bkz. Örnek 1). Hava konşimentosu da denilen bu belgenin ciro ve teslimi ile malların mülkiyeti devredilemez. Mallar düzenlenen senedin üzerinde alıcı olarak kimin adı yazılı ise ona teslim edilir.

Bu taşıma belgesi üç tanesi orijinal olmak üzere on iki nüsha halinde düzenlenir. Bu nüshalardan birincisi havayolu şirketine, ikincisi gönderilene aittir; üçüncü nüsha ise gönderenin nüshasıdır. Havayolu taşıma senedinin 3. nüshası (original for shipper) satıcının elinde olduğu sürece, bu nüshayı mallar alıcı tarafından çekilmeden önce, taşıma acentesine ibraz ederek taşıma şartlarını ve hatta malın alıcısını değiştirme hakkına sahiptir. Bu nedenle gönderene tanınmış olan bu hak alıcı için de, banka için de önemli bir risk oluşturur. Bu riskin minimize edilebilmesi için hava yolu konşimentosunun 3. nüshasının bankalara ibraz edilmesi istenir.

House Air Waybill

Havayolu taşımacılığında taşıma komisyoncusu tarafından düzenlenen bir belgedir. Malın sevk edildiğini değil yalnızca teslim alındığını gösterir. Az miktarda mal sevk edecek ihracatçı firmalar navlun ücretini düşük tutmak amacıyla taşıma komisyoncusuyla anlaşırlar ve mallarını House Air Waybill karşılığında taşıma komisyoncusuna teslim ederler. Taşıma komisyoncusu bu tür firmaların mallarını toplayarak bir sevkiyatta gönderir ve bütün mallar için bir Air Waybill düzenlenir ve bu belgede "shipper" (yükleten) olarak taşıma komisyoncusu yer alır. Bankalar açısından teminat özelliği çok zayıftır.

2- DEMİRYOLU HAMULE SENEDİ (Rail Consignment Note)

Demiryolu Hamule Senedi malların demiryolu ile taşınması halinde, demiryolu idaresince verilen bir makbuzdur. Kıymetli evrak niteliğinde olmadığı için malların mülkiyetini temsil etmez, ciro edilemez ve yalnızca malların gönderilmek üzere demiryolu idaresine teslim edildiğini gösterir. Mallar alıcısına, taşıma acentesine müracaatında kimliğini ispat etmesi halinde verilir.

Dolu vagon karşılığında demiryolu idaresinin verdiği belge hamule senedinin ikinci nüshasıdır. Birinci nüsha (asıl) mallarla birlikte gönderilir. Mallar alıcının müracaatı ve kimliğinin ibrazı karşılığında, hamule senedi aranmaksızın teslim edilir.

3. KARAYOLU TAŞIMA SENEDİ / CMR (Road Waybill)

Kamyonla yapılan taşımalarda uluslararası CMR (Convention Merchandise Routier) Anlaşması gereğince düzenlenen bir taşıma senedidir. Taşıma senedi üç nüsha halinde düzenlenir ve her üç nüsha da gönderen ile taşıyıcı tarafından imzalanır (Bkz.  CMR  Belgesi Örneği).

Senedin düzenlendiği ülke hukukuna göre imzalar matbu olabilir ya da imzaların yerine gönderenin ya da taşıyıcının mühürleri basılabilir. Taşıma senedinin birinci nüshasını gönderen alır, ikinci nüsha eşya ile beraber gider, üçüncü nüsha taşıyıcıda kalır.

İmzalanan taşıma senedi;

- Taşıma sözleşmesinin kurulmuş olduğunu, - Malların taşıyıcı tarafından teslim alındığını, - Malların ve ambalajların iyi durumda olduğunu, sayılarının, marka ve numaralarının taşıma senedinde yazılı olanlara uyduğunu, gösterir.

Taşıma senedinin ikinci nüshası gönderilene (alıcıya) teslim edilene kadar gönderen, taşımaya devam olunmaması, malın teslim yerinin değiştirilmesi ya da taşıma senedinde gösterilenden başka bir alıcıya teslim edilmesi gibi tasarruflarda bulunabilir. Ancak ikinci nüshanın alıcıya tesliminden itibaren taşıyıcı alıcının emir ve talimatlarına uymak zorundadır. Gönderenin taşıma senedine bir açıklama koyarak bu tasarruf hakkında taşıma senedinin düzenlenmesinden itibaren gönderileni sahip kılması mümkündür. Diğer yandan taşıma senedinin gönderende kalan birinci nüshasının alıcıya verilmesi halinde yine tasarruf hakkı sahibi alıcı olur.

Taşıyıcının taşıma senedinin ikinci nüshasını gönderilene teslim etmemiş olduğu halde gönderilenin tasarruf hakkına sahip bulunması ancak birinci nüshanın hamili olmasına bağlıdır ve tasarruf hakkının kullanılabilmesi için söz konusu nüshanın ibrazı gerekir.

TIR Karnesi

Bakanlar Kurulunun 16.1.1985 tarihli, 85/8993 sayılı Kararı ile 12 Mayıs 1985 tarihinden geçerli olmak üzere onaylanan 1975 tarihli "TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi" teknik eklerinde yer alan uluslararası kuruluş (halen Uluslararası Karayolu Taşımacıları Birliği IRU) tarafından basılarak üye ülkelerin Kefil Kuruluşları aracılığıyla taşıyıcıların kullanımına sunulan, TIR Sistemi altında eşya taşımaya yarayan bir belgedir.

4. NAKLİYECİ MAKBUZLARI (Forwarder's Receipt) VE FIATA BELGELERİ

Nakliyeci makbuzları taşıma komisyoncuları tarafından düzenlenen taşıma belgeleridir. Taşıma işleri komisyoncuları, bir ücret karşılığında kendi adlarına ve bir başkası hesabına eşya taşıtmayı meslek edinen nakliye firmalarıdır.

FIATA Taşıma Belgeleri üç gruptur:

a) FCR Taşımacının Teslim Alındı Belgesi (Forwarder's Certificate of Receipt): Bu belge malların gönderilene sevk edilmek veya gönderilenin emrine hazır tutulmak üzere teslim alındığını gösterir. Ciro edilemez ve mallar yüklendikten sonra orijinal nüshanın ibraz edilmesi halinde sevk iptal edilebilir ya da sevk şartları değiştirilebilir. Anılan nüsha mallar yüklendiğinde yükletene yani satıcıya verildiği için alıcı açısından risk oluşturur. Bu nedenle belgenin banka adına düzenlenmesi istenir. Mallar orijinal nüshanın, başka bir deyişle gönderen nüshasının taşıma acentesine ibraz edilmesi suretiyle alıcı tarafından teslim alınır.

b) FCT Nakliyeci Taşıma Belgesi (Forwarder's Certificate of Transport): Bu belge takım halinde "emre yazılı" olarak düzenlenir. Mallar varış yerinde FCT'nin orijinalinin ibraz edilmesi karşılığında alıcıya veya onun emrine teslim edilir.

FCR ve FCT, navlun komisyoncuları tarafından düzenlenir ve bu belgeler taşıma sözleşmesi niteliğinde olmadıkları için yasal hamiline malları yalnızca varış yerindeki acenteden talep etme hakkını verir.

c) FBL FIATA Kombine Konşimentosu (FIATA Combined Bill of Lading): FBL, deniz konşimentosu ile aynı hukuksal niteliğe sahip bir kombine taşıma konşimentosudur. Şekil ve şartları FIATA (Uluslararası Taşıma Acenteleri Birlikleri Federasyonu) tarafından tespit edilmiş, Uluslararası Ticaret Odası'nca onaylanmıştır.

Bu cins konşimentolar emre düzenlenebilir. Malların mülkiyetini temsil eder ve aynı deniz konşimentoları gibi bir kıymetli evrak niteliğindedir. Birden fazla takım halinde düzenlenebilir. Malların teslimi için bir orijinal nüshanın teslimi yeterlidir.

5. POSTA BELGELERİ (Post Receipt)

Mallar posta ile gönderildiğinde posta idaresi tarafından düzenlenen, malların teslim alındığını gösteren makbuza "Posta Makbuzu" (Postal Receipt) ya da postalama sertifikası (Certificate of Posting) denir. Bu belge de malların mülkiyetini temsil eden kıymetli bir evrak değildir, ciro ve teslim yolu ile devredilemez.

Çeki Listesi (Weight Note)

İhracatçının, ihracat beyannamesi, gümrük beyannamesi ve konşimentoda beyan ettiği malların net ve brüt ağırlıkları ile hacimlerine ilişkin dökümünü, hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini, her paketin ne kadar ağırlık içerdiğini gösteren belgedir. Diğer bir ifade ile bu belge, ihraç için sevk edilen malların brüt ve/veya net ağırlığının ihracatçı veya tarafsız bir üçüncü şahıs/kuruluş tarafından beyan edildiği ayrı bir belgedir. Kamyon veya vagon ile yapılan taşımada otomatik tartı cihazlarından çıkan "kantar fişleri" de çeki listesi yerine geçer. Ancak burada, ödeme şekli olarak akreditif tercih edilmiş ise, kantar fişlerinin kabul edileceğinin akreditif mektubunda ithalatçı tarafından açıkça belirtilmiş olması gerekmektedir. Bu vesaik, malların taşıma sırasında hasar görmesi halinde önem arz eder. Sigortalı malların hangi ölçüde hasar gördüğü, ziyanın ne miktarda tanzim edileceği Sigorta Şirketi tarafından çeki listesi esas alınarak belirlenmektedir.

Koli Listesi (Packing List)

Paketler içindeki malların cinsini ve adedini belirtmek için satıcı tarafından düzenlenmektedir. Diğer bir ifade ile kolinin içinde bulunan ambalaj ve mal muhteviyatını belirten listelerdir. Yabancı gümrüklerde malın gümrük makamları tarafından örnekleme yöntemi ile kontrol edilmesini sağlamaktadır. Ayrıca yabancı alıcılar ihracatçı tarafından kendilerine gönderilecek ambalaj listesine göre malları çeşitli perakende veya toptan satış yerlerine gönderebilmektedir. Ambalaj listeleri alıcının kendi iç dağıtımında bu açıdan yardımcı olmaktadır. Dökme olmayan ve koliler ile sevk edilen malların her koli içindeki miktar ve ölçüler ile koli sayısını ambalajlar açılmadan gösteren belgedir. Böylece koli listesi gümrük işlemleri sırasında gümrük idaresine ve taşımacı firmaya sayım, yükleme ve taşıma açısından kolaylık sağlamaktadır. Koli listesi paket, kutu, sandık ve balyalar içindeki malların hangi cinsten, hangi ölçü ve renkte olduğunu gösterdiği için, ithalatçı kolileri açmadan dağıtımını yapma olanağını bulmaktadır.

Gemi Ölçü Raporu (Ullage Report)

Bu belge, ihracatçı veya ithalatçının isteği üzerine, deniz yolu taşıma şirketleri veya uluslar arası gözetim şirketlerince düzenlenir. Sıvı olarak gemiye yüklenen akaryakıtın veya kimyevi maddenin gemi tankına ne miktarda yüklendiğini, yükleme sırasında ne miktarda fire olduğunu gösteren ve boşaltma limanında ne miktarda fire verebileceğinin saptandığını gösterir bir vesaiktir.

 FAALİYE–1

1. DENİZ YOLU KONŞİMENTOSU

Konşimento deyimi latince “cognoscere” (tanımak) sözcüğünden gelmektedir.

Dilimizde çeşitli biçimlerde telaffuz edilen konşimento veya konşimento sözcükleri

birbirinin aynı olup İtalyanca'dan dilimize geçmiştir.

1.1. Deniz Yolu Konşimentosunun Tanımı

Deniz yolu konşimentosu (Marine Bill Of Lading / Ocean Bill Of Lading), taşıtanın

isteği üzerine gemi işletmesinin veya onun yetkili acentesi tarafından düzenlenip taşıtana

verilen, malın yüklendiğini ve belirlenen şekilde taşınıp varış yerinde alıcısına teslim

edileceğini taahhüt eden bir belgedir.

Bu belge ile taşıyan bir yandan sevk için gönderenden eşyayı teslim aldığını beyan ve

diğer yandan da seferin sonunda (varış limanında) yükün kanunen yetkili hamiline teslimini

taahhüt eder.

Deniz yolu konşimentosu, emre ve nama düzenlenebilen kıymetli bir evraktır. Belgeye

konu olan malın taşınmak üzere kabul edildiğini gösteren bu belge aynı zamanda yükleme

kaydı konulduğunda bir taşıma sözleşmesidir.

Konşimento belgesi üzerinde, sözleşme şartlarını belirten koşullar, tarifeler, tarafların

sorumlulukları ve yasal çerçeve gösterilmektedir.

Konşimento malın mülkiyetini de temsil eder ve belgenin ciro edilmesi ile mallar el

değiştirir.

Belge üzerinde; Aşağıdaki bilgiler yer almaktadır.

 Taşıyıcının ad-soyad ve ticari bilgileri olur.

 Kaptan ve gemi hakkındaki tüm bilgiler olur.

 Yükletenin ve alıcının ad-soyad, adres ve ticari ünvanları yazılır.

 Yükleme ve boşaltma limanları ve ayrıca boşaltma tanımları.

 Malın cinsi, sayısı, ölçüsü markası ve dışarıdan görünen tanımı. Çizim

eklenebilir.

 Sözleşme bütünüyle taşıma ait bilgileri ihtiva eder.

 Düzenlenme yeri-tarihi ve nüsha adeti yazılır.

 Genelde 3 orijinal olarak düzenlenir.

1.2. Konşimentonun İşlevi

Bir konşimento üç önemli işlevi yerine getirir. Bunlar:

 Malların taşınmak üzere teslim alındığını gösteren bir belgedir.

 Malı yükleten ile taşıyıcı arasında yapılan ve malların gönderilene teslim

edileceğine ilişkin bir navlun sözleşmesidir.

 Yükletilen malları temsil eden ve mallar üzerindeki mülkiyet hakkını ifade eden

bir belgedir.

Yani, mallar üzerindeki hakların da başka tarafa aktarılması işlevini görür.

1.3. Konşimentonun Hukuki Niteliği

Hukuki niteliği bakımından konşimento, öncelikle taşıyanın kendisine sevk için

gönderilen eşyayı teslim aldığı hususundaki kabul ve tanıma beyanını içeren bir belgedir.

Diğer yandan konşimento ile taşınacak yükün sefer sonunda bu belgenin kanunen

yetkili hamiline teslimi taahhüdü de beyan edilmekte ve konşimentonun düzenlenmesiyle

sefer sonunda yükün teslimine yönelik kişisel bir borç (ve dolayısıyla talep hakkı)

doğmaktadır.

Konşimentoda yazılı malların teslimini isteyebilmek için mutlaka konşimentonun

ibrazı ve bu hakkın devredebilmesi için de mutlaka konşimentonun teslim edilmesi gerekir.

Konşimentonun ibrazı ve teslimi karşılığında taşıyan veya onun kanuni temsilcisi olan

kaptanı veya acentesi, konşimentoda beyan edilen malları teslim etmekle yükümlüdür.

1.4. Deniz Konşimentolarının Türleri

Deniz yolu konşimentoları genelde iki temel grupta incelenmektedir. Bunlar:

 Devir yönünden konşimento türleri

 Yükleme durumuna göre deniz yolu konşimentoları

Ayrıca bunların yanında, özellikli deniz konşimentoları da bulunmaktadır.

1.4.1. Konşimentoların Devir Yönünden Türleri

Konşimentolar, yükletenin isteği üzerine gönderildiği tarafa göre yani devir yönünden

üç şekilde düzenlenmektedir. Bunlar:

 Nama yazılı konşimento

 Emre yazılı konşimento

 Hamiline yazılı konşimento

1.4.1.1. Nama Yazılı Konşimento (Straight Bill of Lading)

Nama yazılı konşimentolar, ciro yoluyla devredilmesi mümkün olmayan malın

mülkiyet hakkı ile beraber devredilmesi ve teslim edilmesi yoluyla devri mümkün olan

konşimento türüdür. Bu tip konşimentoların üzerine, malın alıcısı olan ithalatçının adı veya

unvanı yazılır.

Taşınan mallar sadece konşimentoda adı yazılan muhataba teslim edilir ve başkasına

ciro yoluyla teslim edilmesi söz konusu değildir.

1.4.1.2. Emre Yazılı Konşimentolar (Negotiable Bill of Lading)

Bu konşimento türünde malı teslim alacak olan kişi konşimentonun içeriğine göre

belirlendiğinden aksi kararlaştırılmadıkça konşimento, yükletenin talebi üzerine gönderilenin

Kısaca bu tip konşimentolar, konşimento kimin adına düzenlenmiş ise malların sadece

onun cirosu ile devredilebildiği konşimentolardır.

1.4.1.3. Hamiline Yazılı Konşimentolar ( Bearer Bill of Lading)

Bu tür konşimentolar deniz ticaretinde çok nadir kullanılmaktadır. Çünkü oldukça

risklidir. Hamiline konşimentoyu elinde bulunduran taraf, taşımacı firmadan malların

kendisine teslimini talep edebilir.

Hamiline yazılı konşimentonun hamili kim ise yani kim elinde bulunduruyor ise o kişi

(konşimentonun zilyedi) hak sahibi sayılacağından senede bağlanmış olan hak, senedin

mülkiyetinin devri konusundaki anlaşma ve senedin teslimi ile üçüncü kişilere devredilebilir.

1.4.2. Yükleme Durumuna Göre Deniz Konşimentoları

Bu sınıflandırmada, taşıyıcı firmanın yükletenden aldığı malları hemen gemiye

yükleyip yüklemediğine göre iki çeşit konşimento düzenlenebilir. Bunlar

 Teslim alındı (tesellüm) konşimentosu

 Yükleme konşimentosu

1.4.2.1. Teslim Alındı (Tesellüm) Konşimentosu

Taşınmak üzere alınan fakat henüz gemiye yükletilmemiş olan mallar için yükletenin

talebi ve oluru ile düzenlenen bir belgedir.

Tesellüm konşimentosuna malların ne zaman ve hangi gemiye yüklenmiş olduğuna

dair bir kayıt düşüldüğü takdirde “yükleme konşimentosu” niteliğini alır ve onun yerine

geçer.

Kısaca tesellüm konşimentosu, taşınmak üzere teslim alınan ve henüz geminin

bordasına konulmamış yük için düzenlenen bir belgedir. Tesellüm konşimentosunun

düzenlenebilmesi için vasıtalı dahi olsa yükün taşıyanın zilyetliğine geçmesi zorunludur.

Yani tesellüm konşimentosunun düzenlenebilmesi için yükün taşıyanın zilyetliğine geçmesi

gerekir.

Bir tesellüm konşimentosunun hamili, malın yüklenip yüklenmediğini ve ne zaman

yükleneceğini bilemez. Malın yüklemeden önce kaybolması ve hiç yükletilmemesi olasılığı

da bulunmaktadır. Bundan dolayı tesellüm konşimentosu konusu malların alım satım ve

akreditif işlemleri risklidir.

Bu sebeple tesellüm konşimentosu deniz aşırı satışlarda çoğu kez ifa olarak kabul

edilmez ve kredi sağlamada yararlıdır.

1.4.2.2. Yükleme Konşimentosu

Yükün gemiye yüklenmesini izleyen süreçte düzenlenen konşimentodur. Yükün

gemiye yüklendiği zaman taşımacı firma ya da onun acentesi tarafından düzenlenir.

Yükün gemiye alınması üzerine yükletenin talebiyle, yükün alındığı sırada daha

önceden verilmiş olan geçici makbuz (mate's receipt) veya tesellüm konşimentosunun geri

verilmesi karşılığında düzenlenen bir belgedir.

Konşimentonun bütün örneklerinin metin itibariyle aynı olması, aynı zamanda kaç

örnek düzenlendiğinin de konşimento üzerinde gösterilmesi zorunludur.

Konşimento, taşıyanın tek taraflı yazılı beyanı olmakla ve kural olarak sadece onun

imzasını içermekle beraber yükleten, taşıyanın talebi üzerine konşimentonun kendisi

tarafından imzalanmış bir örneğini taşıyana vermek zorundadır.

Bu konşimento kaptan kopyası (captain's bill of lading) olarak anılıp gümrük

işlemlerinde manifesto ile birlikte kullanıldığı gibi kaptana varma limanında kendisine ibraz

olunan konşimento örneğini kontrol olanağını vermektedir.

1.4.3. Özellikli Deniz Konşimentoları

Deniz yolu ile taşımacılıkta kullanılan deniz konşimentoları, belirttiğimiz her iki

gruptan birer özelliğe sahip olmakla birlikte, açıklayacağımız özelliklerden bir veya bir

kaçını da üzerinde taşıyabilir. Bunlar:

1.4.3.1. Temiz Konşimento (Clean Bill of Lading)

Temiz konşimento, mallarda veya ambalajlarında dış görünüş itibariyle gözle görülür

bir hasar (kusur, bozuk, yırtık, kırık, çatlak, vb.) olduğunu açıkça gösteren ek bir ibare ya da

kayıt taşımayan konşimentolara denir.

1.4.3.2. Kirli Konşimento (Dirty Bill of Lading)

Taşıyıcı, malları gemiye teslim almadan önce inceler. Dış görünüş itibarıyla gözle

görülür bir hasar (kusur, bozuk, yırtık, kırık, çatlak, vb.) tespit ettiği takdirde, bu durumu

düzenleyeceği konşimentonun üzerine yazar. Böyle konşimentoya “Kirli Konşimento” denir.

Yani malın ambalajının sağlam olmadığını belirten konşimentodur. Malların ve

ambalajlarının düzenli olmadığını tespit ettiği takdirde bu eksiklikleri konşimento üzerine

yazar ve böylece sorumluluktan kurtulmuş olur.

1.4.3.3. Bayat Konşimento (Stale Bill of Lading)

Deniz konşimentosunun da bulunabileceği vesaik, bankaya yasal bir vade içinde (vade

belirtilmemiş ise, 21 gün içinde) bankaya ibraz edilmelidir. Bu tarihten sonra getirilen

vesaike “Geçkin veya Bayat Evrak (Rezervli Evrak)” denilir. Bu vesaik içinde yer alan

konşimentoya ise “Geçkin (Bayat) Konşimento” adı verilir. Geçkin konşimento bankalar

tarafından kabul edilmez. Bankalar tarafından bu tip belgeler üzerinde işlem yapmak, rezerv

kaldırılmadıkça mümkün değildir.

1.4.3.4. Kısa Konşimento (Short Form Bill of Lading)

"Arkası Boş Konşimento (Blank Back Bili of Lading)" da denilen kısa konşimento,

günümüzde birçok ülkede yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Kısa konşimentoların

özelliği, taşıma şartlarının konşimentonun sadece ön yüzünde kısaca gösterilmesi, taşıma

sözleşmesinin metnini oluşturan maddelerin konşimentonun arkasında yer almamasıdır. Bu

konşimentoya "arkası boş" denilmesinin sebebi de budur. Kısa konşimento, taşıma şartlarının

sadece bir kısmını kapsadığı için diğer konşimentolardan farklıdır.

1.4.3.5. Düzenli Hat Konşimentosu (Liner Bill of Lading)

Bu tür bir deniz konşimentosu, aynı hat üzerinde tarifeli ve sürekli sefer yapan gemiler

tarafından düzenlenir.

Aynı hat üzerinde sefer yapan uluslararası taşıma firmaları, kendi aralarında bir birlik

oluşturarak yükleme, boşaltma, navlun, istif, vb. konularda ortak bir tarife (liner terms)

belirlerler. Bu tür konşimentolar ciro edilemez.

1.4.3.6. Konteyner Konşimentosu (Container Bill of Lading)

Konteyner konşimentoları, konteynerle taşınan mallar için kullanılan ve gemi

şirketleri ya da acenteleri tarafından düzenlenen konşimentolara denir. Bu konşimentolar

yüklenenin beyanı üzerine düzenlenir. Bundan dolayı, taşıyanın herhangi bir kontrol

sorumluluğu yoktur.

1.4.3.7.Tek Konşimento (Through Bill of Lading)

Tek konşimento, malların taşınması sırasında yapılacak aktarmaları (deniz yolundan

sonra kara yolu ya da kara yolundan sonra deniz yolu) kapsamak üzere hazırlanan

konşimentoya denir. Bu konşimentoların düzenlenebilmesi için mutlaka deniz yolunun

kullanılması gerekir.

1.4.3.8. Ciro Edilemez Deniz Yolu Taşıma Senetler

Normal deniz yolu konşimentoları ciro edilebilme özelliğine sahip oldukları için

malların ithalatçıya ulaşması bazen gecikebilmektedir. Bu durum ithalatçının ek masraflarla

karşılaşmasına sebep olmaktadır. Bunu önlemek için uygulamada, ciro edilebilir bir kıymetli,

evrak olmayan ve dolayısıyla daha hızlı hareket edebilen, “Ciro Edilemez Deniz Yolu

Taşıma Senetleri” kullanılır.

1.5. Deniz Yolu Konşimentosunun Düzenlenmesi

Konşimento, taşıyan tarafından yükletenin isteği üzerine ve yükletenin istediği kadar

örnek hâlinde düzenlenir. Yükletenin isteği hâlinde bu, taşıyan için bir zorunluluktur.

Talebin bulunmaması hâlinde konşimento düzenleme zorunluluğu yoktur. Ancak, özellikle

uluslararası mal satışlarında oynadığı önemli rol ve akreditif işlemlerinde bankalarca

mutlaka aranılan bir belge olması nedeniyle hemen her taşımada konşimentonun

düzenlenmesi talep edilmektedir. Konşimentonun düzenlenmesi için yükün teslim edilmiş

veya yüklenmiş olması şarttır.

Konşimentoyu düzenlemeye yetkili ve yükümlü olan kişi taşıyandır. Taşıyandan başka

kaptan veya donatanın (armatör, geminin işletmecisi) bu hususta yetkili kılacağı herhangi bir

temsilci de, konşimento düzenleyebilir. Donatan veya taşıyanın farklı kişiler olmaları hâlinde

çoğu kez sözleşmelere ve konşimentolara donatanın veya gemi işletme müteahhidinin

taşıyan sayılacağına dair kayıt konulur.

1.6. Konşimentonun İçeriği

konşimentoya yazılacak hususlar aşağıda  belirtilmiştir. Bunların konşimentoya yazılmasını taşıyan ve yükleten isteyebilir. Ancak bu kayıtlardan bazılarının konşimento da gösterilmemesi her zaman konşimentonun hükümsüzlüğünü ortaya çıkarmaz. Konşimentonun içeriğine ilişkin bilgiler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.

1.6.1. Taşıyanın Adı ve Unvanı

Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret unvanının, konşimento düzenlemesi sonucu

doğan borç yükümlülüğünün süresi bakımından konşimentoda yazılı olması zorunludur.

Çünkü; kaptan veya donatanın diğer bir temsilcisi tarafından düzenlenen bir konşimento da

taşıyanın adı gösterilmediği takdirde donatan, taşıyıcı sayılacağı gibi,

taşıyanın adının yanlış bildirilmesi hâlinde donatan, beyanın doğru olmamasından doğacak

zarardan da gönderilene karşı sorumludur.

1.6.2. Kaptanın Adı

Konşimentoda, kaptanın adı ve soyadı yazılı olmalıdır. Çünkü, kaptan, navlun

sözleşmesinin yerine getirilmesi ile yükümlü kişi olarak, yükle ilgili şahıslara karşı

sorumludur . Ancak, gemi ikame klozu bu kaydın önemini azalttığı için,

konteyner gemisi gibi düzenli hat seferleri yapan gemilerin konşimentolarında genellikle

kaptanın adı yer almaktadır.

1.6.3. Taşıma Yapacak Geminin Adı ve Uyruğu

İkame şartı olmayan yükleme konşimentoları için gemi adı esaslı bir unsurdur. Yükün

başka bir gemiye aktarma edilmesi hâlinde, düzenli posta seferlerinde aynı işletmenin diğer

bir gemisine aktarmak hariç, konşimento ikinci gemiye (taşıyana) karşı hüküm ifade etmez.

Tesellüm konşimentosunda da yükü taşıyacak geminin belirtilmesi gerekir.

Geminin uyruğu savaş zamanlarında veya bazen siyasi sebeplerden ötürü özel bir

önem arz ettiği hâlde konşimentoda gösterilmez, ancak tespiti kolaydır.

1.6.4.Yükletenin Adı

Sadece emre düzenlenmiş bir konşimentoda yükletenin adı esaslı bir unsur teşkil

eder. Çünkü yükletenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı özellikle emre yazılı

konşimentolarda ciro silsilesinin düzenli olup olmadığını ve yükleten sıfatıyla sorumlu

tutulacak kişiyi belirlemek bakımından önemlidir.

1.6.5. Gönderilenin Adı

Gönderilenin adının yazılması eğer konşimento gönderilenin emrine düzenlenecekse

TTK' ya göre zorunlu hâle gelir. Çünkü böyle bir konşimentoda gönderilenin adı yazılı

olmazsa, hamil teselsül eden cirolarla bunların gönderilene dayanması

belgelendirilemez.

Konşimentoda gönderilenin adı yazılmaz ve emre kaydı da bulunmazsa bu takdirde

ortada hamile yazılı bir konşimento vardır. Emre kaydı olmadan yalnız gönderilenin adı

yazılırsa konşimento nama yazılı bir konşimentodur. Gönderilen olarak taşıtan,

yükleten, taşıyan ve kaptanda gösterilebilir.

1.6.6. Yükleme Limanı

Malın menşeini ispat bakımından özel bir önem arz ettiğinden yükleme limanı,

esaslı bir unsur olmamasına rağmen, daima konşimentoya yazılır. Bu liman çok defa aynı

zamanda konşimentonun düzenleme yeridir.

1.6.7. Boşaltma ve Emir Limanı

Boşaltma limanı, taşıyanın yükü teslim borcunun ifa yeri olması bakımından önemlidir.

Konşimentoya emir limanı, yani boşaltma limanına dair talimatın alınacağı liman da

yazılabilir.

1.6.8. Yük İle İlgili Bilgiler

Taşınmak üzere tesellüm edilen veya gemiye yüklenen yükün konşimentoda

belirlenmesi zorunludur. Konşimentoda esaslı bir unsur olan bu durum, yükün gemideki

diğer yüklerden her zaman ayırt edilmesini sağlayacak nitelikte ve tam olmalıdır.

Gemiye yüklenen veya taşınmak üzere teslim alınan malların cinsi, ölçüsü, sayı veya

tartısı, markaları ve dışardan belli olan hâl ve nitelikleri konşimentoda yer almalıdır.

.Konşimentonun kapsaması gereken en önemli kayıtlar, yüke ilişkin kayıtlardır.

Esasen, alıcı ve satıcı arasındaki uyuşmazlıkların kaynağı da bu kayıtla ilgili konulardır.

1.6.8.1. Yükün Türü

Yükün türünün konşimentoya yazılması gerekir. Yükün türünün ayırt edilecek şekilde

konşimentoya yazılması, konşimentonun tedavül kabiliyetini ve resmi makamlara ispat

kuvvetini artırması bakımından önemlidir. Bu nedenle her iki tarafta, yükün türünün

yazılmasını isteyebilir. Bir yükü tanımlarken doğru yük sınıflandırılması önemli olduğu için,

her bir yük sınıflandırması tanımına ayrı bir sevkıyat kalemi açılmalıdır.

1.6.8.2. Yükün Miktar Birimi

Taşıyan, yükün miktarını belirtmeye yarayan hacim, sayı, tartı gibi verilerden yalnızca

birini konşimentoya yazmakla yükümlüdür. Ancak söz konusu bu verileri seçerken dilediği

gibi davranamaz. Seçtiği miktar birimi çoğu kez navlunun hesaplanmasında dikkate alınan

ya da kolay kontrol edebileceği bir birim olmalıdır.

1.6.8.3. Yükün Ambalajı

Eşya ya da yük, yükletenin beyanının aksine hasarlı ise veya harici görünüşü itibariyle

iyi durumda değilse, taşıyan yükletenin beyanlarıyla bağlı değildir. Taşıyıcı, konşimentoda,

yükün ambalajı ile ilgili bilgileri belirterek, doğacak sorumluluğunu ortadan kaldırır.

Her eşya sınıflandırması için birden fazla ambalaj kullanılmış ise, her ambalaj tipine

ayrı giriş yapılmalıdır ve ambalaj türü belirtilmelidir.

1.6.8.4 Yükün Ağırlığı

Her sevkıyat kalemi için toplam brüt ağırlık girilir. Dökme yüklerde dara ve net

ağırlıklar ayrıca eşyanın tarifi bölümünde belirtilmelidir. Ambalajlı yüklerde palet ve takoz

gibi unsurların ağırlığı net ağırlığa dâhil edilir.

1.6.9. Navluna Ait Şartlar

Navluna ait şartların belirtilmesindeki amaç, gönderilenin navlun ödeyip,

ödemeyeceğine ilişkin olan hükümleri içermesindendir. Navlunun peşin tahsil edilmiş

olduğu (freight prepaid) veya varma limanında gönderilen tarafından ödeneceği (freight

payable at destination ya da freight collect) kayıtları konşimentoya yazılır.

Konşimento bu hususta hiçbir hükmü içermez ve navlun sözleşmesine de atıfta

bulunmazsa gönderilen, yükü teslim almasına rağmen navlun ve navluna dair giderleri

ödemekle yükümlü olmaz.

1.6.10. Konşimentonun Düzenlenme Tarihi ve Yeri

Konşimentonun düzenlendiği yer ve gün de konşimentoda gösterilmelidir.

Konşimento tedavül kabiliyeti bulunan kıymetli bir evrak olduğundan, bunu devralan kişinin

konşimento içerdiği malın ne zaman yüklendiğini bilmesi, bu malın tekrar satışı bakımından

özel bir önem taşımaktadır.

Denizaşırı satışların ifasında konşimentonun düzenleme yeri ve tarih önemlidir. Mallar

çoğu kez belli bir tarihte yüklenmeleri şartıyla ve menşe memleket dikkate alınarak satılıp

alınırlar. Satış sözleşmesinde kabul edilmiş bir tarihten geç bir yükleme tarihini içeren

konşimentoyu alıcı ret edebilir.

Konşimentonun tarihi kusurlu olarak yanlış yazılmış ise taşıyan bundan doğan

zararlardan sorumlu tutulmaktadır .

1.6.11. Konşimentonun Düzenlenen Nüshalarının Sayısı

Yük gemiye alınır alınmaz taşıyan; yükün teslim alındığı sırada verilmiş olan

muvakkat makbuz veya tesellüm konşimentosunun iadesi mukabilinde yükletenin istediği

kadar nüshada ''yükleme konşimentosu'' düzenler. Konşimentoların bütün nüshalarının aynı

metinde olması ve her birinde kaç nüsha olarak tanzim edildiğinin gösterilmesi şarttır .

Konşimento Nüshaları / Tam Takım İbaresi (Full Set Of B/L)

Konşimentolar birden fazla orjinal nüshalı olarak düzenlenebilir.

Bunun amacı birinin yitirilmesi hâlinde diğerinin kullanılması imkânına sahip olmaktır.

Yükletenin isteğine göre düzenlenen orjinal ve suret adetleri konşimentolarda kayıtlıdır.

Düzenlenen tüm nüshalara tam takım (Full Set) denir.

Örnek; ön yüzünde 2 orijinal 2 suret yazan bir konşimento toplam 4 adet

konşimentodan oluşur. Bu konşimento için full set 4 adettir.

2 orjinal 1 suret veya 1 orjinal 2 suret tam takım (Full Set ) değildir.

Konşimentonun kaç nüsha olarak düzenlendiğini göstermeyen nüshalar, ayrı ve

bağımsız birer konşimento özelliği kazanır.

Konşimento şekle bağlı bir kıymetli evrak olmadığı için yukarıda belirtilen hususların

herhangi birinin eksik olması konşimentonun devredilebilir bir kıymetli evrak olma niteliğini

değiştirmez. Uygulamada konşimentolara sayılanlardan başka birçok koşul ve kayıtların konulduğu, özellikle konşimentoların arka yüzlerine navlun sözleşmesinin icrası, taşıyanın sorumluluk ve sorumsuzluk hâlleri, yükleme ve boşaltma süreleri ve giderleri, taşıyanın hak ve borçları ile ilgili hususların da yazılmış olduğu görülmektedir.

1.7. Taşıma Belgesi Hangi Bilgileri İçerir?

 Normalde firma antetli fatura kullanılır (Şayet müşterinin handling acentesi

varsa ve bu evrakta gösterilmemişse konşimentonun gerçekleşmesinde

gecikmeler olabilir.).

 Konsinye (alıcı) adresi aynı formda mutlaka gösterilmelidir ve gerekli görülen

detaylar da yer almalıdır.

 Alıcının “handling” elleçleme işlemlerini yapan acentesinin adresinin bu

kolonda gösterilmesi gerekir.

 Taşıyıcının sorumluluğunun başladığı yeri belirtir (Taşıyıcının malları alacağı

yer gösterilmemiş veya yanlış gösterilmişse navlun ödemesi yanlış yapılabilir.).

 Malları taşıyan araç belirtilir.

 Araca yüklemenin yapıldığı yer belirtilir.

 Araçtan boşaltmanın yapılacağı liman belirtilir (Yanlış belirtildiği takdirde

mallar yanlış yerde boşaltılacaktır.).

 Nihai varış yeri yazılır (Yanlış adres verildiği takdirde mallar kaybolabilir veya

gecikebilir.).

 İkinci bir araç söz konusu ise buraya yazılır.

 İkinci araçta malların indirileceği (boşaltılacağı) liman belirtilir.

 Varsa iki aracın son varış noktası yazılır.

 İhracatçı nakliye acentesi kullanıyorsa adını, adresini de içermelidir. Nakliye

 Acentesi belirtilmez ise gecikmeler olabilir.

 İşaret ve numaralar belirtilmelidir.

 Gümrük kapısında kullanılan mühür (damga) numarası yazılır (Tam konteyner

yüklendiği durumda damga numarası belirtilmezse veya yanlış yazılırsa

gecikmeler olabilir.).

Konsinye (gönderilen mal) ve ambalaja ilişkin genel açıklama yer alır. Palet sistemi

kullanılmışsa veya yükleme-boşaltma sırasında dikkat edilmesi gereken bir şey varsa

belirtilir.

 Gönderilen malın toplam ağırlığı belirtilir (Yanlış rakam nedeniyle yanlış

ödeme yapılır.).

 Gönderilen malın toplam hacmi belirtilir (Yanlış rakam nedeniyle yanlış ödeme

yapılır.).

 İthal edilen ülkede kullanılan sınıflandırmaya göre tarife numarası yazılır.

 FOB (Güvertede teslim fiyatı) değer yazılır (FOB değerinin yanlış olması

durumunda ithalatçı ekstra maliyetle karşılaşır.).

 Şayet hacim ve ağılık yanlış verilirse veya yanlış hesaplanırsa malların istif

edilmesinde sorun olabilir, ekstra maliyete yol açabilir.

 Toplam koli sayısı yazılır.

 Her bir kolinin eni, boyu, yüksekliği, hacmi yazılır.

 Kolilerin toplam hacmi yazılır.

 Konşimentoda yanlışlar varsa alıcının talepleri karşılayan belgelere sahip

olunamamıştır demektir.

 Navlun ve diğer giderleri kimin ödeyeceği belirtilmemişse daha fazla ödeme

yapılması gerekebilir.

 Tam ve doğru doldurulmayan belgelerin yer alması durumunda, kontrol

 mercinin bu evrakları kontrolü zorlaşır.

 Gerekli konşimento numarası orjinal ve kopyalarda aynı olmalıdır.

 Yönergelere uygun hazırlanmadığı takdirde gerekli belgeler sağlanamayacaktır.

 Nakliyeci veya ihracatçı için konşimento şekli ve numarası gerekir.

 Konşimento şekli ve numarası ürüne uygun olmalıdır.

 Navlun maliyetlerini kimin ödeyeceği belli olmalıdır.

Diğer ödemeleri kimin yapacağı belli olmalıdır.

 Nakliyeci veya ihracatçı adına yetkili kişinin imzası olmalıdır (İhracatçı

tarafından imzalanmayan taşıma belgesi nakliyeci tarafından kabul

edilmeyebilir.).

1.8. Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Dikkat Edilmesinde Fayda

Görülen Hususlar

 Nakliyeci/ihracatçının adı ve adresi dikkatle kontrol edilmelidir.

 Konsinyatörün (alıcının) adı ve adresinin doğruluğundan emin olunmalıdır.

 Varsa konsinyatörün acentesinin adı mutlaka yazılmalıdır.

 Güzergâha ilişkin detayların transit veya parsiyel olup olmadığı belirtilmelidir.

 Nakliye acentesinin adı ve adresinin doğruluğu kontrol edilmelidir.

 Mallara ilişkin detaylı bilgi, tam konteyner ile taşınıyorsa damga numarası

belirtilmelidir.

 Toplam ağırlık ve tarife numarası kontrol edilmelidir.

 Kolilerin ağırlık ve hacimlerine ilişkin detaylar ve toplamı dikkatle

hesaplanmalıdır.

 Toplam hacim doğru biçimde hesaplanıp yazılmalıdır.

 FOB değerinin hesaplanması için ex works (iş yeri teslim, fabrika çıkış fiyatı)

fiyatına limanda teslim maliyeti eklenmelidir.

 Gerekli belgelere ilişkin bilgilerin yazılması unutulmamalıdır.

 Tarih ve imza mutlaka olmalıdır.

Nakliyeye ilişkin diğer evraklarla birlikte hazırlanan taşıma belgesinin de bir örneği

saklanmalıdır.

Hatalardan kaynaklanan zararları en aza indirgemek için evraklardaki en küçük

detaylara bile dikkat edilmelidir.

Söz konusu belgeler hazırlanırken en önemli detay adreslerin doğru biçimde

belirtilmesi, ithalatçının siparişine ilişkin zorunluluklar, nakliye ve ambalaj konusundaki

talepleri, maliyete ilişkin detayların bilinmesi için gerekli belgeler bir arada olmalıdır.

Belgeleri hazırlayan ve imzalayan kişinin şirketi temsil yetkisinin olması önemli bir

husustur. Aksi takdirde belgeler geçersiz sayılacaktır. Daha da önemlisi bu işler tek kişiye

bağlı yapılıyorsa bir aksaklık veya ilgili kişinin yokluğu olasılığının yol açabileceği

aksaklıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

 Normalde firma antetli fatura kullanılır [Şayet müşterinin handling acentesi

varsa ve bu evrakta gösterilmemişse (Taşıyıcının adı adresi) konşimentonun

gerçekleşmesinde gecikmeler olabilir.].

 Konsinye (alıcı) adresi aynı formda mutlaka gösterilmelidir ve gerekli görülen

detaylar da yer almalıdır.

 Alıcının "handling" elleçleme işlemlerini yapan acentesinin adresinin bu

kolonda gösterilmesi gerekir.

 [Taşıyıcının sorumluluğunun başladığı yeri belirtir (Taşıyıcının malları alacağı

yer gösterilmemiş veya yanlış gösterilmişse navlun ödemesi yanlış yapılabilir.).

 Malları taşıyan araç belirtilir.

 Araca yüklemenin yapıldığı yer belirtilir.

 Araçtan boşaltmanın yapılacağı liman belirtilir (Yanlış belirtildiği takdirde

mallar yanlış yerde boşaltılacaktır.).

 Nihai varış yeri yazılır (Yanlış adres verildiği takdirde mallar kaybolabilir veya

gecikebilir.).

 İkinci bir araç sözkonusu ise buraya yazılır.

 Aktarmanın yapılacağı liman yazılır.

 İkinci araçta malların indirileceği (boşaltılacağı) liman belirtilir.

 Varsa iki aracın son varış noktası yazılır.

 İhracatçı nakliye acentesı kullanıyorsa adını, adresini de içermelidir (Nakliye

acentesi belirtilmezse gecikmeler olabilir.).

 İşaret ve numaralar belirtilmelidir.

 [Gümrük kapısında kullanılan mühür (damga) numarası yazılır (Tam konteyner

yüklendiği durumda damga numarası belirtilmezse veya yanlış yazılır ise

gecikmeler olabilir.).

 Konsinye (gönderilen mal) ve ambalaja ilişkin genel açıklama yer alır. Palet

sistemi kullanılmışsa veya yükleme-boşaltma sırasında dikkat edilmesi gereken

bir şey varsa belirtilir.

 Gönderilen malın toplam ağırlığı belirtilir (Yanlış rakam nedeniyle yanlış

ödeme yapılır.).

 Gönderilen malın toplam hacmi belirtilir (Yanlış rakam nedeniyle yanlış ödeme

yapılır.).

 İthal edilen ülkede kullanılan sınıflandırmaya göre tarife numarası yazılır.

 FOB (güvertede teslim fiyatı) değer yazılır (FOB değerinin yanlış olması

durumunda ithalatçı ekstra maliyetle karşılaşır.).

 Şayet hacim ve ağırlık yanlış verilir veya yanlış hesaplanırsa malları istif

edilmesinde sorun olabilir, ekstra maliyete yol açabilir.

 Toplam koli sayısı yazılır.

 Her bir kolinin boyu yazılır.

 [Her bir kolinin eni yazılır.

 Her bir kolinin yüksekliği yazılır.

 Her bir kolinin hacmi yazılır.

 Kolilerin toplam hacmi yazılır.

 Konşimentoda yanlışlar var ise alıcının talepleri karşılayan belgelere sahip

olamamışsınız demektir.

Navlun ve diğer giderleri kimin ödeyeceği belirtilmemişse daha fazla ödeme

yapmanız gerekebilir.

 Tam ve doğru doldurulmayan belgelerin yer alması durumunda, kontrol

mercinin bu evrakları kontrolü zorlaşır.

 Gerekli konşimento numarası orjinal ve kopyalarda aynı olmalıdır.

 Yönergelere uygun hazırlanmadığı takdirde gerekli belgeler sağlanamayacaktır.

 Nakliyeci veya ihracatçı için konşimento şekli ve numarası gereklidir.

 Konşimento şekli ve numarası ürüne uygun olmalıdır.

 Navlun maliyetlerini kimin ödeyeceği belli olmalıdır.

 Diğer ödemeleri kimin yapacağı belli olmalıdır.

 Nakliyeci veya ihracatçı adına yetkili kişinin imzası (İhracatçı tarafından

imzalanmayan taşıma belgesi nakliyeci tarafından kabul edilmeyebilir.).

UYGULAMA FAALİYETİ

2. HAVA YOLU KONŞİMENTOSU (AİRWAYBİLL-AWB)

Hava yolu konşimentosu (AWB), bir noktadan başka bir noktaya hava taşıması ile

gönderilen kargoyu ve bu kargonun taşıyıcı, gönderici ve alıcısını, hangi şartlarda bu

kargonun taşındığını, taşıma değerini; değerli kargo, canlı hayvan, cenaze, tehlikeli madde

veya bozulabilir kargonun taşıma şeklini; işgal ettiği hacim ve ağırlığını belirleyen,

düzenleyen bir hava taşıma senedidir. AWB aynı zamanda bir fatura ve sigorta poliçesidir.

Hava yolu konşimentosu (AWB) genellikle üç asıl, yedi kopyadan (suret) meydana

gelmelidir. Bunlar:

 Birinci nüsha (yeşil) : Hava taşıyıcısı için düzenlenir.

 İkinci nüsha (kırmızı) : Alıcı için düzenlenir.

 Üçüncü nüsha (mavi) : Gönderici için düzenlenir.

İlk nüsha gönderici tarafından imzalanmalıdır. İkinci nüsha kargoyla birlikte gider, bu

nüsha gönderici ve hava yolu taşıyıcısı tarafından imzalanmalıdır. Üçüncü nüsha taşıyıcı

tarafından kargonun kabulünü takiben imzalanmalıdır. Bu nüsha teslimin kanıtıdır ve taşıma

sözleşmesinin sonuçlandırıldığı anlamını taşır.

Her hava yolu konşimentosu onu düzenleyen hava yolu şirketinin seri numarası ve üç

basamaklı kodu ile tanımlanmaktadır (Örneğin, Türk Hava Yolları'nın 235 numaralı

kodunda olduğu gibi.).

Uygulamada hava yolu konşimentosu, diğer taşıyıcılar, lojistik firmalar vb. içinde

gerekli olacak ek nüshalar içermektedir.

IATA şartlarının 3. maddesine göre hava yolu konşimentosu, gönderici tarafından

doldurulmalıdır. Gönderici bu belgeyi daha sonra taşıması yapılacak gönderi ile birlikte

taşıyıcıya teslim eder. Uygulamada göndericiler, hava yolu konşimentosunu IATA

acentelerine ve bazı durumlarda da taşıyıcılara tanzim ettirmektedirler.

2.1. Hava Yolu Konşimentosunun Niteliği

Hava yolu konşimentosu taşıyıcı ve kargo acentesi tarafından yayımlanan en önemli

kargo belgesidir. Bu belgenin hazırlanış amacıyla temel özellik ve nitelikleri şunlardır:

 Kargo sözleşmesinin imzalandığının ve taşıma şartlarının taraflarca tanındığının

kanıtıdır.

 Kargonun teslim alındığına dair bir ispat belgesidir. Varşova Konvansiyonu'nun

5. maddesinde belirtildiği gibi aksi kanıtlanıncaya kadar sözleşmenin varlığı,

şartları ve kargonun teslim alındığı hakkında karine teşkil eder. Konşimentoda

belirtilen kargonun ağırlığı, boyutları, ambalaj ve parça sayılarına ilişkin

kayıtlar aksi ispat edilinceye kadar doğru sayılmaktadır.

 Kargoya eşlik eden ve taşıma işinin yapılamasında önemli talimatları içeren bir

belgedir. Konşimento, göndericinin taşımanın yerine getiriliş biçimine ilişkin

olarak taşıyıcıya yönelen talimatları da kapsamaktadır. Örneğin, kargonun

nerede ve kime teslim edileceği, hangi güzergâh üzerinden sevk edileceği,

sigorta yapılıp yapılmadığı, kargonun türüne göre özel işlem gerekip

gerekmediği gibi talimatları içermektedir.

 Konşimento, talimat belgesi olması niteliğinin sonucu olarak kargoya eşlik etme

özelliği yani refakatte bulunmaktadır. Bütün taşıma boyunca göndericinin

talimatları göz önünde tutulabilmesi için konşimentonun kargo ile birlikte

seyahat etmesi gerekir. Taşıyıcının çalışanları, ancak bu sayede sözleşmenin

gerçekleşme biçimi hakkında bilgi sahibi olabilirler. Varşova

Konvansiyonu'nun 6. maddesinde konşimentonun ikinci nüshasının kargo ile

birlikte gidecek olduğu hüküm altına alınmıştır. Kargoyu taşımak için teslim

alan sonraki taşıyıcılar konşimentoyu da alırlar. Son taşıyıcı kargo ile birlikte

konşimentoyu da alıcıya verir.

Türk Sivil Havacılık Kanunu'nda (TSHK) taşıyıcının sorumluluğu, kargoyu tarafından

teslim anından, Varşova Konvansiyonu'nda ise sorumluluğun sınırlandırılması kargonun

uçağa yüklenmesinden itibaren ele alınmaktadır.

Gönderici ile hava yolu taşıma şirketi arasında yapılan taşıma anlaşmasının geçerliliği,

konşimentonun uygulamaya konulmasıyla başlar. Bu süreç, konşimentonun gönderici

tarafından imzalanması, konşimento üzerinde varsa düzeltmelerin taşıyıcı tarafından

onaylanması ve alıcıya kargonun teslim edilmesi ile tamamlanmaktadır.

Gönderici, taşıyıcıya teslim ettiği mallarla ilgili bilgilerin doğruluğundan sorumludur.

Taşıyıcı ise taşıma sırasında olabilecek hasar ve kayıplardan sorumludur.

Konsolide edilmiş kargolarda taşınan malların listesi kargo özet beyanı ve konşimento

ile birlikte ekte sunulmalıdır. Taşınan kargo tehlikeli mal gurubuna giriyorsa tehlikeli

maddeler taşıyıcı deklarasyonu çift nüsha hâlinde doğru olarak doldurulmalı ve ana

konşimentoya eklenmelidir. Kombine taşınan mallar, Avrupa Birliği dışında tekrar yüklenip

Birlik'e üye ülke içinde bağlantılı uçakla bir yere gönderilecekse “Gümrük-Menşei-Kodu”

(CDG) üzerinde görünmelidir.

2.2. Hava Yolu Konşimentosunun İçeriği

TSHK' na göre hava yolu konşimentosunda yer alması gereken kayıtlar şunlardır:

 Konşimentonun numarası ile düzenlendiği gün ve yer

 Hava taşıma şirketinin kod numarası

 Gönderenin adı, soyadı veya varsa ticari unvanı ve adresi

 Alıcının adı, soyadı veya varsa ticari unvanı ve adresi

 Kargonun türü, miktarı, sayısı, ebatları ve ağırlığı

 Kalkış, varış varsa aktarma yerleri

 Özel olarak beyan edildiği takdirde değeri

 Taşıma ücreti ve ödeme şartları

 Gerektiğinde konşimentoya eklenmesi zorunlu belgeler

2.3. Hava Yolu Konşimentosunun Düzenlenmesi

Hava yolu konşimentosunda bulunan kutucukların anlamları ve doldurulma düzeni

aşağıdaki gibidir. Şekilde belirtilen kutucuk numaraları yeşil renkli olarak her bir

açıklamanın sonunda gösterilmiştir.

1. Air waybill numarası – Evrak üzerinde basılı air waybill numarası yoksa bu numara

konşimentoyu düzenleyen taşıyıcı tarafından belgenin sol üst, sağ üst ve sağ alt köşelerine

yazılmalıdır. Air waybill numarası okunaklı yazılmalı ve aşağıdaki kodları içermelidir:

a. Airline code number (Hava yolu kod numarası) (1A. Kutu)

Belgeyi düzenleyen taşıyıcının üç basamaklı IATA kodu (Airline code number) girilir.

b. Ayraç

Belgenin sadece sol üst köşesine yazılan air waybill numarası arasına ayraç (dik çizgi)

koyulur.

c. Seri numarası (1B. Kutu)

1. En sağında bir kontrol basamağı bulunan 8 rakamlık bir seri numarası girilir.

2. Kontrol basamağı ağırlıksız 7'li modül sistemine göre tayin edilmelidir. Buna

göre seri numarasının ilk yedi basamağı yediye bölünür, bölümün kalanı sekizinci

haneye kontrol basamağı olarak yazılır.

1. Seri numarasının dördüncü veya beşinci basamağından sonra bir boşluk

bırakılabilir.

2. Airport of departure (Çıkış havaalanı) (1. kutu)

IATA'nın çıkış havaalanı için verdiği üç harflik kodu (ya da havaalanı adı

bilinmiyorsa kentin kodu girilmelidir. Burada verilen bilgi 9.1.a'da verilen bilgilerle uyumlu

olmalıdır.

3. Taşıyıcının unvanı ve adresi (1C.kutu)

Eğer önceden basılı değilse 1.a'da IATA kodu belirtilen taşıyıcının unvanı ve merkez

ofis adresi bu bölüme yazılır. Göndericinin talimatlarına bağlı olarak IATA kodu da bu

bölüme girilebilir.

4. Reference to originals (Orijinallere referans) (1D.kutu)

Bu bölüm doldurulamaz.

5. Reference to conditions of contract (Sözleşme şartlarına referans) (1E. kutu)

Bu bölüm taşıyıcı tercih etmediği sürece doldurulmaz.

6. Shipper (Gönderici)

a. Shipper's name and address (Göndericinin unvanı ve adresi ) (2.kutu)

1. Göndericinin unvanı, adresi ve ülkesi (ya da iki harfli trafik kodu) girilir.

2.Unvan ve adresin altına telefon, faks veya teleks numarası da girilebilir.

b. Shipper's account number (Göndericinin hesap numarası) (3. kutu)

Bu bölümün doldurulması taşıyıcının tercihine bağlıdır. Böyle bir hesap

numarası atanmamışsa boş bırakılır.

7. Consignee (Alıcı)

a. Consignee's name and address (Alıcının unvanı ve adresi) (4.kutu)

1. Alıcının unvanı, adresi ve ülkesi (ya da iki harfli trafik kodu) girilir.

2. Alıcının telefon, faks ve teleks numaraları unvanı ve adresinin altına

yazılabilir.

b. Consignee's account number (Alıcının hesap numarası) (5.kutu)

Bu bölümü doldurmak taşıyıcının tercihine kalmıştır. Taşıyıcı böyle bir

hesap numarası atamışsa bu bölüme girebilir.

8. Issuing carrier's agent (Taşıyıcının acentesı)

8.1 Name and city (Taşıyıcının unvanı ve şehri) (6. kutu)

a. Önceden basılı değilse taşıyıcının komisyon almaya yetkili IATA Kargo acentesının

unvanı ve yeri (havalimanı ve şehri) girilir.

b. Kargo acentesi yönetimi kurallarına (Cargo agency administration rules) uygun

biçimde komisyon varış havaalanındaki IATA kargo acentesine ödenebildiği takdirde

bu acentenın unvanı ve yeri (havalimanı veya şehir) “Commissionable Agent”

(komisyon ödenebilir acente) ifadesiyle birlikte yazılır.

8.2 IATA Code (IATA Kodu) (7.kutu)

Önceden basılmış değilse 8.1.a'da belirtilen IATA kargo acentesi IATA kodu bu

bölüme aşağıdaki gibi girilir:

a. CASS Sisitemi'nin bulunmadığı bölgelerde (Non-CASS areas) IATA'nın 7

haneli kodu yazılır.

b. CASS Sistemi'nin bulunduğu bölgelerde IATA'nın yedi basamaklı kodunun

ardına üç basamaklı CASS adres kodu ve bir kontrol basamağı eklenir. Bu

kontrol basamağı ağırlıksız 7 modül sistemine göre hesaplanır.

8.3 Account no (Hesap numarası) (8.kutu)

Bu bölümü doldurmak konşimentoyu düzenleyen taşıyıcının tercihine kalmıştır.

Taşıyıcı böyle bir hesap numarası atamışsa bu bölüme girebilir.

9. Routing (Rota)

9.1 Airport of departure (Address of first carrier) and requested routing

(Çıkış Havalimanı – İlk Taşıyıcının Adresi – ve İstenilen Rota) (9.kutu)

a. İlk olarak çıkış havalimanı adı girilir. Bu bilgi 2 numaralı bölümde belirtilen ile

aynı olmalıdır.

b. İstenilen rota girilir.

9.2 Rota ve istikamet

a. To (İlk taşıyıcı tarafından) (11A.kutu)

Varış havalimanının üç harfli IATA kodu ya da ilk transfer noktası (birden fazla

havaalanın bulunduğu şehirlerde havalimanı adı bilinmiyorsa şehrin adı girilebilir.)

b. By first carrier (İlk taşıyıcı tarafından) (11B.kutu)

İlk taşıyıcının adı veya IATA'nın iki karakterli kodu girilir.

c.To (İkinci taşıyıcı tarafından) (11C.kutu)

Varsa varış havalimanının üç harfli IATA kodu ya da ikinci transfer noktası (birden

fazla havaalanının bulunduğu şehirlerde havalimanı adı bilinmiyorsa şehrin adı ) girilebilir.

d.By (İkinci taşıyıcı tarafından) (11D.kutu)

Varsa ikinci taşıyıcının adı veya IATA' nın iki karakterli kodu girilir.

e.To (Üçüncü taşıyıcı tarafından) (11E.)

Varsa varış havalimanının üç harfli IATA kodu ya da üçüncü transfer noktası (birden

fazla havaalanının bulunduğu şehirlerde havalimanı adı bilinmiyorsa şehrin adı) girilebilir.

f.By (Üçüncü taşıyıcı) (11F. Kutu)

Varsa taşıyıcının adı veya IATA'nın iki karakterli kodu girilir.

9.3. Airport of destination (Varış havaalanı) (18.kutu)

Taşıyıcının varış havalimanı (birden fazla havaalanın bulunduğu şehirlerde havalimanı

adı bilinmiyorsa şehrin adı) girilir.

9.4. Requested flight/date (Talep edilen uçuş/tarihi) (19A. ve19B. kutular)

Bu kutucuklar rezervasyonu yapan taşıyıcı/acente/gönderici tarafından doldurulur.

10. Accounting information (Muhasebe bilgileri) (10.kutu)

Sadece taşımaya katılan taşıyıcıların talep ettiği muhasebe bilgileri girilir. Bunlar:

a. Nakit ya da çekle yapılan ödemeler

b. Sadece bagajla yüklenen kargo için kabul edilen MCO (Miscellaneous Charges

Order) ödemeleri; MCO numarası ve değişim kuponu (Exchange coupon) air

waybillde belirtilen döviz kurundan değeri her durumda yolcunun bilet numarası

ve uçuş/tarih/rotası ile gerektiğinde MCO kuponunda belirtilen rakam düşülerek

belirtilir.

c. Teslimatın gerçekleşmemesi nedeniyle geri dönen kargo; orijinal air waybill

numarası geri dönen kargo için düzenlenen yeni air waybill üzerine yazılır.

d. Gönderici veya acentesı tarafından tayin edilen gönderici referans numarası

e. Kredi kartı ile yapılan ödemeler, kredi kartı numarası yazılır.

f. “Also Notify” (Ayrıca ihbar edilir) kelimeleri “Account Information” başlığının

yanına eklenebilir (Sadece yurt içi taşımalarında).

11. Currency (Döviz cinsi) (12.kutu)

a. ISO tarafından belirlenen üç harflik döviz cinsi kodu girilir.

b. Air waybillde belirtilen tüm miktarlar, 33A'dan 33D'ye kadarki alanlarda

belirtilen “Varış Limanındaki Teslimatta Ödemeler” (Collect Charges in

Destination Currency) hariç, 11 A'da belirtilen döviz cinsinden yapılır.

12. CHGS code – Charges codes (Ödeme kodları) (13.kutu)

Sadece air waybillin elektronik ortamda transfer edildiğinde bu kutuya aşağıdaki

kodlardan biri girilir.

CA - Partial collect credit – Partial prepaid cash (Bir kısmı teslimde kredi – bir

kısmı peşin nakit)

CB - Partial collect credit – Partial prepaid credit (Bir kısmı teslimde kredi – Bir

kısmı peşin kredi)

CC - All charges collect (Tüm masraflar teslimde ödemeli)

CE - Partial collect credit card – Partial prepaid cash (Bir kısmı teslimde kredi

kartıyla ödemeli – Bir kısmı peşin nakit )

CH - Partial collect credit card – Partial prepaid credit (Bir kısmı teslimde kredi

kartıyla – Bir kısmı peşin kredi)

CP - Destination collect cash (Varış yerinde nakit)

CX - Destination collect credit (Varış yerinde kredi)

CZ - All charges collected by credit card (Tüm masraflar kredi kartı ile ödenecek)

NC - No charge (Masrafsız/Ödeme yok)

NP - No weight charge – Other charges prepaid cash

(Ağırlık masrafı alınmayacak – Diğer masraflar nakit ödemeli)

NT - No weight charge – Other charges collect

(Ağırlık masrafı alınmayacak – Diğer masraflar teslimatta ödemeli)

NX - No weight charge – Other charges prepaid credit

(Ağırlık masrafı alınmayacak – Diğer masraflar peşin kredi)

NZ - No weight charge – Other charges collect

(Ağırlık masrafı alınmayacak – Diğer masraflar teslimde ödemeli)

PC - Partial prepaid cash – Partial collect cash

(Bir kısmı nakit – Bir kısmı teslimatta nakit)

PD - Partial prepaid credit – Partial collect cash

(Bir kısmı peşin kredi – Bir kısmı teslimatta nakit)

PE - Partial prepaid credit card – Partial collect cash

(Bir kısmı peşin kredi – Bir kısmı teslimatta nakit)

PF - Partial prepaid credit card – Partial collect credit

(Bir kısmı peşin kredi kartı – Bir kısmı teslimatta kredi)

PH - Partial prepaid credit card – Partial collect cash

(Bir kısmı peşin nakit – Bir kısmı teslimatta nakit)

PP - All charges prepaid by cash (Tüm masraflar peşin nakit)

PX - All charges prepaid by credit (Tüm masraflar peşin kredi)

PZ - All charges prepaid by cash (Tüm masraflar peşin kredi kartı ödemeli)

13. Charges (Masraflar)

13.1 WT/VAL weight / Valuation charges (Ağırlık/Değer masrafları) (14A ve 14B

kutuları)

a. (24A. Kutu),(25A.kutu) veya (24B. Kutu) kutularına girilen masrafların

tamamı peşin (PPD) ya da tamamı teslimde ödemeli (COLL) olmalıdır.

b. Gönderici ya da acentesi (14A.kutu) ya da (14B. Kutu) kutularından uygun

olana (PPD veya COLL) “X” işareti koymalıdır.

13.2. Other – Other charges at origin (Çıkış noktasındaki masraflar) (15A. Ve 15B.

Kutular)

a. Uygulanabiliyorsa (27A.kutu), (28B.kutu) kutularına girilen masrafların tamamı

peşin (PPD) ya da tamamı teslimde ödemeli (COLL) olmalıdır.

b. Gönderici ya da acentesı (15A. kutu) ya da (15B. Kutu) kutularından uygun olana

(PPDveya COLL) “X” işareti koymalıdır.

c. Aşağıda 20 ve 21. maddelerde anlatıldığı gibi (14A. kutu) ve (15B. Kutu)

kutularındaki bilgiler (24A. kutu), (24B. Kutu), (25A. kutu), (25B. Kutu) uygulanabilyorsa

(27A. kutu), (27B. Kutu), (28A. kutu) ve (28B. Kutu) kutularda verilen bilgiler ile

çelişiyorsa “24A. kutu, 24B. kutu, 25A. kutu, 25B. kutu, 27A. kutu, 27B. kutu, 28A. kutu ve

28B. kutu” kutuda verilen bilgiler geçerli sayılacaktır.

14. Declared value for carriage (Kargonun beyan edilen değeri) (16.kutu)

a. Gönderici tarafından beyan edilen değer bu kutuya girilir.

b. Eğer bir değer beyan edilmemişse 'NVD' (No value declared) yazılır.

15. Declared value for costums (Gümrüğe beyan edilen değeri) (17. kutu)

Gönderici veya acentesı kargonun gümrüğe değerini girebilir veya kutuya NCV (No

customs value) yazabilir ya da kutuyu boş bırakabilir.

16. Amount of insurance (Sigorta bedeli) (20. kutu)

a. Bu kutu koyu renkte basılmamışsa ve belgeyi düzenleyen taşıyıcı böyle bir

sigorta yaptırmışsa, sigorta bedelini bu kutuya girer.

b. Bu kutu koyu renkte basılmamışsa ve taşıyıcı sigorta hizmet sunmuyorsa kutuya

“X” işareti koyar.

17. Handling information (Elleçleme bilgileri) (21. kutu)

Bu bölüme sadece taşımaya katılan taşıyıcıların talep ettiği bilgiler açık ve eksiksiz

biçimde girilir.

17.1 Tehlikeli madde taşınması söz konusu olduğunda aşağıdaki ifedeler yazılmalıdır:

“Dangerous goods as per attached shipper's declaration”

(Ekli gönderici beyanında görüldüğü gibi tehlikeli madde)

“Dangerous goods as per attached DGD”

(Ekli beyanda – DGD – görüldüğü gibi tehlikeli madde)

“Dangerous goods – Shipper's declaration not requiered”

(Tehlikeli madde – Gönderici beyanına gerek yok)

“Dangerous goods – DGD not required”

(Tehlikeli madde – DGD beyanına gerek yok

Bu bölüme ayrıca gerektiğinde “Cargo aircraft only” (Sadece kargo

uçağı) veya sadece kısaltması olan “CAO” yazılabilir.

17.2 Eğer tehlikeli maddeler tehlike taşımayan mallarla birlikte taşınacaksa tehlikeli

maddeleri parça sayısı “Dangerous goods as per attached shipper's declaration”

veya “Dangerous goods as per attached DGD” beyanının öncesine veya sonrası

yazılır.

17.3 Diğer elleçleme bilgileri Cargo-IMP'de gösterilen kısaltmalar kullanılarak

doldurulur. Bu bilgiler:

1. Kargo üzerinde veya üzerinde gösterilen işaretler ve sayılar

2. Malın varışında alıcı dışında malın ulaştığının bildirilmesi istenen kişi ve

kuruluşların unvanı, adresi, telefon, faks numarası veya teleks kodu

3. AWB ile birlikte gönderilen belgelerin adları (Örnek, “Shippers Certification

for Live Animal”)

4. İstenebilecek özel elleçleme talimatları

5. SCI-Special customs ınformation (Özel gümrük bilgisi) (21A. kutu)

Kargonun bir Avrupa Birliği üyesi ülkedeki havaalanında yüklenmiş veya

yeniden yüklenip yine bir başka Avrupa Birliği üyesi ülke havalimanında

boşaltılıp yeniden yüklenilmesi söz konusu olduğunda “Customs Origin

Code (Gümrük Menşei Kodu)” girilir.

Kargonun gümrük pozisyonu aşağıdaki kodlar kullanılarak (Cargo-IMP

Customs Origin Codes) bu kutu doldurulur (Sadece AB ülkesinden veya

AB ülkeleri arasından yapılan taşımalarda uygulanır).

T1 Gümrük kontrolündeki AB dışından gelen mallar.

T2 Serbest dolaşımına izin verilmeyen AB malları (Örnek: İçki, tütün vb.)

TD Zaten resmî transit prosedürlerine tabi mallar (Örn. T1, TIR karnesi,

ATA karnesi, NATO form 2, vb.)

C Serbest dolaşımdaki mallar

18. Consignement rating details (Yüklenen kargo bilgileri) (22A. kutudan 22Z. Kutuya

kadar)

Yüklenen kargoyu oluşturan her kalemi için bir satırda giriş yapılması gerekir. Yükte

tehlikeli mal sınıfına giren varsa listenin başına yazılmalıdır.

18.1 Number of pieces/RCP (Parça sayısı) (22A. kutu)

a. Her kargo kalemi için brüt ağırlığı yazılır.

b. (22G) kutusunda belirtilen uygulanabilir Rate/Charge (Sıra/Masraf) sıra veya

masrafların bir kombinasyonu olduğunda IATA'nın üç harfli RCP (Rate

combination point) kodu ek olana girilmelidir.

18.2 Gross weight (Brüt ağırlık) (22B. kutu)

a. Her kargo kalemi için brüt ağırlığı yazılır.

b. Yükleme aracının dara ağırlığı uygulanabildiği takdirde “X” sınıfı altına ek bir

satırda belirtilmelidir.

18.3. Kg/Lb (22C. kutu)

Kullanılan ağırlık birimi (K – Kilogram, L – Libre) sadece ilk satırda belirtilir.

18.4 Service code (Hava yolu işletmesi hizmet kodu) (22Z. kutu)

Bu kutunun doldurulması belgeyi düzenleyen taşıyıcının tercihine kalmıştır.

Doldurulduğu takdirde aşağıdaki kısaltmalardan yararlanılabilir:

A – Airport (Havaalanı)

B – Service shipment (Hava yolu işletmesinin kendi yükünü taşıması)

C – Company material (Hava yolu işletmesine ait malzeme)

D – Door to door service (Kapıdan kapıya hizmet)

F – Flight specific (Belirli bir uçuş)

J – Priority service (Öncelikli hizmet)

P – Small package service (Küçük paket servisi)

S – Substitute truck (Kara taşımanın yerine geçecek alternatif bir taşıma türü;

örneğin, demir yolu)

T – Charter (Kiralık uçak)

18.5 Rate class (Ücret sınıfı) (22D. kutu)

Aşağıdaki kodlardan uygun olanı girilmelidir.

M – Minimum charge (Minimum masraflar)

N – Normal rate (Normal ücret)

Q – Quantitiy rate (İndirimli ücret)

B – Basic charge (Sabit masraf – Ağırlık ne olursa olsun)

K – Rate per kilogramme (Kilogram başına uygulanan ücret)

C – Spesific commodity rate (Özel eşya ücreti)

R – Class rate surcharge (Artırımlı sınıf ücreti)

U – Unit load device basic charge or rate (Igloo, palet, konteyner hâline

dönüştürülmüş –ULD- kargoların masrafı)

E – Unit load device additional rate (ULD ek ücreti)

X – Unit load device additional ınformation (ULD ek bilgi)

Y – Unit load device discount (ULD ücret indirimi)

18.6 Commodity ıtem no. (Kargo numarası) (22E. kutu)

Bu kutu aşağıdaki gibi doldurulur.

a. IATA'nın kargo tanım numarası (IATA item description number) “C” ve

“U” ücret sınıf kodunun yer aldığı satıra girilir.

b. Sınıf ücreti indirimi uygulandığında, uygun masraf ve ücrete uygulanan

oranın yüzdesi “R” ücret sınıf satırına, başına uygun ücret sınıf kodu

girilerek yazılır (Örnek, normal ücretten yapılacak 3'lük indirim N67

olarak yazılacaktır.).

c. Sınıf ücretine bir zam uygulanacaksa, uygun masraf ve ücrete uygulanan

zam oranının yüzdesi “S” ücret sınıf satırına, başına uygun ücret sınıf kodu

girilerek yazılır (Örnek, normal ücrette yapılacak P'lik zam M150 olarak

yazılacaktır.).

d. Birim yük yükleme aracı ücreti uygulanacaksa “X” ücret sınıfının yer aldığı

satıra ULD (Unit Load Device) yazılacaktır.

18.7 Chargeable rate (Ücrete tabi ağırlık) (22F. kutu)

a. Uygulanabilir ücret kurallarına göre hesaplanmış uygulanabilecek ücrete tabi

tutulabilir ağırlık yazılır.

b. Birim yük yükleme aracı ücreti uygulandığında;

1. Ana bir ücrete tabi ise uygulanabilir ana ağırlık “U” sınıf ücreti satırına

yazılır.

2. Ana bir masrafa ve bir üst ana ücrete tabi ise ana ağırlığın fazla

ağırlıkları “E” ücret sınıfı satırına yazılır.

3. Dara ağırlığı uygulanabilir ise bu ağırlık “X” sınıf ücret satırına yazılır.

4. Bir indirim uygulanır ise buna denk düşen ağırlık “Y” sınıf ücret

satırına yazılır.

18.8 Rate/charge (Ücret/masraf) (22G. kutu)

Uygulanabilir ücret veya masraf aşağıdaki gibi kaydedilir:

a. Asgari masraf uygulandığında bir masraf “M” sınıf ücreti satırına yazılır.

b. Normal ücret uygulandığında birim başına uygulanabilir ücret “N” sınıf

ücreti satırına yazılır.

c. Miktar ücreti uygulanırsa, ağırlık birimi başına uygulanabilir ücret “Q” sınıf

ücret satırına yazılır.

d. “Avrupa içinde deneysel özel ücret” (Experimental special rate within

europe) uygulanıyorsa:

1. Uygulanabilir temel ücret “B” ücret sınıfı satırına yazılır.

2. Kilogram başına uygulanabilir ücret “K” sınıf ücret satırına yazılır.

e. Belirli bir mal ücreti uygulanıyorsa ağırlık birimi başına uygulanabilir ücret

“C” ücret sınıf satırına yazılır.

f. Sınıf ücret indirimi uygulanıyorsa ağırlık birimi ya da masraf başına bu ücret

“R” ücret sınıf satırına yazılır.

g. Sınıf ücret zammı uygulanıyorsa ağırlık birimi ya da masraf başına bu ücret

“S” ücret sınıf satırına yazılır.

h. Birim yük yükleme aracı ücreti (ULD) uygulandığında:

1. Ana bir ücrete veya düz ücrete tabi ise uygulanabilir ana ağırlık “U”

sınıf ücreti satırına yazılır.

2. Bu ücret her ağırlık birimi başına uygulanıyorsa bu ücret “U” ücret

sınıfı satırına yazılır.

3. Ana bir masrafa ve bir üst ana ücrete tabi ise ana ağırlığın fazla

ağırlıkları “E” ücret sınıfı satırına yazılır.

4. Bir indirim uygulanırsa ağırlık birimi başına ya düz ücret ya da

indirim “Y” sınıf ücret satırına başına bir (-) eksi işareti konularak

yazılır.

18.9 Total (Toplam) (22H. kutu)

a. Her girilen satır için toplam ücret ve indirimler aynı yatay satıra girilmelidir.

b. Toplam indirim söz konusu olduğunda toplamının önüne bir (-) eksi işareti

konulur.

18.10. Nature and quantity of goods (incl. dimensions or volume) (22I. Kutu)

Kargonun tarifi ve miktarı (Hacmi ve boyutları dâhil)

Bu bölüm aşağıdaki gibi doldurulur:

1. Yüklenilen kargoyu oluşturan kalemlerin tarifi girilmelidir.

2. Tehlikeli mallar için 6.3. numaralı bölümde anlatılan biçimde ve IATA

Tehlikeli Mallar Kurallarına uygun olarak doldurulur.

3. “Canlı hayvanlar” için yapılacak girişler 6.3. numaralı bölümde anlatıldığı

gibi ve IATA Canlı Hayvanlar Düzenlemelerine (IATA Live Animal

Regulations) uygun biçimde yapılır.

4. Konsolide mallar için “Consolidation es per Attached (Ekteki gibi

konsolidasyon yapılmıştır.) ifadesi ile kaydedilir.

5. Uygulanabilir ücretlendirme kurallarına göre ücrete tabi ağırlık hacim

ağırlık olarak kullanılmış ise:

En büyük uzunluk, en büyük genişlik ve en büyük yükseklik, kullanılan ölçü

birimi ve dikkate alınan parçaların adedi ya da hacim ve ölçü birimi yazılır.

6. ULD kullanılıyorsa bunun tamamlayıcı kodu “X” sınıf ücreti satırına

yazılır.

7. 22A'da belirtilen parça adedinin parçaların gerçek sayısından farklı

olduğu durumlardagerçek sayı “…….SLAC” (Shipper's load and count –

Göndericinin yüklemesi ve hesabıyla) ifadesi girilir.

8. Gönderici ya da acentesi istedikleri takdirde “harmonized commodity

description (tek tip mal tanımı)” ve “coding system (kodlama sistemi)”

numarası girebilir. Uygulanabildiği takdirde menşe ülkesi de girilebilir.

18.11. Total number of pieces (Parçaların toplam adedi) (22J. kutu)

22A kutusuna birden fazla sayısal giriş yapıldığı takdirde toplam parça sayısı

yazılır.

18.12. Total gross weight (Toplam brüt ağırlık) (22K. kutu)

22B kutusuna birden fazla sayısal giriş yapıldığı takdirde toplam brüt ağırlık

sayısı yazılır.

18.13. Total (Toplam) ('' L. kutu)

22H kutusuna birden fazla sayısal giriş yapıldığı takdirde toplam yazılır.

19. Other charges (Diğer masraflar/ücretler) (23. kutu)

a. Çıkış noktasında air waybill düzenlendiğinde ortaya çıkan diğer masrafların

tamamen peşin (prepaid) veya tamamen teslimde ödemeli (collect) olduğu belirtilir.

 Yolda veya varış yerinde ortaya çıkan diğer masrafların peşin veya

teslimde ödemeli olduğu belirtilir.

 Teslimde ödemeli olarak gösterilen diğer masraflar 4.2'de belirtilen

koşullar gereği tediye (disbursement) olarak gösterilir.

 Yolda ya da varış yerinde ortaya çıkan ve 23 numaralı kutuda

gösterilmeyen diğer masraflar sadece teslimde ödemeli (collect only)

olacaktır ve 25.3'te gösterildiği gibi ele alınacaklardır.

b. Diğer masrafların tanımı ve miktarı (vergi hariç) girilecektir.

c. Sadece air waybillin elektronik ortamda transfer edildiğinde bu kutuya aşağıdaki

diğer masraf kodlarından biri girilir.

ACAnimal Container (Canlı hayvan konteyneri)

ASAssembly Service Fee (Birleştirme hizmeti harcı)

AW Air Waybill Fee (Hava yolu konşimentosu harcı)

BLBlacklist Certificate (Karaliste sertifikası)

CD Clearance And Handling-Destination (Gümrükleme ve elleçlemevarışta)

CH Clearance And Handling Origin (Gümrükleme ve elleçleme-çıkışta)

DB Disbursement Fee (Tediye harcı)

DF Distribution Service Fee (Masraf ödeme harcı)

GT Government Tax (Devlet vergisi)

HR Human Remains (Cenaze)

INInsurans Premium (Sigorta pirimi)

LALive Animals (Canlı hayvan)

MA 1)Miscellaneous-Due Agent (Acente tarafından ödenen çeşitli masraflar)

MB 2)Miscellaneous-Unassigned (Tanımlanamayan masraflar)

MC 3)Miscellaneous-Due Carrier (Taşıyıcı tarafından yapılan çeşitli

masraflar)

MD to MN Miscellaneous-Due Last Carrier (Son taşıyıcı tarafından yapılan

çeşitli masraflar)

MO to MXMiscellaneous-Due Issuing Carrier (Konşimento sahibi

tarafından yapılan çeşitli masraflar)

MY Fuel Surcharge (Yakıt masrafı)

M Miscellaneous-Due Issuing Carrier (Konşimento sahibi tarafından

yapılan çeşitli masraflar)

PK Packaging (Ambalajlama)

PU Pick Up (Toplama)

RA Dangerous Goods Fee (Tehlikeli madde masrafı)

RC Referral Of Charge (Masrafın ödenmesi)

RF Remit Following Collection Fee (Sonraki tahsilat harcını havale et)

SC Securiry Charge (Güvenlik masrafı)

SD Surface Charge-Desination (Varış noktasında yapılan tahsilat harcını

havale et)

SI Stop in Transit (Transitte duraklama)

SO Storage-Origin (Depolama-Çıkışta)

SP Separate Early Relaease (Konsolide kargolarda bir parçanın özel olarak

teslimi)

SR Storage-Destination (Depolama-Varışta)

SS Signature Service (İmza hizmeti)

ST State Sales Tax (Devlet satış vergisi)

SU Surface Charge (Kara taşıma masrafı)

TR Transit

TX Taxes (Vergiler)

UH ULD Handling (Hava yolu işletmesi dışında ULD elleçleme masrafı)

1) MA kodu çeşitli masrafın acente tarafından ödeneceğini ancak

daha fazla verilmediği durumlarda kullanılır.

2) MB kodu çeşitli masrafın tanımlanmadığı ancak masrafın acente

veya taşıyıcı tarafından ödeneceği durumlarda kullanılır.

3) MC kodu çeşitli masrafın taşıyıcı tarafından ödeneceğini gösterir

ancak masrafları tanımlamaz.

Bu masrafların acente veya taşıyıcı tarafından üstlenildiğini belirtmek

için üstteki kodlara A (Agent-Acente) veya C (Carrier-Taşıyıcı) harfleri

eklenmelidir. Kodu takiben masraf miktarı yazılmalıdır.

d. AWB elektronik araçlarla transfer edilmiyorsa da yukarıdaki usulün takip edilmesi

tavsiye edilir. Eğer bu yol takip edilmiyorsa masraf türü ve bunun kimin tarafından

üstlenileceği açık bir ifade ile kaydedilmelidir.

e. 23 numaralı kutuda belirtilen diğer masrafların toplamı uygulanabiliyorsa 27A.

kutu, 27B. kutu, 28A. kutu ya da 28B. kutuya girilir.

f. Mal teslim edilmeden geri dönmüşse dönen mal için yeniden düzenlenecek AWB'de

alıcı tarafından ödenmesi gereken ancak tahsil edilmeyen diğer masraflar da

girilecektir.

20. Prepaid (Çıkış noktasında peşin)

20.1 Prepaid weight charge (Ağırlık masrafı peşin) (24A. kutu)

a. Hava taşıması için ağırlık/hacim (weight/volume) ücreti yazılır. Yazılan bilgi 18.9

veya 18.13'te belirtilen rakamlar doğrultusunda olmalıdır.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi tamamen

önceden ödenmiş (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly collect)

olarak girilmelidir.

20.2 Prepaid valuation charge (Peşin değer beyanı masrafı) (25A. kutu)

a. Uygulanabiliyorsa değerlendirme ücreti girilir. Değerlendirme ücretinin tespiti

14.a'da belirtildiği gibi ve uygulanabilir kurallar uyarınca beyan edilmiş değere

bağlıdır.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi tamamen

peşin (wholly prepaid) ya da tamamen tslimde ödemeli (wholly collect) olarak

gerilmelidir.

20.3 Prepaid tax (Çıkış noktasında önceden ödenmiş vergi) (26A. kutu)

a. Uygulnabilir her türlü vergi girilir.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi tamamen

peşin (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly collect) olarak

girilmelidir.

c. Verginin cinsi ve diğer açıklamaları 23 numaralı kutuya girilme

20.4 Total other prepaid charges (Diğer peşin masraflar toplamı)

Diğer peşin masrafların, (23.kutu) numaralı kutuda belirtilen diğer masrafların toplamı

olmalıdır.

a. Due agent (Acenteye ödenmiş) (27A. kutu)

Varsa acenteya yapılanpeşin ödemelerin toplamı girilir.

b. Due carrier (Taşıyıcıya ödenmiş) (28A. kutu)

Varsa taşıyıcıya yapılan peşin ödemelrin toplamı girilir.

20.5 Başlıksız kutu (29A. kutu)

Bu kutu belgeyi düzenleyen taşıyıcının tercihe göre doldurulmak üzere boş

bırakılmıştır.

20.6 Total prepaid (Toplam ön ödemeler) (30A. kutu)

Peşin ücretlerin toplamı (ağırlık/hacim ücreti, vergi, diğer masraflar vb.) girilir.

21. Collect (Varış noktasında, teslimde ödemeli)

21.1 Collect weight charge (Teslimde ödemeli ağırlık masrafı) (24B. kutu)

a. Hava taşıması için ağırlık/hacim (weight/volume) ücreti yazılır. Yazılan bilgi

18.9 veya 18.13'te belirtilen rakamlar ile aynı olmalıdır.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi

tamamen peşin (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly

collect) olarak girilmelidir.

21.2 Collect valuation charge (Varış noktasında taşıma değer beyanı masrafı) (25B.

kutu)

a. Uygulanabiliyorsa değer beyan masrafı girilir. Değerlendirme ücretinin

tespiti 14.a'da belirtildiği gibi ve uygulanabilir kurallar uyarınca beyan edilmiş

değere bağlıdır.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi

tamamen peşin (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly

collect) olarak girilmelidir.

21.3 Collect tax (Teslimde ödemeli vergi) (26B. Kutu)

a. Varsa tüm vergi masraflarının toplamı girilir.

b. Ağırlık/Hacim ücreti, değerlendirme ücreti (valuation charge) ve vergi

tamamen peşin (wholly prepaid) ya da tamamen teslimde ödemeli (wholly

collect) olarak girilmelidir.

c. Verginin cinsi ve diğer açıklamaları 23 numaralı kutuya girilmez.

21.4 Total other prepaid charges (Diğer peşin ödemeli masrafların toplamı)

Peşin ödemeli diğer masrafların ve (23) numaralı kutuda belirtilen diğer masrafların

toplamı olmalıdır.

a. Due agent (Acente tarafından ödenmiş) (27B. kutu)

Varsa acentenın tahsil ettiği diğer peşin masrafların toplamı girilir. Bu kutu

üzerinde anlaşma yapılmamışsa doldurulmaz.

b. Due carrier (Taşıyıcı tarafından ödenmiş) (28B. kutu)

Varsa taşıyıcının tahsil ettiği diğer peşin masrafların toplamı girilir. Bu kutu

üzerinde anlaşma yapılmamışsa doldurulmaz.

21.5 Başlıksız kutu (29B. kutu)

Bu kutu belgeyi düzenleyen taşıyıcının tercihine göre doldurulmak üzere boş

bırakılmıştır.

21.6 Total prepaid (Toplam peşin) (30B. kutu)

Peşin ödemelerin toplamı (ağırlık/hacim ücreti, vergi, diğer masraflar vb.) girilir.

22. Shipper's certification (Gönderici beyanı) (31. kutu)

Daha önceden basılı değilse gönderici veya acentesının onayı (imza, basılı unvan ve

kaşe) bu bölüme konulur.

23. Taşıyıcı tarafından doldurulacak alan (32A. 32B., ve 32C. kutular)

23.1 Executed on (Date) (…..tarihinde düzenlenmiştir) (32A. kutu)

Air waybillin düzenlenme tarihi gün ay ve yıl olarak girilir. Ay rakamla ya da o ayı

simgeleyen ilk üç harfi ile yazılabilir.

23.2 At (Place) (…. Şehrinde düzenlenmiştir) (32B. kutu)

AWB'in düzenlendiği yer (havalimanı ya da şehir) yazılır.

23.3 Signature of Issuing carrier or its agent (33C. kutu)

AWB'yi düzenleyen taşıyıcının imzası ve kaşesi atılır.

24. For carrier's use only at destination (33. kutu)

Bu kutu doldurulmaz.

25. Collect charges in destination currency (Varış yeri döviz cinsi teslimatta ödemeler)

(33A'dan 33D'ye kadar)

Son taşıyıcı orijinal 2 (For Consignee) sayfasını aşağıdaki gibi doldurabilir.

25.1 Currency conversation rate (Döviz değişim oranı) (33A. kutu)

Varış ülkesi döviz kurunun kodu ve değişim değeri girilir.

25.2 Collect charge in destination currency (Varış ülkesi döviz cinsinden teslimde

ödemeli ücretler) (33B. kutu)

33A. kutusunda belirtilen döviz kuru oranındaki varış yerindeki döviz dönüşümü

belirtildikten sonra (30B9'de belirtilen “Total Collect” (toplam teslimde ödeme) miktarı bu

kutuya girilir.

25.3 Charge at destination (Varış yerindeki masraflar) (33C. kutu)

Varış yerinde taşıyıcı tarafından ödenmiş olan masraflar varış yeri döviz cinsinden bu

bölüme girilir.

25.4 Total collect charges (Teslimde ödenen toplam masraflar) (33D. kutu)

(33B. kutu) ve (33C. kutu) kutularının toplamı bu kutuya girilir.

26. Optional shipping ınformation (Tercihe bağlı yükleme bilgileri) (34A. kutu)

Gönderici veya acentesi uygun buldukları taşıma bilgilerini belgeyi düzenleyen

taşıyıcıyla anlaşarak bu bölüme girebilirler. Bazı AWB'lerde bu kutu koyu renk

gölgelendirilmiştir. Bu kutuların doldurulmaması gerektiğini işaret eder.

26.1 Reference number (Referans numarası) (34A. kutu)

Bu bölgeye istendiğinde bir referans numarası girilebilir.

26.2 Başlıksız kutu (34C. kutu)

Bu kutu belgeyi düzenleyen taşıyıcının tercihine göre doldurulmak üzere boş

bırakılmıştır.

27. Barkodlu air waybill numarası (99. kutu)

Bu kutu IATA 1600t sayılı tavsiye kararına (IATA Recommended Practice 1600t)

uygun olarak bir barkod konulmadığı sürece doldurulmamalıdır.

28. Tarafsız air waybill (Neutral air waybill)

Hava yolu kodu, air waybill numarası, hava yolu adı veya merkez adresindeki

herhangi bir farklılık bu tür tarafsız air waybilli geçersiz ve hükümsüz kılar.

Türkiye çıkışlı kargolarda konşimento (AWB) düzenlemesinde ABD doları baz alınır

ve ABD doları olarak konşimento tanzim edilir.

2.4 Ana Konşimento (Master AirWaybill – MAW)

Ana konşimento (MAW), aynı uçak için gönderilecek konsolide edilmiş münferit

kargolar için hazırlanan konşimentodur. İhracatçılardan teslim alınan çeşitli kargoların tek

bir sevkıyatta gönderildiği ve gönderici hanesinde lojistik firmaların belirtildiği belgelerdir.

Dikkat edildiği takdirde IATA kargo acentesi lojistik firma, konşimentoyu tanzim ederken

gönderici olarak rol almaktadır. Eğer lojistik firma konsolide edilmemiş tek kargo ile ilgili

“House Air Waybill” düzenlemişse back-to back ana konşimento düzenleyebilir.

2.5 Ara Konşimento (House AirWaybill-HAW)

Konsolidasyon yüklemelerde gerçek alıcı ve yükleyici adına hava taşıma senedidir.

Temel formatı ana konşimentodan pek farklı değildir. Ara konşimento (HAW), hava yolu

taşımacılığında IATA kargo acentesı lojistik firma tarafından düzenlenen, kargoların teslim

alındığını da gösteren sözleşme niteliğindedir.

Ara konşimento, tek başına bir sevk belgesi değildir. Taşıyıcının bir taşıma

sorumluluğu vardır. Ara konşimento, tek başına bir sevk belgesi değildir. Taşıyıcının bir

taşıma sorumluluğu vardır. Ara konşimento üzerinde en az iki yere Ana konşimento (MAW)

numarasının yazılması gerekir. Bu numara yazılmadığı takdirde IATA kargo acentesi veya

lojistik firma taşıyıcıya karşı rücu hakkını kullanamaz.

Hava yolu konşimentosu (air waybill) örneği ve içeriği bir akreditif talimatında

sevkıyatın uçakla yapılması talep ediliyorsa vesaik bayenında “3” numaralı kopyanın (sevk

eden için orijinal nüsha) ibraz edilmesi gerekir.

FAALİYETİ

3. KARA YOLU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ (CMR ROAD WAYBİLL)

Uluslararası alanda kara yolu taşıma işlemlerinde yasal dayanak CMR sözleşmesidir.

Tüm ülkelerde ortak geçerliliği olan sözleşmelerdir. Uluslararası kara yolu taşımacılığı

yapan nakliyat firmalarının yaptıkları taşımalar ile ilgili olarak CMR sözleşmesinden

kaynaklanan hukuki sorumluluklarını, poliçede belirtilen şart ve limitler ile teminat altına

alır.

Kamyon konşimentosu (Truck Bill of Lading) da denilen bu belge kamyon veya tır ile

yapılan uluslararası taşımacılıkta CMR, (Convention Merchandises Routier/ Ticari Mallar

Güzergâh Anlaşması) gereğince düzenlenen bir taşıma belgesidir. Bu anlaşma kapsamında

malın anlaşmaya üye ülkeler arasında taşınması sırasında malla ilgili hasar, kayıp, zarar ve

gecikmelerde gönderen-taşıyan-alıcı arasında sorumluluk ve yükümlülükleri belirten bir

sözleşme yapılmaktadır.

3.1. Belgenin Özellikleri

Bu belgenin kullanılabilmesi için eşyanın taşıyıcıya teslim edildiği yer ile bunların

gönderilene teslim edileceği yerin iki ayrı devletin sınırları içinde bulunması ve bu iki

devletten en az birinin CMR'ye taraf olması gerekir.

CMR anlaşmasına dâhil ülkeler şunlardır: Avusturya, Almanya, Belçika, Bulgaristan,

Cebelitarık, Çekoslavakya, Danimarka, Fransa, Finlandiya, Hollanda, İngiltere, İspanya,

İsveç, İtalya, Lüksembourg, Yugoslavya, Kuzey İrlanda, Yunanistan, Portekiz, Norveç,

Polonya.

Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına düzenlenir.

Malların belirtilen şartlarla taşınmak üzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma

sözleşmesinin yapıldığını gösteren hukuki bir delildir. Ciro edilemez.

CMR'nin uygulanabilmesi açısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır. Ancak

eşyanın üzerine yüklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir

bölümünde denizde, demir yolunda, havada taşınmış olması taraflar arasındaki sözleşmenin

CMR'ye tabi kılınmasını engellemez.

Bu belge dört nüsha düzenlenir, gönderenin namına, adına ve sevk makbuzu

olarak düzenlenir. Söz konusu dört nüshada gönderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi

tarafından imzalanır. Senedin düzenlendiği ülke hukukuna göre imzalar matbu olabilir ya

da imzaların yerine gönderenin ya da taşıyıcının mühürleri basılabilir. Birinci nüshası

gönderene verilir. İkinci nüshası mal ile birlikte gider. Üçüncü nüshası ise taşıma

firmasında kalır. CMR taşıma belgesi kanıt olarak büyük önem taşımaktadır. Bu

nedenle en az bir sene saklanması uygun olacaktır.

Uygulamada CMR sözleşmesine taraf olan ülkeler arasında malı teslim eden ve

dolayısıyla kıymetli evrak hükmünde kabul edilen CMR sözleşmeleri

düzenlenebilmektedir.

Bu belgenin en önemli özelliği, malların belli sayıda marka ve numaralarda,

ambalajlı ve iyi durumda olduğunu gösteren teslim alındı - sevk edilecektir

hükmünde makbuz ve taşımanın gönderenin talimatı ile varış yerine taşınacağını

gösteren taşıma sözleşmesi niteliği taşır. Ancak unutulmamalıdır ki bu belge kıymetli

evrak hükmünde değildir, dolayısıyla ciro edilemez. Uygulamada CMR sözleşmesine

taraf olan ülkeler arasında malı teslim eden ve dolayısıyla kıymetli evrak hükmünde

kabul edilen CMR sözleşmeleri düzenlenebilmektedir.

3.2. Sorumluluk Sınırları

Taşıyıcının sorumlulukları, göndericinin sorumluluğu, ortaklaşa yapılan

taşımacılıkta tarafların sorumluluğu şeklinde üç bölümde açıklanabilir.

3.2.1. Taşıyıcının Sorumlulukları

Gönderici, eşyaya gelecek zarar, ziyan, hasar ve yükün kusurlu ambalajlanmasından

dolayı üstlenilecek ödemelerden taşıyıcıya karşı sorumludur. Ancak yükün kabulünde kusur

açık, seçik ve taşıyıcı tarafından biliniyor ve bu hususta bir itiraz beyanında bulunulmamış

ise bu hüküm geçersizdir.

Eşyaların tesliminden önce tamamlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin

yerine getirilmesi için gönderici, gerekli belgeleri iliştirecek veya taşıyıcıya elden verecek ve

kendisine talep ettiği diğer bilgileri sağlayacaktır. Taşıyıcı, bu belgelerle verilen bilgilerin

doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek zorunda değildir. Gönderici, bu gibi belgelerin

bulunmaması, yetersiz olması veya usule aykırı oluşundan doğacak zarar, ziyan ve hasardan

dolayı taşıyıcıya karşı sorumludur. Ancak taşıyıcının hatası veya ihmali görülen durumlar bu

hükmün dışındadır.

CMR'ye göre taşıyıcı, çalıştırdığı kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetlerinden

yararlandığı diğer kimselerin görevleri sırasındaki fiil ve ihmallerinden bu hareket ve

ihmalleri kendisi yapmış gibi sorumlu olacaktır.

Gönderici, özellikle taşımanın durdurulması, teslimin yapılacağı yerin değiştirilmesi

veya hamule senedinde gösterilen alıcıdan başkasına teslim edilmesini istemek gibi yük

üzerinde tasarruf hakkına sahiptir.

3.2.2. Göndericinin Sorumluluğu

Gönderici, gümrük evraklarını ve eşyanın taşınması için ihtiyaç duyduğu diğer

dökümanları taşıyıcıya vermek zorundadır. Gümrük evraklarının geçerliliği göndericinin

sorumluluğundadır.

Gönderici ile taşıyıcı arasında yapılacak olan sözleşmede, iç hukuk yönünden Ticaret

Kanunu'nun 769. maddesinde belirtildiği gibi şu hususlar göz önünde tutulmalıdır:

 Taşıma belgesi (hamule senedi) şu bilgileri içermektedir:

 Taşıma belgesinin tarih ve düzenleme yeri

 Göndericinin adı ve adresi

 Taşıyıcının adı ve adresi

 Eşyanın yükleme yeri, tarihi ve boşaltma için belirlenen yer

 Alıcının adı ve adresi

 Eşyanın tarifi, ambalaj cinsi (koli, paket, palet vb.) varsa tehlikeli mal işaret ve

açıklamaları

 Eşyanın kaç parça olduğu, özel marka, sayı ve işaretleri

 Eşyanın brüt ağırlığı ve miktarı

 Taşıma ücreti (navlun, ek giderler, gümrük resimleri ve sözleşmenin akdinden

teslime kadar yapılan ödemeler)

 Gümrük ve diğer formaliteler için gerekli talimatlar

 Aksine bir madde bulunmamasına rağmen taşımanın bu anlaşma hükümlerine

bağlı olduğunu bildirir not Gerekli durumlarda taşıma belgesi şu bilgileri de

içermelidir:

 Aktarmaya izin verilmediğini belirten talimat

 Göndericinin kabul ettiği ödemeler

Eşyanın tesliminde yapılacak olan ödemelerin tutarı

 Eşyanın değer beyanı

 Eşyanın sigorta edilmesine dair göndericinin alıcıya vereceği talimat

 Taşımanın tamamlanması için anlaşmaya varılmış süre

 Taşıyıcıya verilen belgelerin listesi

Taraflar, yarar gördükleri diğer hususları da hamule senedine yazabilir. Hamule

senedi; taşıma sözleşmesinin akdi, sözleşme koşulları, eşyanın taşıyıcı tarafından kabulü için

aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgesidir. Aksi kanıtlanmadıkça hamule senedinde taşıyıcı

tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yoksa mallarının tesliminde eşyanın ve ambalajlarının

iyi durumda olduğu; sayı, marka ve numaralarının hamule senedinde yazılı olanlarla aynı

olduğu varsayılır.

Bu kayıtlardan birinin sehven yazılmasından dolayı ortaya çıkan zararlardan gönderici

sorumludur. Tehlikeli maddelerin taşınmasında eşyaya gerekli işaretlerin konmasından

gönderici sorumludur. Sevk süresi veya mesafesi gönderici veya gönderilenin verdikleri talimatlarla artarsa taşıyıcı bu artış ve gecikme oranında fazla ücreti ve bu yüzden yaptığı diğer masrafları talep edebilir.

Göndericinin arzusuyla, taşıtınhareketinden önce taşıma işi durdurulacak olursa gönderici sözleşmede belirtilen taşıma ücretinin yarısını ve boşaltma ve yükleme masraflarıyla taşıyıcı tarafından yapılan diğer zaruri masrafları ödemek zorundadır.

Taşıtın hareketinden sonra durdurulması durumunda ise gönderici taşıma ücretinin

tamamını ve yükleme ve boşaltma masraflarıyla eşya göndericiye iade oluncaya kadar

taşıyıcı tarafından yapılan tüm zaruri masrafları ödemeye mecburdur. Taşıma süresi makul

sınırlar içinde olmalıdır. Eşyanın tesliminin gecikmesi hâlinde, gecikme süresiyle orantılı olarak indirime gidilmeli, gecikme süresi sözleşmede yapılan sürenin iki katına çıkması durumunda taşıma ücretinin düşmesi gerekmektedir. Taşıma vasıtalarının yokluğunun veya yetersizliğinin gecikme için mazeret teşkil etmeyeceği yine aynı maddede hükmedilmektedir.

Eşyanın noksan veya ayıplı, kötü ambalajlanmış olması hâlinde hasar görmüş kısmın taşıma ücretini almaya hak kazanır. Bu durum göndericinin verdiği talimatlar nedeniyle ortaya çıkmışsa taşıyıcının kusuru olmadığı kabul edilir. Taşıyıcının ücretinin tamamını alma hakkı vardır. Taşıyıcının kullandığı kimselerin veya mahiyetinde çalışanların kusuru kendi kusuru kabul edilir.

Taşıyıcı, eşyanın alıcısına teslim edildiğini göndericiye haber vermek zorundadır.

Taşıyıcı, alıcıyı bulamaması, alıcının gönderilen eşyayı kabul etmemesi veya kabulünün

gecikmesi hâlinde, durumu göndericiye bildirmeli ve göndericinin tepkisini beklemelidir.

Eşyanın tesliminde ise ambalajında hiçbir iz bulunmamasına rağmen alıcı eşyayı taşıyıcının önünde bizzat muayene etmek veya ilgili kişilere muayene ettirmek hakkına sahiptir.

3.2.3. Ortaklaşa Yapılan Taşımacılıkta Tarafların Sorumluluğu

Tek bir anlaşmayla düzenlenen taşıma, kara yolu taşıyıcıları tarafından ortaklaşa

gerçekleştirilirse tüm taşımanın gerçekleştirilmesinden her bir taşıyıcı sorumludur. İkinci

taşıyıcı ile gönderici arasında düzenlenen hamule senedi koşullarını kabul etmiş sayılır.

Eşyayı bir önceki taşıyıcıdan teslim alan taşıyıcı, kendisine imzalı ve tarihli bir

makbuz verir ve unvanını hamule senedinin ikinci nüshasına kaydeder. Eşya üzerinde

tasarruf hakkına sahip kişiler, taşıma sırasında oluşacak kayıp, hasar veya gecikmeden dolayı

birinci ve sonuncu taşıyıcı ile olayın vuku bulduğu sırada taşıma işini üstlenmiş olan taşıyıcı

aleyhine tazminat davası açabilir. Bu taşıyıcılardan birkaçı aleyhine aynı zamanda dava

açılması mümkündür. Taşıma sözleşmesi koşulları gereği tazminat ödeyen taşıyıcı, bu

ödemeyi faiz ve diğer masrafları ile birlikte taşımaya katılmış olanlardan bazı şartları yerine

getirmek suretiyle geri almak hakkına sahiptir.

Zarar, ziyan ve hasardan sorumlu olan taşıyıcı, tazminatı tek başına yüklenmek

zorundadır. Zarar, ziyan ve hasar, iki veya daha fazla taşıyıcının fiilinden kaynaklanıyorsa,

her biri sorumluluğu oranında tazminat ödemekle yükümlüdür. Her durumda ödenen

tazminat miktarı, eşyanın navlun bedelini aşamaz.

Zarar, ziyan ve hasar sorumluluğunun hangi taşıyıcıya yükleneceği belirlenemezse

tazminat tutarı bütün taşıyıcılar arasında eşit paylaşılacaktır. Taşıyıcılardan biri borçlarını

ödeyemeyecek durumda ise ödemesi gereken tazminat payı, taşıma karşılığında alacakları

ücretler oranında diğer taşıyıcılar arasında bölüştürülür.

Taşımaya katılmış bir taşıyıcı, dava ile ilgili tebligat yapıldıktan ve kendisine savunma

hakkı verildikten sonra tazminatın miktarı mahkeme kararı ile saptanmış ise diğer

taşıyıcıların yaptığı tazminat ödemelerini tartışma konusu yapamaz. Dediği tazminat bedelini

geri almak hakkını mahkeme yoluyla elde etmek isteyen taşıyıcı, ilgili taşıyıcılarının birinin

ikamet ettiği esas işyerinin veya şubesinin bulunduğu ülkenin yetkili mahkemesine

başvurabilir. İlgili bütün taşıyıcılar aynı davada davalı olarak gösterilebilir.

3.3. Eşyanın Teslimi

3.3.1. Göndericinin Yükü Taşıyıcıya Teslimi

Taşıyıcı göndericiden yükü teslim aldığı sırada şu hususları kontrol etmelidir:

 Parça sayısı ve bunların üzerindeki marka ve numaralar bakımından hamule

senedindeki beyanların doğruluğunu

 Yükün ve bunların görünüşteki durumunu

Taşıyıcı yukarıda belirtilen beyanları kontrol etme olanaklarından yoksunsa hamule

senedine itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geçerli nedenlerini de belirtecektir. Aynı

zamanda yükün ve ambalajların görünüşteki durumu ve itiraz nedenlerini de açıklayacaktır.

Gönderici, hamule senedinde itiraz kayıtlarına bağlı kalacağını açıkça kabul etmedikçe bu

kayıtlar göndericiyi bağlamaz.

Gönderici, taşıyıcıdan yükün brüt ağırlığını veya bunların başka türlü ifade edilmiş

miktarlarını, kontrol etmesini isteme hakkına sahiptir. Ayrıca parçaların içeriğinin kontrol

edilmesini de isteyebilir. Taşıyıcı, kontrol giderlerini istemek hakkına sahiptir. Kontrollerin

sonucu hamule senedine yazılır.

3.3.2. Taşıyıcının Eşyayı Alıcıya Teslimi

Koşullar eşyanın varış yerinde teslimini engellediği hâllerde, taşıyıcı göndericiden

talimat isteyecektir. Eğer alıcı yükü kabul etmezse gönderici hamule senedinin birinci

nüshasını vermeden eşya üzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir. Alıcı, eşyayı kabul

etmemiş bile olsa taşıyıcıdan (göndericiden aksine bir talimat gelmedikçe) bunların teslimini

isteyebilir.

Alıcı, eşyanın başka bir kişiye teslimine dair talimat verir ve yine eşyanın teslimini

engelleyici koşullar ortaya çıkarsa alıcı, gönderici sorumluluklarını üstlenir. Eşyayı teslim

alan kişi de alıcı sorumluluklarını üstlenir. Taşıyıcı, aldığı talimatlar uyarınca yaptığı

harcamaları göndericiden tahsil etme hakkına sahiptir. Ancak bu harcamaları kendi kusur ve

ihmali yüzünden yapmaması gerekir.

Taşıyıcı eşyayı, eşya üzerine tasarruf hakkına sahip kişi hesabına derhal boşaltabilir.

Bunun üzerine taşıma işi sona ermiş olur. Buna rağmen taşıyıcı, eşyayı tasarruf hakkına

sahip kişi adına koruma altına almalıdır. Ancak taşıyıcı eşyayı üçüncü bir kişiye

devredebilir. Bu takdirde üçüncü kişinin seçiminde tedbirli davranmak dışında hiçbir

sorumluluğu kalmaz ve hamule senediyle ilgili ödemeler üzerinde tahakkuk hakkı sürer.

Taşıyıcı, taşıdığı eşyanın doğası gereği kolayca bozulmaya elverişli olması, ekonomik

değerini kısa sürede yitirmesi, depolama maliyetinin eşya değerinin üzerine çıkması vb.

sebeplerle eşyayı yüke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeksizin satabilir.

Eğer eşyalar gereğince satılmışsa geliri (taşımaya ait ödemeler çıktıktan sonra)

tasarruf hakkına sahip kişiye verilmelidir. Taşımaya ait ödemeler satıştan elde edilen

gelirden fazla ise taşıyıcı aradaki farkı tahsil etme hakkına sahiptir. Satış hâlinde takip

edilecek usul eşyanın satıldığı yerin kanun veya geleneklerine göre saptanır.

3.4. Taşıma Sözleşmesine Aykırı Fillere Karşı Tazminat Hakkı

Teslimatta gecikme aşağıdaki durumlarda söz konusu olabilir:

 Eşya, taşıma sözleşmesinde belirtilen sürede teslim edilmemişse

 Sözleşmede böyle bir madde yoksa taşıma uygulamalarındaki makul süreyi

aşıyorsa

 Parçalı yüklerde konsolidasyon süresi basiretli bir taşıyıcıya gerekli süreyi

aşıyorsa

Kararlaştırılan taşıma süresinin sona ermesini takip eden 30 gün içinde veya böyle bir

süre kararlaştırılmamışsa taşıyıcının eşyayı teslim almasından sonra 60 gün içinde yükün

teslim edilmemiş olması, eşyanın kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur. Bu sürelerin sonunda

hak sahibi eşyayı kaybolmuş varsayacaktır. Hak sahibi kaybolan eşya karşılığında

tazminatını aldıktan sonra yazı ile başvurarak tazminatın ödenmesini takip eden yıl içinde

mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi verilmesini isteyebilir. Bu başvurunun alındığı

kendisine yazı ile bildirilir.

Hak sahibi, kendisine bilgi verilmesini takiben 30 gün içinde hamule senedinde

gösterilen ücretleri ödemesi ve aldığı tazminatı geri ödemesi karşılığında, malın kendisine

teslim edilmesini isteyebilir. Ancak teslimattaki gecikmeler için tazminat isteme hakkı

saklıdır.

CMR hükümleri gereği eşya, teslimindeki ödemeler yapılmadan alıcıya teslim edilmiş

ise taşıyıcı, göndericiye tazminat ödemekle yükümlüdür. Bu tazminat, sözleşmede belirlenen

ödeme miktarını aşamaz. Ancak göndericinin alıcı aleyhine dava açma hakkı saklıdır.

Gönderici, eşyayı taşıyıcıya teslim ettiğinde eşyanın doğası gereği ortaya çıkabilecek

tehlikeleri ve alınması gereken önlemleri bildirmelidir. Eğer bu tehlikeler hamule senedine

yazılmamış ise alıcı taşıyıcının tehlikeden haberdar olduğunu kanıtlamak zorundadır.

Taşıyıcı, tehlikeli olduğunu bilmediği eşyayı herhangi bir yerde veya zamanda boşaltabilir,

imha edebilir veya zararsız hâle getirebilir. Gönderici, bu tehlikeli malların teslimi veya

taşınmasından doğabilecek bütün zarar ve ziyandan sorumludur.

CMR anlaşması hükümleri gereğince bir taşıyıcının eşyanın kısmen veya tamamen

kaybından dolayı ödemek zorunda olduğu tazminat, eşyanın taşınmak üzere kabul edildiği

yer ve zamandaki kıymetine göre hesaplanır.

Eşyanın kıymeti ticaret borsası fiyatına göre hesaplanır. Eğer böyle bir fiyat yoksa

geçerli piyasa fiyatlarına göre bir tespit yapılır. Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geçerli

piyasa fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine göre

yapılır.

Taşıyıcı gecikme hâlinde hak sahibi zarar ve ziyanın kendisinin fiil ve ihmallerinden

ileri geldiğini kanıtlarsa oluşan zarar ve ziyan için taşıma sözleşmesinde belirtilen navlun

ücretini geçmemek üzere tazminat öder. Taşıma sözleşmesinde malın değeri veya teslim

süresi için özel bir faiz söz konusu edilmişse taşıyıcıdan daha yüksek tazminat istenebilir.

Gönderici, anlaşmaya varılacak belirli bir ücret karşılığında, hamule senedinde

tazminat sınırını aşan bir değer beyan edebilir. Bu takdirde, beyan edilen değer, bu sınırın

yerine geçer. Kısmi zarar ve ziyan hâlinde taşıyıcı tazminatı, eşyanın belirlenen değerine

göre hesaplanmış kıymeti üzerinden hasarlanmamış malın değerini düşerek öder.

Tazminat şu miktarları aşamaz:

 Eğer gönderilen malın tamamı hasara uğramış ise tamamı kaybolduğunda

ödenmesi gereken miktar

 Eğer gönderilen yükün bir kısmı hasara uğramış ise eksilen kısmı için ödenmesi

gereken miktar

Gönderici, kaybolma, hasar veya gecikme hâlinde belirlenen navlunun ödenmesi

karşılığında, teslim süresi için ödenecek özel faizin miktarını tayin eder ve bunu hamule

senedine yazar.

Gecikme hâlinde özel bir faiz ödeneceği beyan edilmişse tazminattan ayrı olarak

kanıtlanan fazla zarar ve ziyan için beyan edilen miktara kadar tazminat istenebilir. Hak

sahibi ödenecek tazminat için faiz isteyebilir. Yılda %5 üzerinden hesap edilecek bu faiz,

ödeme isteğinin yazılı olarak taşıyıcıya gönderildiği tarihten başlar. Böyle bir istekte

bulunmamışsa tahakkuk dava açıldığı tarihten itibaren yapılır.

Taşıma sözleşmesi taşıyıcıyı, sorumluluğu altındaki kişilerin yol açtığı zarar, ziyan

veya gecikmeden dolayı tazminat ödemeye zorunlu kılmıyorsa zarara yol açan kişi veya

kişiler sorumluluklarını dışlayan veya ödeyeceği tazminatı sınırlayan CMR hükümlerinden

yararlanabilir.

Hasar, taşıyıcının kendi fiillerinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile bilinçli

şekilde kötü harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşıyıcı, sorumluluğunu

dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt şartını karşı tarafa yükleyen CMR hükümlerinden

yararlanamaz. Bilerek kötü hareket veya kusur taşıyıcının vekil veya çalışanları tarafından

yahut da taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından görevleri sırasında işlenmiş ise

aynı hüküm uygulanır.

Alıcı eşyayı taşıyıcıyla birlikte kontrol etmeden kayıp, zarar ve hasarın açıkça

görüldüğü hâllerde teslim anında, açıkça görülmediği hâllerde teslimden yedi gün içinde

(Pazar günleri ve resmi tatiller hariç) malı teslim alırsa eşyayı hamule senedinde belirtildiği

şekilde almış sayılır. Açıkça gözükmeyen zarar ve ziyan veya hasarlarda bildirim yazılı

olmalıdır.

Mal alıcı ve taşıyıcı tarafından kontrol edildikten sonra bu kontrolün sonucuna

uymayan kanıtlar ancak açıkça görülmeyen zarar, ziyan ve hasarlar için kabul edilebilir.

Ancak bunun alıcının kontrolden sonra yedi gün içinde (pazar ve resmi tatil günleri hariç)

durumu yazılı olarak taşıyıcıya bildirmesi gerekir.

Eşyanın durumu alıcının kullanımına verildiği tarihten sonraki 21 gün içinde yazılı

olarak taşıyıcıya bildirilmemişse teslimdeki gecikmeler için tazminat ödenmez. Gecikme

süresi hesaplanırken teslim, kontrol veya yükün alıcının emrine verildiği tarih

sayılmayacaktır.

Gerekli incelemeleri yapmak için taşıyıcı ile alıcı birbirlerine makul olarak her

kolaylığı göstermelidir. CMR Anlaşması'na göre yapılan taşımalarda ortaya çıkan

ihtilaflarda anlaşmaya taraf ülke mahkemelerinde dava açılabilir. Ayrıca aşağıdaki ülke

mahkemelerinde de dava açılabilir:

 Davalının ikamet ettiği, taşıma sözleşmesinde belirttiği iş yeri merkezi, şubesi

veya acentesinin bulunduğu yerlerde

 Taşıyıcının eşyayı teslim aldığı yerlerde

Bunun dışındaki ülke mahkemelerinde dava açılmaz. Bir dava yetkili olan bir

mahkemede görülmekte ise veya böyle bir mahkeme tarafından taleplerle ilgili olarak karar

verilmişse, aynı nedenlerle aynı taraflar arasında yeni bir dava açılmaz. Ancak ilk davanın

açıldığı ülkedeki mahkemenin kararı, yeni davanın açıldığı ülkede yerine getirilemiyorsa bu

hüküm uygulanmaz. CMR Anlaşması'na taraf bir ülke mahkemesinin bir dava ile ilgili

olarak verdiği karar, o ülkede yerine getirilebiliyorsa ilgili ülkedeki formaliteler tamamlanır

tamamlanmaz diğer akit ülkelerin her birinde de yerine getirilebilir sayılacaktır. Bu anlaşma

gereğince taşımalardan doğan davalarda, akit ülkelerde oturan veya iş yerleri bu ülkelerde

olan akit ülke vatandaşlarından giderlere karşılık tazminat istenemez.

CMR Anlaşması gereğince yapılan taşımalardan doğacak davaların bir yıl içinde

açılması gerekir. Ancak bilerek kötü hareket veya mahkeme tarafından bilerek kötü hareket

kabul edilen kusurlarda bu süre üç yıldır ve şu tarihlerde başlar:

 Teslimde kısmi kayıp, hasar veya gecikmelerde, teslim tarihinden itibaren

 Tam kayıplarda, kararlaştırılan zaman süresi bitiminden 30 gün sonra,

kararlaştırılmış zaman süresi yoksa yükün taşıyıcı tarafından teslim

alınmasından sonraki 60. günde

 Bütün diğer durumlarda, taşıma anlaşmalarının akdedildiği tarihlerden üç ay

sonra( Sürenin başladığı gün sayılmaz.)

Yazılı bir talep, taşıyıcı bunu yazılı bir bildiri ile geri çevirip ona ilişik belgeleri de

iade edinceye kadar süreyi erteler. Talebin bir kısmı kabul edildiği takdirde bu süre yeniden

işlemeye başlar.

Sürenin uzatılması davaya bakan mahkemenin kararına göre düzenlenir. Bu karar aynı

zamanda yeniden dava açma hakkını da düzenler. Taşıma anlaşması, bir mahkeme heyetine

yetki veren bir madde içerebilir.

3.5. Sorumlulukların Karşılanması

Taşıyıcıların hasar, kayıp ve gecikmelerden sorumlu tutulmakları hâlinde tazminat

ödemeleri söz konusu olur. Sorumluluğun belirlenmesinde zarara yol açan olayların tespiti,

tarafların kendilerini savunmaları, polis tutanakları ile bağımsız gözetim şirketlerinin

raporları süreci sonucunda ortaya çıkarılabilir. Bu şekilde taşıyıcıların sorumluluk sigortaları

ile muhtemel maddi kayıplarının kontrol ve güvencesi sağlanmış olabilir.

3.6. CMR Belgesinin Düzenlenmesi

CMR Belgesi dört adet kopyadan oluşur.

 1. Kopya: Tarife kontrolü

 2. Kopya: Gönderici (Mavi)

 3. Kopya: Alıcı (Pembe)

 4. Kopya: Taşıyıcı (Sarı)

1.Kutu: Gönderici (Ad-Soyad, Adres, Ülke)

2.Kutu: Alıcı (Ad-Soyad, Adres, Ülke)

3.Kutu: Eşyanın teslim edileceği yer; Ort (Yer), Land (Ülke)

4.Kutu: Eşyanın teslim alınacaği yer ve gün; Ort (Yer), Land (Ülke), Datum

(Tarih)

5.Kutu: Ek belgeler

6.Kutu: Taşınan eşyanın kodu ve numarası

7.Kutu: Eşya paket (koli) sayısı

8.Kutu: Paketleme yöntemi

9.Kutu: Eşyanın tanımlanması [Örneğin, tehlikeli maddelerin taşınmasında ilgili

ADR Konvansiyonunda belirtilen, klasse (sınıf)-ziffer (basamak)- buchstabe

(harf)-ADR, ilgili kutunun son satırına yazılmalıdır.]

10. Kutu: İstatistik numarası

11. Kutu: Brüt ağırlık (kg)

12. Kutu: Eşyanın hacmi (m⊃3;)

13. Kutu: Gönderici talimatları (Gümrük işlemleri veya diğer muameleler için)

14. Kutu: İade

15. Kutu: Yük ödemesine ait talimatlar

Frei (serbest, bedeli önceden ödenmiş)

Unfrei (serbest değil, bedeli ödenecek)

16. Kutu: Taşıyıcı (Ad-Soyad, Adres, Ülke)

17. Kutu: Bir sonraki taşıyıcı (Ad-Soyad, Adres, Ülke)

18. Kutu: Taşıyıcıya ait rezerve ve kayıtlar

19. Kutu: Kimin tarafından ödeneceği:

Absender (Gönderici), Waehrung (Değer, Para), Empfaenger (Alıcı)

Fracht (Taşıma masrafları)

Ermaessigungen (İndirimler)

Zwischensumme (Ara toplam)

Zuschlaege (Ek ödemeler)

Nebengebühren (Yan masraflar)

Sonstiges (Diğer masraflar)

Zu zahlende gesamtsumme (Ödenmesi gereken toplam)

20. Kutu: Özel sözleşme maddeleri

21. Kutu: CMR sözleşmesinin tanzim edildiği yer ve tarih

22. Kutu: Gönderici imza ve kaşesi

23. Kutu: Taşıyıcı imza ve kaşesi. 23 numaralı kutu, sözleşmede taşıyıcı rolünü kimin

üstlendiğini gösterir. Herhangi bir hasar veya kayıp anında, göndericinin rücu

edeceği kurumu işaret eder. Sözleşmenin niteliğine göre, örneğin, gönderici lojistik

firma, alıcı lojistik firma olduğunda taşıyıcı ile yapılan nakliye sözleşmesinde, bu

kutuda taşıyıcı imza ve kaşesi bulunmaktadır.

Yine başka bir sözleşme örneğinde, gönderici ihracatçı firma, alıcı ithalatçı firma ve

23 numaralı kutuda taşıyıcı olarak lojistik firma yer alır.

24. Kutu: Eşyanın teslimi, Tarih, Alıcı imza ve kaşesi

25. Kutu: Sınır geçişleri de dâhil olmak üzere mesafeye göre ücretlendirmeye ait

talimatlar von (-den, -dan) bis (-e, -a kadar), km olarak (örneğin, İstanbul'dan

Frankfurt'a kadar km olarak) anlamını ifade etmektedir.

26. Kutu: Uygulanan ücret tarifesi dâhilinde, taşıyıcının sözleşme ortağı,

meslektaşı/ticaret erbabıdır/değildir/yardıncı roldedir.

27. Kutu: Aracın plakası ve boş ağırlığı (darası)

28. Kutu: Taşıma bedelinin hesaplanması

Frachtpfl: Gewicht in kg (yükün ağırlığı) Tarifstelle: Sonderabmachung (Tarifenin

düzenleme yeri: Özel sözleşme), güterarten (yük çeşitleri), waehrung (değer),

frachtsatz (yük kalemi), beförderungsentgelt (taşıma bedeli), summe (toplam) 1-15

ve 21-22 numaralı kutular, gönderici sorumluluğunda olup onun tarafından

doldurulması gerekir. Kalın çizgi ile çevrelenmiş bölümlere ait kutuları doldurma

sorumluluğu, taşıyıcıya aittir.

3.7. Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Dikkat Edilmesinde Fayda Görülen Hususlar

 Nakliyeci/ihracatçının adı ve adresi dikkatle kontrol edilmelidir.

 Konsinyatörün (alıcının) adı ve adresinin doğruluğundan emin olunmalıdır.

 Varsa konsinyatörün acentesinin adı mutlaka yazılmalıdır.

 Güzergâha ilişkin detaylar transit veya parsiyel olup olmadığı belirtilmelidir.

 Nakliye acentesinin adı ve adresinin doğruluğu kontrol edilmelidir.

 Mallara ilişkin detaylı bilgi, tam konteyner ile taşınıyorsa damga numarası

belirtilmelidir.

 Toplam ağırlık ve tarife numarası kontrol edilmelidir.

 Kolilerin ağırlık ve hacimlerine ilişkin detaylar ve toplamı dikkatle

hesaplanmalıdır.

 Toplam hacim doğru biçimde hesaplanıp yazılmalıdır.

 FOB değerinin hesaplanması için ex works (iş yeri teslim, fabrika çıkış fiyatı)

fiyatına limanda teslim maliyeti eklenmelidir.

 Gerekli belgelere ilişkin bilgilerin yazılması unutulmamalıdır.

 Tarih ve imza mutlaka olmalıdır.

 Nakliyeye ilişkin diğer evraklarla birlikte hazırlanan taşıma belgesinin de bir

örneği saklanmalıdır.

UYGULAMA FAALİYETİ

4. DEMİR YOLU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ

Uluslararası ticaretteki gelişmeler ve bunun demir yolları vasıtasıyla karşılanabileceği

gerçeği karşısında ve özellikle demir yollarının ilgili ülke devletleri tarafından bizzat ya da

dolaylı olarak işletiliyor olması başlangıçta her ülke için tarafların ayrı taşıma sözleşmesi

yapmasının gerektirmiştir.

4.1. Taşıma Sözleşmesinin Tanımı

Freight Forwarder (Taşıma işleri organizatörü – lojistik firma) ile taşıyıcı arasında

taşıma için yapılan anlaşmaya taşıma sözleşmesi denir. Taşıma işletmesince yapılan taşıma

sözleşmeleri taşıma belgesi üzerinde yapılır.

 Hamule Senedi (CIM Rail Consigment Note)

Trenle taşımacılıkta kullanılan taşıma belgesi olup "malların demir yolu ile

taşınmasına ilişkin uluslararası anlaşmaya" (Convention Internationale Concernantle

Transports Des Marchandises Par Chemins De Fer) kısa adı CIM - anlaşmasına tabii olarak

düzenlenir. Malların mülkiyetini temsil etmez, dolayısıyla ciro edilemez. Demir yolu

idaresince belgenin gönderene verilişi sadece malın bir vagonu doldurması (Full load)

durumu ile kısıtlıdır. Aksi hâlde, yani bir gönderene ait malın vagon doldurmaması (Less

than full load) durumunda demir yolu idaresi hamule senedi vermez. Bu gibi hâllerde malın

bir taşıma komisyoncusuna teslim edilerek ondan nakliyeci makbuzu alınması gerekir.

Komisyoncular aynı yöne mal gönderen satıcılardan teslim aldıkları malları

gruplandırarak vagonları doldururlar ve demir yolu idarecilerinden kendi adlarına hamule

senedi alırlar. Dolu vagon karşılığında demir yolu idaresinin verdiği belge hamule senedinin

ikinci nüshasıdır. Birinci nüsha (asıl) mallarla birlikte gönderilir. Mallar, alıcısına,

müracaatında ve hüviyet ibrazı karşılığında hamule senedi aranmaksızın teslim edilebilir. Bu

nedenle kredili işlemlerde hamule senedinde alıcı olarak bankanın kayıtlı olmasının önemi

vardır.

4.2. Taşıma Belgesi Çeşitleri

 Hamiline Yazılı Taşıma Belgesi

 İsme Yazılı Taşıma Belgesi,

olmak üzere ikiye ayrılır.

4.2.1. Hamiline Yazılı Taşıma Belgesi

Üzerinde yazılı istasyonlar arasında yolcu trenlerinde yolculuk hakkı veren

belgelerdir. Karton ve kâğıt biletlerle emanet odalarına alınan eşya için verilen fişler bu

gruba girmiş olup bu belgeleri kim taşıyorsa eşya ve seyahat onun hakkıdır.

4.2.2. İsme Yazılı Taşıma Belgesi

Bu senetler, alıcının gıyabında doldurulan ve bir taşıma sözleşmesi kabul edilen

belgedir. Bu senetlere göre eşya varışta alıcıya verilir. Taşıma belgesi alıcı tarafından imza

edildikten sonra gönderici eşya üzerindeki hakkını kaybeder.

İsme yazılı taşıma belgeleri:

 Küçük hız (ticari ve askeri)

 Büyük hız (ticari ve askeri)

 Mesajeri

 Bagaj

 Kargo

Gönderici, kendisi tarafından taşıma belgesine yazılan bilgilerin doğruluğundan

sorumludur. Gönderici bu bilgilerin düzensiz, yanlış ve noksan olması veya her biri için

ayrılan yerlerden başka yere yazılmasından doğacak sonuçlardan sorumludur.

4.3. Taşıma Sözleşmesinin Geçerlilik Süresi

Taşıma sözleşmesi, çıkış demir yolu garının taşıma belgesinde kayıtlı eşyayı taşımaya

kabul ettiği andan itibaren yapılmış olur. Taşımaya kabul, CIM taşıma belgesi üzerine çıkış

garın tarihli damgasının vurulması ile tespit olunur. Taşıma belgesine konu olan eşyanın

tamamının taşımaya kabul edilmesi ve verilmesi ile gönderici tarafından taşıma ve ek

masrafların ödenmesi gereklidir. Çıkış garı, CIM taşıma belgesinin dördüncü nüshasını

göndericiye vermeden önce bu nüsha üzerine tarihli damgayı vurarak eşyanın taşımaya

kabulünü ve kabul tarihini belirler. Teslime kadar bu sözleşme geçerlidir.

4.4. Taşıma Belgesinin (CIM) Kapsamı

CIM, demir yolu taşıma belgesi varış yerine kadar eşyaya refakat eder. Taşıma belgesi

(CIM) ve ekleri Fransızca veya Almanca çevirisi ile çıkış ülkesinin resmî lisansında

gönderici tarafından doldurulur. Eşyanın taşıma belgesinde, ilgili pozisyon numarasıyla

birlikte bu tarifenin eşya sınıflandırma listesindeki ismi ile belirtilmesi gereklidir.

Sınıflandırma listesinde ismi geçmeyen eşyanın çıkış ülkesinde, ticarette kullanılan ismi ile

belirtilmesi gerekir. Eğer bazı eşya için özel tarifenin uygulaması öngörülmüşse göndericinin

özel tarifenin uygulanmasını talep etmesi gereklidir.

Gönderici lojistik firma, çıkış garında gerekli şekilde doldurulmuş bir taşıma belgesini

sunması gerekir. Her gönderici için bir taşıma belgesinin düzenlenmesi gerekir. Aynı taşıma

belgesi sadece bir tek vagonun yüklenmesini ilgilendirir. CIM taşıma belgesinin en azından

biri kuruluşun çalışma lisanları arasından seçilmiş iki veya muhtemelen iç lisanda basılmış

olması gerekir. Gönderici tarafından taşıma belgesi üzerine kaydedilen bilgilerin latin

harfleri ile yazılması gerekir.

CIM taşıma belgesinin zorunlu olarak aşağıdaki bilgileri içermesi gerekir.

 Varış garının adı

 Alıcının adı ve adresi: Bir gerçek kişi veya diğer hak sahibi kimsenin alıcı

olarak yazılması gerekir.

Gümrük Yönetmeliğinde Taşıma Belgeleri

Taşıma belgeleri

MADDE 118 – (1) Deniz yoluyla yapılan taşımalarda geminin kaptanı veya donatanı veya mümessili tarafından yükletene taşıma belgesi olarak konşimento verilir. Konşimentoda aşağıda yazılı bilgiler bulunur.

a) Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret unvanı,

b) Kaptanın adı ve soyadı,

c) Geminin adı ve tabiyeti,

ç) Yükletenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı,

d) Alıcının adı ve soyadı veya ticaret unvanı,

e) Yükleme limanı,

f) Boşaltma limanı veya buna dair talimat alınacak yer,

g) Gemiye yüklenen veya taşınmak üzere teslim alınan eşyanın cinsi, ölçüsü, sayı veya tartısı, markaları ve dıştan belli olan hal ve mahiyetleri,

ğ) Navluna ait şartlar.

(2) Hava taşımalarında, aynı anlamda ve benzeri bilgileri kapsayan hava konşimentosu kullanılır.

(3) Kara nakliyatında taşıyıcılar tarafından konşimento yerine düzenlenen belgeye yük senedi (CMR)'nde aşağıda yazılı bilgiler bulunur:

a) Alıcının adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi, eşyanın gönderildiği yer ve taşıma senedinin emre yazılı olması isteniyorsa emrine şerhi,

b) Taşınacak eşyanın cinsi, ağırlığı veya adedi, paket halinde iseler paketlere yazılı numaraları ve işaretleri ve ambalajın şekli ve niteliği,

c) Gönderenin adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi,

ç) Taşıyıcının adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi,

d) Taşıma ücreti ve ücret ödenmiş ise bu husus,

e) Taşımanın yapılacağı müddet,

   f) Taraflar arasında kararlaştırılan diğer hususlar.

(4) Demiryolu ile yapılan taşımalarda ise benzeri bilgileri içeren CIM ve CIV belgeleri gibi uluslararası kabul görmüş taşıma belgeleri kullanılır.

Nakliyat Sigortaları-Nakliyat Sigorta Poliçesi

Nakliyat Sigortası Nedir?

Nakliyat Emtia Sigortası ile malların bir yerden diğer bir yere taşınması, bu taşıma sırasında karşılanan tehlikeler ulusal ve uluslararası ekonomiler için göz ardı edilmeyecek derecede önemli olgulardan biridir. Dolayısıyla malların taşınması sırasında karsılaşacakları tehlikeleri güvence altına alması Nakliyat Emtia Sigortalarının konusunu oluşturmaktadır. Önceleri denizlerde başlayan taşımacılık daha sonra demiryolları ve karayollarını günümüzde ise havayollarını da kapsamına almıştır.. Taşımacılığın gelişmesi ile birlikte Nakliyat Emtia Sigortalarının kapsamı büyümüş, taşımacılığın doğal tehlikelerine ilave olarak malların doğal niteliklerinden doğan tehlikeler ile bazı ticari tehlikeleri de kapsama dahil edilmiştir.

Taşıtın uğrayacağı kazadan mala gelebilecek ziyan veya hasara karşı olabildiği gibi, bütün tehlikeleri kapsayacak şekilde de yapılabilmektedir. 
*Denizde geminin batması, oturması, çatışması, devrilmesi sonucu malların tam veya kısmi hasara uğraması ve bunlarla ilgili kurtarmaya veya müşterek avarya masrafları 
*Karada kamyon ve trenin çarpışması, devrilmesi, yanması, çarpması veya yoldan çıkarılması, yıldırım, seylap, dere taşması, çığ, toprak veya dağ heyelanı, köprülerin yıkılması veya çökmesi malların tam veya kısmi hasarı. Dar kapsamlı sigortalara karayolu ile yapılan taşımalarda hariç tutulan yükleme aktarma tehlikeleri istendiği takdirde eklenebilmektedir. Geniş kapsamlı Nakliyat Emtia Sigortaları genel olarak taşıt aracı ayrımı yapılmaksızın (gemi, kamyon, tren, uçak) bütün tehlikeleri kapsamaktadır. 
     
Fakat ;
*Sigortalının kasti hareketine yüklenebilen ziyan ve hasarlar, 
*Olağan akma, fire, aşınma veya yıpranmalar; 
*Malların ambalaj yetersizliğine yüklenebilen ziyan veya hasarlar Gecikmeden doğan ziya veya hasarlar hariç tutulmaktadır.

Emtia Nakliyat Sigortası Neleri Kapsar?

Sigortaya konu olan Emtianın bir noktadan başka bir noktaya gidişi sırasında oluşabilecek risklere karşı poliçede belirtilen koşullara bağlı olarak teminat sağlar. Yükün satıcısı veya alıcısı veyahut taşınan yükle menfaat ilişkisi olan herkes, bu sigortayı yaptırabilir.
Emtia (yük) sigorta poliçesinde, sigortayı yaptıran kişiye sadece yük bedelini değil, bunun yanında navlun, sigorta ücreti, öngörülen kar vb. gibi bazı gider kalemlerini de sigortalatabilme imkanı sunmaktadır.

Emtia Nakliyat Sigortası Teminatları Nelerdir?
Yük sigortaları için yaygın olarak kullanılan başlıca 3 teminat vardır. 
-Geniş Teminat: verilen bu teminat aşağıdaki istisnalar haricindeki bütün rizikoları teminat altına alır.
İstisnalar 
Kasti Hareket: Sigortalının kasti hareketine yüklenebilen zıya, hasar veya masraf 
Olağan Hasarlar: Sigortalı şeyin olağan akması, olağan ağırlık veya hacim kaybı ya da olağan aşınma ve yıpranması 
Ambalajlanma ve Hazırlanma Yetersizlikleri : Sigortalı şeyin ambalajlama veya hazırlanmasındaki yetersizlik ya da uygunsuzluğun neden olduğu zıya, hasar veya masraf 
Gizli Kusur: Sigortalı şeyin gizli kusuru (zatiaybı) veya niteliğinin neden olduğu zıya, hasar veya masraf 
Gecikme: Temin edilmiş bir rizikodan ileri gelse dahi yakın nedeni gecikme olan zıya, hasar veya masraf 
Mali Yükümlülükleri Yerine Getirememe: Geminin donatanları, idarecileri, kiracıları veya işleticilerinin ödeme gücünü yitirmesi veya mali yükümlülüklerini yerine getirememesinden doğan zıya, hasar veya masraf 
Kasti Zarar: Herhangi bir kişi ya da kişilerin haksız fiili sonucu sigortalı şeye veya herhangi parçasına bilerek verilen zarar yahut bilerek yok etme 
Savaş Silahından Doğan Zararlar: Atom veya nükleer parçalanma ve/veya birleşme ya da diğer benzer reaksiyon veya radyoaktif güç ya da madde kullanan herhangi bir savaş silahının her türlü düşmanca kullanımından doğan zıya, hasar veya masraf 
Savaş ve grev : Savaş ve grev durumu
- Dar Teminat : Karayolunda Kamyon Klozu, Demiryolunda Demiryolu Klozu ile verilen bu teminat taşıma aracının batması, karaya oturması, çarpması, çarpışması, devrilmesi, yanması vb. sonucu taşınan yüke gelebilecek zıya ve hasarı karşılar. 
-Tam Zıya Teminatı: Tam Zıya Klozu ile verilen bu teminat bilumum avaryalar ve masraflar ile kurtarma ve müşterek avarya masrafları hariç olmak şartıyla ancak nakil vasıtasının fiilen ve mutlak surette tamamının zıyaı neticesinde sigortalı yükün fiilen ve tamamen zıyaını temin eder.

Emtia Nakliyat (yük) Sigortalarının Fiyatlandırılmasında Rol Oynayan Etkenler Nelerdir?

Emtia nakliyat (yük) sigortalarının fiyatlandırılmasında rol oynayan etkenleri dört bölümde toplayabiliriz.

- Malın cinsi, ambalajı, taşıma biçimi
- Sefer
- Taşıma aracı
- Teminatın kapsamı

Kıymet Sigortaları Neleri Kapsar?

Deniz, kara veya havayolu ile kişiler beraberinde taşınan nakit para, külçe altın, gümüş ve bunlardan basılmış para veya sikke, mücevher, tahvil, bono, senet, çek gibi değerli kağıtlar ile döviz ve efektiflerin nakillerinde kıymet poliçeleri yaptırılır. 
Bu tip sigortalarda sevkiyat kişiler refakatinde yapılıyorsa, ''Kıymet Poliçesi Genel Şartları, silahlı gasp ve soygun dahil, ancak memur emniyeti suistimali hariç” şartı uygulanır. Eğer sevkiyat posta yoluyla yapılıyorsa, bu şarta “her türlü kısmen ve tamamen çalınma, adem-i teslim ve kaybolma hariç” ibaresi eklenir.

Abonman Poliçesi Nedir?

Abonman poliçesi, yangın, hırsızlık ve nakliyat sigortalarında uygulanan özel bir poliçe türüdür.

Abonman Poliçesinin Çeşitleri Nelerdir?

-YANGIN ( İŞYERİ SİGORTALARI) ABONMAN
Yangın ve hırsızlık sigortalarında abonman poliçe, mal miktarı sürekli olarak değişen,azalan ya da çoğalan ticari ve endüstriyel işletmeler için geliştirilmiştir. Özellikle stoklar için söz konusu olan bir 'eksik sigorta önleme' yoludur. Ticari ve endüstriyel işletmeler, genellikle sigorta bedellerini belirlemede güçlük çeker. Bu nedenle sigorta bedelinin sigorta değerine uygunluğunu sağlamak son derece güçtür. Sigorta bedeli mal miktarı düşükken belirlenirse hasarın, mal miktarı yüksek iken meydana gelmesi durumunda sigorta tazminatı hasardan düşük olacaktır. Yani eksik sigorta söz konusu olacaktır. Sigorta bedeli, mal bedeli yüksekken belirlenirse fazla prim ödenecektir. Yani, aşkın sigorta söz konusu olacaktır. İşte bu sakıncaları giderebilmek için 'abonman poliçeleri' geliştirilmiştir. Kısacası abonman poliçeleri, sigortalının fazla prim ödemesini engellerken en yüksek değer üzerinden güvence alınmasını sağlar. Ancak hırsızlık sigortasında abonman poliçe yapılabilmesi için sigortalının aynı sigorta şirketinde bir yangın poliçesi olması ve abonman poliçesinin süresinin yangın poliçesinin süresini geçmemesi zorunludur.
-NAKLİYAT EMTİA SİGORTALARI ABONMAN
Nakliyat sigortası abonman poliçesinde ise sigortalı, bütün sevkiyatını sözleşmeyi yaptığı şirkete sigortalamayı taahhüt etmektedir. Sözleşme süresince, en az 5 sevkiyatın yapılarak sigorta ettirilmiş olması ve en az belli bir miktar prim ödemenin taahhüt edilmesi gerekir.Abonman sözleşmesi yapılmış olmasına karşın bu hususların gerçekleşmemesi durumunda herhangi bir işlem yapılmaz. Gerçekleştirilen sevkiyat miktarının daha çok olması durumunda ise 'çokluk indirimi' uygulanır. Sigortalı, her sevkiyatını bildirerek sigorta ettirmekle yükümlüdür; abonman sözleşme ile bildirilmeyen sevkiyat güvence altına alınmış olmaz.

 Abonman Poliçesinin Unsurları ve Düzenlenmesi Nasıldır?

Abonman poliçesi, sigorta bedeli belirli bir tutarın üzerindeki rizikolar için düzenlenir. Bu tutara abonman limiti denir. Abonman limitinin altındaki rizikolar için abonman poliçesi kesilmez. Sigortalı, sigorta devresi içinde elinde bulunabilecek en yüksek mal miktarının değerini belirler ve bu tavan (abonman limiti) üzerinden bir abonman poliçesi alır. Bu değer sigortacının azami sorumluluk düzeyini gösterir. Sigorta şirketi, bu azami sorumluluk miktarının karşılığı olarak hesaplanan primin belirli bir oranını (@'ını) peşin tahsil eder. Peşin alınan bu prime depo primi denir. Daha sonra sigortalı ticari ya da endüstriyel kuruluş, poliçe süresince günlük mal mevcutlarının değerini gösteren aylık listeleri sigorta şirketine verir. Abonman poliçesinin süresi bir yıldan fazla ve üç aydan az olamaz. Sigorta süresi sonunda sigorta şirketi bu aylık listelerin ortalamasını bularak prim tahakkuk ettirir ve peşin alınan kısmı (depo primi) bundan düşer.

Taşıyıcı Sorumluluk Sigortaları Nelerdir?

Kara, deniz, hava ve demiryolu ile taşımacılık yapan nakliyatçı firmaların, taşıdıkları malın sahibine karşı büyük sorumlulukları vardır. Taşıma konusu malların, taşıyıcının sorumluluğundayken herhangi bir tehlikeye maruz kalması, hasar veya zıyaa uğraması neticesinde ortaya çıkan taşıyıcının sorumluluğu, bir limit dahilinde bu sigorta ile teminat altına alınır. 
Ülkemizde Taşıyıcı Sorumluluk Sigortaları iki şekilde uygulanmaktadır. Birincisi CMR denilen “karayoluyla uluslararası eşya taşımacılığı sözleşmesi” ile ilgili hukuki sorumluluk sigortası, ikincisi de yurtiçi taşıyıcı mali mesuliyet sigortasıdır.

Hava Yolu Taşımacılığı Birlikleri Nelerdir?

IATA (Uluslararası Hava Taşımacılığı )
ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu)
AACO (Arap Hava Taşıma Birliği)

Nakliyat Sigortalarının Yaptırılması Bir Zorunluluk mudur?
Nakliyat sigortalarının yaptırılması için yasal bir zorunluluk yoktur. Bununla birlikte emtia nakliyat (yük) sigortalarında bankaların sigorta güvencesi aramaları, tekne sigortalarında ise riske maruz meblağların yüksekliği ve ipotek alacaklısının sigorta teminatı arzusu, nakliyat sigortalarını finansal bir zorunluluk haline getirmiştir.

Kimler Nakliyat Sigortasından Yararlanabilir ?

Üretim yapan firmalar 
Uluslararası firmalar 
Dış ticaret firmaları 
Yurtiçi nakliyat yapan firmalar 
Lojistik şirketleri 
Bitmiş ürün satan firmalar

Nakliyat Poliçelerinde Kullanılan Özel Şartların (klozların) Amacı Nedir?
Nakliyat sigortaları uluslararası nitelikte sigortalardır. Dışalım ya da dışsatıma konu yükün sigortasında, satış sözleşmesinin taraflarından biri yabancı olacağından gerek alıcı gerekse satıcının standart ve uluslar arası kabul görmüş bir sigorta teminatı üzerinde anlaşmaya varmaları gerekmektedir. Diğer taraftan tekne sigortalarında da aynı zorunluluk teknenin çalışması sırasında muhatap olabileceği yabancı üçüncü şahıslar (gemi, liman yetkilisi vb.) açısından ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de bütün dünyada genel kabul ve kullanım alanı bulmuş olan Londra Sigortacılar Enstitüsü (Institute of London Underwriters) tarafından hazırlanmış yük ve tekne kloz takımları nakliyat sigorta poliçesine özel şart olarak eklenip kullanılmaktadır.

Yat Sigortaları Teminat Kapsamı Nedir?

 Yat poliçesiyle sadece sizin yatınıza değil, belirli bir limite kadar, çarpıştığınız diğer yat veya rıhtımların veyahut 3. şahısların başına gelebilecek tüm risklere karşı da teminat verir.

Tekne Sigortalarının Fiyatlandırılmasında Rol Oynayan Etkenler Nelerdir?
Tekne sigortalarının fiyatlandırılmasında rol oynayan etkenleri beş bölümde özetleyebiliriz.

- Teknenin cinsi
- Teknenin sigorta bedeli
- Teknenin yaşı ve tonajı
- Teminatın kapsamı
- Teknenin sefer sahası ve faaliyet alanı

Nakliyat Sigorta Poliçesi Örneği

Uluslararası Ticarette taşımacılık ve lojistik çok önemli bir yere sahiptir. Havayolu, deniz yolu ve karayolu taşımacılığı olarak bu konuda çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.

TIR Karnesi işlemleri karayolu taşımacılığının daha güvenli, taşıyıcı firmanın daha az işlem yaparak uluslararası ticareti gerçekleştirmelerini sağlar. Bu sistem ülkelerin sisteme dahil olmalarıyla başlar. Ülkemiz 1966 yılında, bakanlar kurulu kararıyla sisteme taraf olmuştur.

 Sistemin düzenli işleyişini sağlamak amcyıla her ülkede kefil kuruluşlar oluşturulur. Tüm bu kuruluşların da bağlı bulundukları uluslararası kefil kuruluş olan: International Road Transport Union vardır. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ulusal kefil kuruluştur.

Ticaret ve/veya Sanayi Odaları ve İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerince, firmaların sisteme dahil olması, belgelerin satışı, kontrolü,takibi ve kapatılması işlemlerinde görev yapar. Yapılan bütün işlemler TOBB ile bağlantılı olarak gerçekleştirilir.

Tır Karnesi Nedir?

TIR Karnesi uluslararası kara taşımacılığını dolayısıyla uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasını sağlayan bir gümrük transit belgesidir.

Eşya, TIR Karnesi himayesinde hareket noktasındaki gümrük idaresinden, varış noktasındaki gümrük idaresine kadar bir prosedür altında taşınır ve bu prosedüre TIR Sözleşmesi kapsamında "TIR taşıması" denir.

Her bir TIR Karnesinin farklı bir referans numarası vardır. İhtiva ettiği sayfa sayısına göre 4, 6, 14 ve 20 yaprak olmak üzere çeşitlere ayrılmıştır. Karne sayfa sayıları, hareket, varış ve transit olarak geçilecek ülke ve/veya gümrük idaresi sayıları göz önüne alınarak, farklı basılmıştır. Bunun için, TIR karnesi açılırken, karneye işlem yapacak olan hareket, transit ve varış gümrük idareleri sayısı hesaba katılmalıdır. Örneğin 6 yapraklı bir TIR Karnesi 6 gümrük idaresi arasında kullanılabilir.

TIR Karnesi tek bir TIR taşıması için düzenlenir. Eşya hareket, transit ve varış gümrüklerine TIR Karnesi ile beraber sunulur. TIR Karnesi usulüne uygun olarak ilgili gümrük idaresine onaylatılır. Bu işlemden sonra TIR Karnesi kefil kuruluşa iletilmek üzere, TIR işlemlerinin yürütüldüğü Oda'ya iade edilir.

TIR SİSTEMİNE GİRİŞ İÇİN TALEP EDİLEN BELGELER

1-   10 araç şartı. (C1, C3 ve R2 için geçerli değil)

2-   a) 30.000,-AVRO nakit veya kesin ve süresiz teminat mektubu veya

b)75.000,- Türk Lirası nakit veya katı ve süresiz teminat mektubu

(Teminat Mektubunun Konusu: “TIR Sistemine kabul teminatı” olmalıdır.)

Not: R2 Yetki Belgesi Sahibi firmaların, TIR Sistemine kabulü için 50.000 USD nakit veya banka teminat mektubu vermeleri gerekmektedir. Her 50.000 USD teminat karşılığı için 25 adet TIR karnesi kontenjanı tanınır.

3-   TIR sistemine müracaat ücretinin yatırıldığını gösterir banka dekontu. (560,- TL.nakit, T.İş Bankası Akay şubesi 225-5 no.lu hesap)

4-   3 adet TIR Sistemine Kabul Talepnamesi. (Birlikten veya TIR Odasından alınacak)

5-   3 adet noter tasdikli Taahhütname. (Birlikten veya TIR Odasından alınacak)

6-   3 adet Yetki Belgesi fotokopisi (C1, C2, C3, L2, M3 veya R2 Yetki Belgesi)

7-   Karne hamili ortaklarının ve/veya yönetim kurulu üyelerinin her biri için:

1- Tasdikli nüfus kayıt belgesi,  (3 nüsha), 

2- Tasdikli ikametgah belgesi (3 nüsha),

3- Son altı ay içinde alınmış adli sicil kaydı ve adli sicil arşiv kaydı (3 nüsha), 

Bu maddede belirtilen belgeler; anonim şirketin yönetim kurulu üyeleri ve genel müdürü ile

anonim şirketin yüzde ondan fazla hissesine sahip gerçek kişi ortaklarından ve anonim şirketin

yüzde ondan fazla hissesine sahip tüzel kişilerin yüzde elliden fazla hissesine sahip gerçek kişi

ortaklarından talep edilir. Ayrıca, bu belgeler kooperatiflerin müdürleri ile limited şirketlerin

ortak olmayan müdürlerinden de talep edilir.

8-   Firma yetkilisince imzalanmış 3 adet İlave Taahhütname ve noter tasdikli imza sirküleri sureti

9-   3 adet Oda Sicil Kayıt Sureti

10-  3 Adet Firma Bilgi Formu (posta kodu mutlaka yazılacak)

11-  3 adet onaylı Sicil Gazetesi fotokopisi

12-  Yetki belgesi çeşidine uygun mesleki yeterlilik belgesi/belgeleri

C1 yetki belgesi sahiplerinden herhangi bir mesleki yeterlilik belgesi talep edilmez. C2, L2, M3,

R2 yetki belgesi sahiplerinin,  en az birer adet (ÜDY3) üst düzey yönetici ve (ODY3) orta düzey

yönetici türü mesleki yeterlilik belgesini, C3 yetki belgesi sahiplerinin de, en az bir adet orta

düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesini ibraz etmesi gerekmektedir.

13-  Araç Ruhsat Fotokopileri

14-  Vergi Levhası Fotokopisi

15-  TIR Sistemine Giriş için Firmanızın yazılı Beyanı       

İlgili firma eksiksiz olarak hazırladığı bu belgeleri bağlı olduğu Ticaret Odasına ibraz ederek, gereğinin

yapılabilmesi için müracaat dosyasının Birliğimize gönderilmesini talep eder.

Başvurunun yapıldığı oda tarafından, adayın işletme merkezinde bizzat kontrol ve araştırma yapıldıktan

sonra, bu belgelerin tamamı, adayın taşıma kapasitesi, mali yapısı, kurumsal durumu ve yeterliliği,

ortaklarının ve yetkililerinin ticari itibarı, mesleki yeterliği, banka ve finans kurumları nezdindeki mali

itibarları hakkında gerekli araştırmalar yapılarak, hazırlanan rapor, oda yönetim kuruluna sunulur ve onaydan

sonra müracaat dosyası bir yazı ekinde  Birliğe intikal ettirilir.

NOT: Başvuru sahibi firma, hazırladığı dosyanın bir fotokopisini, kendisinde muhafaza edecektir.

TIR KARNESİNİN KULLANIMINA İLİŞKİN KURALLAR

1. Verilişi: TIR Karnesi hareket ülkesinde veya TIR Karnesi sahibinin yerleştiği veya ikamet ettiği ülkede verilir.

2. Dili: TIR Karnesi, maddelerinin aynı zamanda İngilizce olduğu birinci sayfanın ön yüzü hariç, Fransızca basılmıştır; bu sayfa kapağın ikinci sayfasının ön yüzünde Fransızca olarak verilen "TIR Karnesinin Kullanılmasına İlişkin Kurallar"ın tercümesidir. Basılı metnin diğer dillere çevirisini havi ek sayfalar da araya konulabilir.

Üzerinde yer alan maddeler İngilizce veya Fransızca da olabileceğinden kapağın birinci sayfası hariç bir bölgesel kefalet zinciri çerçevesindeki TIR taşımasında kullanılacak Karneler Birleşmiş Milletlerin resmi dillerinde basılabilir. TIR Karnesi kapağının ikinci sayfasında Birleşmiş Milletlerin resmi dillerinden birinde basılan "TIR Karnesinin Kullanılmasına İlişkin Kurallar" kapağın üçüncü sayfasında İngilizce veya Fransızca olarak da basılır.

3. Geçerliliği: TIR Karnesi, karneyi veren kuruluş tarafından saptanan süre içerisinde, hareket gümrüğünde gümrük kontrolünden geçmesi şartı ile TIR taşımasının varış gümrüğünde tamamlanmasına kadar geçerlidir (Kapağın birinci sayfasının birinci maddesi).

4. Karne sayısı: Bir taşıt dizisi (bağlı araçlar) veya bir veya bir dizi karayolu taşıtına bağlı birden fazla konteyner için sadece bir tane karne istenir (Aşağıdaki 10(d) kuralına bakınız).

5. Hareket veya varış gümrük idareleri sayısı: TIR Karneleri himayesinde yapılan nakliyat birden fazla hareket ve varış gümrük idarelerini kapsayabilir. Fakat, gümrük hareket ve varış idarelerinin toplam sayısı dördü geçmemelidir. Bütün gümrük hareket idarelerinin TIR karnesini kabul etmeleri halinde sözkonusu karne gümrük varış idarelerine sunulabilir (Aşağıdaki 10(e) kuralına da bakınız).

6. Sayfaların sayısı: Bir hareket gümrüğü bir de varış gümrüğü idarelerinin olduğu hallerde TIR Karnesi, hareket ülkesi için en az 2, varış ülkesi için 2 ve geçilen her ülke için 2 sayfa ihtiva etmelidir. Fazladan her hareket (veya varış) gümrük idaresi için 2 fazla sayfa istenecektir.

7. Gümrük idarelerine karnenin ibrazı: TIR Karnesi, karayolu taşıtı, taşıt dizisi veya konteyner(ler) ile birlikte her hareket, yol boyu ve varış gümrüğüne ibraz edilir. En son hareket gümrük idaresinde gümrük memuru taşıma süresince kullanılan manifestonun bütün yaprakları altındaki 17'inci bölümü imzalar, tarihli mühür basar.

B.TIR Karnesinin doldurulması

8. Silme, düzeltme: TIR Karnesi üzerinde silme veya düzeltme yapılmaz. Bütün düzeltmeler yanlışların üzerinin çizilmesi ve gerekli olduğu hallerde doğru olan hususların ilavesi şeklinde yapılır. Bütün değişiklikler değişikliği yapan kişi tarafından paraf edildikten sonra gümrük yetkililerine tasdik ettirilir.

9. Kayıtla ilgili bilgi: Ulusal mevzuat, römork veya yarı römorkun tescilini öngörmediği takdirde plaka numarası yerine tanıtma veya imalatçı numarası gösterilir.

10. Manifesto:

(a) Manifesto, gümrük yetkilileri bir başka dilin kullanılmasına izin vermedikçe hareket gümrüğü ülkesinin dili ile doldurulur. Geçilen ülkelerin gümrük yetkilileri manifestonun kendi dillerine tercüme edilmesini isteme hakkına sahiptirler. Bu talepten doğabilecek gecikmelerden sakınmak amacıyla taşıyıcıların, taşıtın sürücüsünü, talep edilebilecek tercümelerle teçhiz etmeleri tavsiye olunur.

(b) Manifesto üzerindeki bilgiler daktilo edilmeli veya bütün sayfalarda kolayca okunabilecek şekilde arasına karbon kağıdı konularak yazılmalıdır. Okunamayan sayfalar gümrük yetkililerince kabul edilmez.

(c) Manifestoda istenilen bilgileri kapsayan, manifestonun benzeri veya ticari belgeler şeklinde ayrı sayfalar ilave edilebilir. Bu gibi durumlarda yapraklar aşağıdaki bilgileri içermelidir.

(i) Eklenen sayfaların sayısı

(ii) Ekli sayfalarda listesi verilen kap veya eşyanın sayısı veya tipi ve brüt ağırlıkları

(d) TIR Karnesi bir taşıt dizisi veya birden fazla konteyneri kapsıyorsa, her taşıtın veya konteynerin muhtevası manifesto üzerinde ayrı ayrı belirtilir. Bu bilgi taşıtın plaka numarası veya konteynerin tanıtma numarası ile tamamlanır

(e) Aynı şekilde, birden fazla hareket ve varış gümrük idaresi varsa gümrük kontrolüne alınan veya alınması düşünülen eşya ile ilgili kayıtlar manifestoda kesin bir şekilde gösterilir.

11. Kapların listeleri, fotoğraflar, planlar vs.: Ağır ve havaleli eşyanın tanıtılması için gümrük yetkilileri tarafından bu tür belgeler istenildiğinde bunlar gümrük yetkilileri tarafından tasdik edilir ve TIR Karnesi kapağının ikinci sayfasına ilave edilir. Ayrıca bütün yaprakların 8'inci bölümünde bunlar belirtilir.

12. İmza: Bütün yapraklar, TIR Karnesi sahibi veya temsilcisi tarafından tarih atılmak suretiyle imzalanır

 C. Olaylar ve kazalar

 13. Yolda kaza sonucu gümrük mühürlerinin bozulması ve eşyanın tahrip veya yok olması halinde, en yakındaki gümrük yetkilileri ile, eğer yakında yoksa bulunduğu ülkenin diğer yetkilileri ile temasa geçilir. Yetkili makamlar en kısa zamanda TIR Karnesi içinde yer alan onaylı raporu düzenler.

 14. Yükün bir başka taşıta veya konteynere aktarılmasını gerektiren bir kaza halinde, bu aktarılma işlemi 13 no.lu kuralda sözü edilen yetkililerden birinin hazır bulunması ile yapılır. Bu yetkili onaylı bir rapor düzenler. Karne "Ağır ve havaleli eşya" sözlerini taşımadıkça yerine geçen taşıt gümrük mührü altında taşımacılık için onaylanmış taşıt olmalıdır. Taşıt mühürlenir ve mühürle ilgili ayrıntılar onaylı rapor üzerinde belirtilir. Eğer onaylanmış taşıt veya konteyner bulunmazsa yeterli güvenliğin sağlanması şartı ile eşya onaylanmamış bir taşıt veya konteynere nakledilebilir. Sonuncu halde bundan sonraki ülkenin gümrük yetkilileri yolculuğun TIR Karnesi himayesinde bu taşıt veya konteynerle devam edip etmeyeceği konusunda karar verir.

15. Taşıyıcı, yükün bir kısmının veya hepsinin boşaltılmasını gerektiren ani bir tehlike karşısında yukarıdaki 13 no.lu kuralda sözü edilen yetkililerin harekete geçmesini beklemeden veya yardımlarını talep etmeden kendi inisiyatifi ile harekete geçebilir. Bu durumda taşıyıcı, acil durumun gerektirdiği önleyici tedbirleri aldıktan sonra durumun kanıtlanması bakımından taşıtın, konteynerin veya yükün yararına bu harekete zorlandığını gösterecek delilleri sağlar ve yükün kontrolü ve taşıt ve konteynerin mühürlenmesi ve onaylı rapor için 13 no.lu kuralda sözü edilen yetkilileri bilgilendirir. 

16. Onaylı rapor varış gümrüğüne ulaşıncaya kadar TIR Karnesine ekli kalır.

17. TIR Karnesine ekli modele ilaveten kuruluşların, taşıyıcıları transit ülkelerinin dil ve dillerinde onaylı raporlarla teçhiz etmeleri tavsiye olunur.

 TIR Sistemine Giriş Teminatları

 Kabul teminatı 

 TIR Sistemine dahil edilmesini talep eden her aday karne hamili, müracaatı sırasında kabul teminatını sunmak ve teminat miktarında Birlik Yönetim Kurulu Kararıyla sonradan yapılacak tüm değişikliklere de riayet etmek zorundadır. 
Aşağıdaki seçeneklerden biri tercih edilmek suretiyle, bu seçeneklerde belirtilen nitelik ve miktarlarda kabul teminatı verilmek zorundadır. 

 a) 30.000,-AVRO nakit veya kati ve süresiz teminat mektubu veya

b)75.000,- Türk Lirası nakit veya kati ve süresiz teminat mektubu

(Teminat Mektubunun Konusu: “TIR Sistemine kabul teminatı” olmalıdır.)

Not: R2 Yetki Belgesi Sahibi firmaların, TIR Sistemine kabulü için 50.000 USD nakit veya banka teminat mektubu vermeleri gerekmektedir.

Her 50.000 USD teminat karşılığı için 25 adet TIR karnesi kontenjanı tanınır.

 Kabul teminatı, TIR Komitesi ve Birlik Yönetim Kurulu Kararıyla adayın TIR karnesi kullanma hakkının iptali halinde, teminatın iade edilmemesini gerektirecek bir nedenin ortaya çıkmaması şartıyla, karne hamilinin en son TIR karnesi aldığı tarihten 27 ay sonra iade edilebilir.
Kabul teminatının, adayın 2 yıllık gözden geçirme süresinin sonunda ve karne hamilinin kullandığı TIR karnelerinden dolayı bir ödeme talebinin alınmamış olması ve ciddi bir usulsüzlük olayına karışmamış olması halinde 10.000,- Amerikan Doları kesin ve süresiz teminat mektubu şeklinde teminata düşürülebilir. Teminatın nakit olarak verilmesi halinde teminat miktarı 5.000,- Amerikan Doları olarak uygulanır. Teminatların düşürülmesi hususunda TIR Komitesi yetkilidir.
  
 Diğer teminatlar   

TIR karnesi ile yapılan bir taşımada, Birlik tarafından bir düzensizlik tespit edildiğinde yada herhangi bir âkit ülkenin gümrük idaresi tarafından, doğrudan karne hamiline veya garanti zincirine (IRU, Kefil Kuruluş ve sigortacı) bir düzensizlik bildiriminde veya ödeme talebinde bulunulduğunda, gümrük idaresi veya Kefil Kuruluş tarafından verilen süre içerisinde Kefil Kuruluşu ve/veya ilgili gümrük idaresini tatmin edecek deliller temin edilmez ise karne hamili söz konusu TIR karnesi ile yapılan taşıma nedeniyle talep edilen veya talep edilebilecek gümrük vergi ve resimlerini güvence altına alacak şekilde tespit edilen meblağı, nakit veya banka teminat mektubu şeklinde ek teminat olarak Kefil Kuruluşa vermek zorundadır. 
  TIR Sözleşmesi Uygulama Esasları gereğince karne hamillerince verilmesi gereken ek teminatlar, aksi belirtilmedikçe, olası gecikme cezalarını da kapsaması için tahmin edilen veya gümrük talebi nedeniyle bilinen meblağın 0 fazlası ile Birlik tarafından belirlenen döviz cinsinden alınır. 

Gümrük vergi ve resimleri ile bunlara ilişkin gecikme faizlerinin miktarının bilinmemesi ve tahmin de edilememesi halinde, gümrük talebine konu eşya değerinin yarısı kadar teminat alınır. 
 
Gümrük vergi ve resimleri ile bunlara ilişkin gecikme faizlerinin miktarının 500 Amerikan Dolarını geçmediğinin tespit edilmesi halinde teminat alınmayabilir. 
 
Eşya değerinin bilinmemesi halinde teminat, eşyanın miktarı ve niteliği göz önüne alınarak talepte bulunan/bulunacak olan ülke kefil kuruluşunun garanti limitini geçmeyecek şekilde Birlik tarafından belirlenecek döviz cinsinden alınır. 
 
Talep Türk gümrük idarelerinden gelmiş ise bu teminat, konunun çözümü için geçecek süre, enflasyon oranları ve benzeri etkenler dikkate alınmak koşulu ile 50.000,- Amerikan Dolarını karşılayacak miktarda Türk Lirası olarak da alınabilir.  

İade edilmeyen veya kullanılmadan kayıp edilen TIR karneleri için alınacak teminat 
Süresi içerisinde iade edilemeyen veya kullanılmadan kayıp edilen her TIR karnesi için 2.000,- Amerikan Doları nakit veya banka teminat mektubu ya da 3.000,- TL nakit veya banka teminat mektubu verilmek zorundadır. Bu teminatın banka teminat mektubu şeklinde verilmesi halinde, teminat mektubu TIR karnesinin veriliş tarihinden itibaren en az 27 ay geçerli olmak zorundadır.      

Teminatlarda kefalet 

Bir karne hamilinin diğer bir karne hamiline kefil olabilmesi için en az bir yıldan beri TIR Sistemi altında faaliyette bulunuyor olması ve Birlik tarafında da kefaletinin kabul edilebilir bulunması gerekir. 
Bir karne hamili, en fazla iki karne hamiline kefil olabilir.  

TIR Karnesi Nasıl Doldurulur? (Broşür - pdf) - TOBB

http://www.tobb.org.tr/TIRveATAKarnesi/TIR/Documents/Duyurular/Turkish-leaflet for printing.pdf

Aşağıdaki Kanun gereğince TIR karneleri, ATA, A.TR ve EUR.1 dolaşım belgeleri, menşe şahadetnameleri ve EAN-UCC çizgi kod işlemleri, mal ve hizmetlerin uluslararası ticaretindeki beyanname, vesika ve benzeri belgelerin düzenlenmesi ve/veya onaylanması.” yetkisi İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine de verilmiştir.

MADDE 130 – 5910 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi ile İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, aynı fıkranın (ç) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki (d) bendi eklenmiş ve mevcut (d) bendi (e) bendi olarak teselsül ettirilmiştir.

“a) Dış ticarete ve yurt dışı hizmetlere ilişkin konularda çalışmalar yapmak, bu kapsamda; kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde üyelerinin menfaatlerini ülke çıkarları çerçevesinde koruyucu ve geliştirici çalışmalar yapmak.”MADDE 130 – 5910 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi ile İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, aynı fıkranın (ç) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki (d) bendi eklenmiş ve mevcut (d) bendi (e) bendi olarak teselsül ettirilmiştir.

“d) TIR karneleri, ATA, A.TR ve EUR.1 dolaşım belgeleri, menşe şahadetnameleri ve EAN-UCC çizgi kod işlemleri, mal ve hizmetlerin uluslararası ticaretindeki beyanname, vesika ve benzeri belgelerin düzenlenmesi ve/veya onaylanması.”