Ticarete konu olan herhangi bir malın üretimden tüketime kadar her safhada kalite kontrolünden geçirilmesi gerekliliği, bugün bütün dünyada kabul edilmiş bir gerçektir. Böylelikle, üretim aşamasında doğan aksaklıkların giderilmesi sağlanacak, ayrıca kalitesiz mal üretimine engel olunacaktır. Üretim sonundaki kalite kontrolü; malın piyasaya dağıtımından önceki kalitesinin belirlenmesi yönünden önem taşımakta olup, üretici/ihracatçı yönünden malın sevkiyat öncesi veya alıcıya tesliminden önceki durumunun belirlenmesini sağlamaktadır. Belli kalite standartlarına sahip olmayan malın sevkiyatı, malın sonradan alıcı tarafından geri gönderilmesi, malın düşük fiyatla satışı, vb. sorunları da, beraberinde getirmektedir.
Bu itibarla, sözleşme konusu malların kontrolünün, tarafsız, güvenilir ve uluslararası düzeyde tanınmış ve kabul edilmiş kuruluşlar tarafından, yapılarak malın durumunun bu kuruluşların düzenleyecekleri raporlar ile belirlenmesi, gerek alıcı gerekse satıcıya güven duygusu sağlamakta ve satış sonrasında ortaya çıkabilecek aksaklıklar asgari düzeye indirilebilmektedir.
İhraç veya ithal edilecek malların belirlenen miktar, kalite ve özelliklere uygun olup olmadığının, ambalajlama, etiketleme, yükleme, taşıma, teslim zamanı vb. koşullarına ne ölçüde uyulduğunun, satıcı veya alıcının talebine istinaden, uluslararası gözetim şirketi uzmanlarınca yapılan teknik inceleme sonucu bir rapora bağlanmasına gözetim denilmektedir. Bu işlem, malın çıkış ve/veya varış yerinde yapılabilmektedir.
Gözetim şirketi; uluslararası ticari kuralların gereği olarak, mevzuat, satış akdi veya akreditifler gereğince tartı ve analiz yapılması zorunlu bulunan hallerde,
- Ticarete konu olan malda (mamul/yarı mamul) aranan özelliklerle ilgili kalite kontrol ve tartım işlemlerini yapan,
- Bu işlemlerle ilgili raporları düzenleyen,
- Bu işlemleri gerçekleştirmek için her türlü laboratuarları kuran ve işleten,
- Tüm bunların sonucunda ithalat ve ihracat işlemlerinde koordinasyon sağlayan tarafsız kuruluşlardır.
Gözetim Şirketlerinin işlevi, alıcı ve satıcı arasında daha az ihtilaf çıkmasını temin etmek ve bu ihtilafları çözmektir. Bunu sistemli bir çalışma sonucu alışverişe konu olan malların sözleşmeye uygunluğunu bir rapor ile belgeleyerek yapmaktadırlar.
Gözetim şirketleri tarafından düzenlenecek rapor ve çeki listelerinin konsolosluk ve mahalli ticaret odalarınca onaylanması zorunlu bulunmamakta, söz konusu belgeler aynen kabul edilmektedir.
"Uluslararası Gözetim Şirketi" statüsü verilmesi, faaliyetlerinin izlenmesi ve denetlenmesi görevi Dış Ticaret Müsteşarlığına verilmiştir. 23.02.2010 tarihi itibarıyla ülkemizde, Uluslararası Gözetim Şirketi statüsü verilmiş bulunan 126 adet firma faaliyet göstermektedir.
Bir satış sözleşmesi veya akreditif şartları arasında Gözetim Raporu (Certificate of Inspection) yer aldığı takdirde (ya da ürünün gönderildiği ülkenin mevzuatı gereği) satıcı, seçeceği ya da alıcıyla birlikte kararlaştırılan bir gözetim şirketine başvurarak, gözetim yapılmasını talep eder. Bazı ihraç mallarının kalite kontrolü ise üretim aşamasında yapılmaktadır.
İhracat kontrolü tamamlandığı ve mal yükleme noktasında taşıma aracına teslim edildiği anda gözetim şirketi bir gözetim raporu düzenler. Bu raporlar; gözetim şirketlerinin kendi özel filigran ve logolarını içeren, özel kâğıtların üzerine yazılırlar.
Satıcı firma, gözetim ile ilgili olarak ne şekilde bir rapor düzenleneceği hususunu öncelikle bir gözetim şirketine danışmalı ve üretim ve/veya sevkten önce sözleşme şartlarında gerekli tadiller yapılacaksa alıcı firma ile bu konuda anlaşmalıdır. Aksi takdirde, gözetim şirketinden rapor temin edememek gibi bir durumla karşılaşılabilir. Diğer taraftan, yurtdışından bir mal ithal ediliyorsa, bu malın kontrolü için bir gözetim raporu satıcıdan isteniyorsa, bu raporu hazırlayacak gözetim şirketinin mutlaka alıcının bulunduğu ülkede bir temsilciliğinin veya şubesinin olmasına azami dikkat gösterilmelidir.
Gözetim;
(i) alıcının istediği malın sevkiyat öncesi ve/veya sonrasında, sözleşmede ve/veya standardında öngörülen koşullara ne ölçüde uygun olduğunun belirlenmesi,
(ii) Taraflar arasında ileride doğabilecek anlaşmazlıkların ve bunun sonucu olarak ortaya çıkabilecek zararın önlenebilmesi,
(iii) Gerektiğinde yeni fiyat ayarlamasına gidilebilmesi
açılarından ihracatçı ve ithalatçılara önemli kolaylıklar sağlayabilmektedir.
Gözetim Şirketleri Tarafından Verilen Hizmetler
- Tüm tarım ve sanayi ürünleri ile maden ürünlerinin gözetimini yapmak,
- Ticarete konu olan herhangi bir malın miktar ve kalitesini belirleyip hazırlanan raporla belgelemek,
- İlgili alanları dâhilindeki tüm maddeler için örnekleme, kalite kontrolü, depolama ve stok kontrolü ile sevkiyat sonrasında yükleme, boşaltma işlemlerine ilişkin prosedürleri yerine getirmek,
- Gerektiğinde, malın perakende ve toptan piyasa fiyatını belirlemek,
- Taşınan mal ile taşıma evrakının uyumunu karşılaştırmak,
- Malın ulusal ve/veya uluslararası bir standarda uygunluğuna ilişkin bilgileri kapsayan bir belge hazırlamak,
- Bunların yanı sıra, sınırlı olanaklarla çalışan işletmeler de, üretim esnasında yapılması gereken “nokta kontrolleri” için gözetim şirketlerinden yararlanabilirler.
Uluslararası Gözetimin İhracatçılara Sağladığı Avantajlar
a) Malın arzulanan nitelikte olmaması durumunda sözleşmeye uygun olmayan malların ihracatı önlenerek; malların sonradan geri gönderilmesi, tarafların gereksiz masraflara girmesi ve zaman kaybı önlenir,
b) Gözetim şirketlerinin düzenleyeceği rapor sonucunda ithalatçının yapacağı muhtemel bir itiraza karşı ihracatçının elinde uluslararası ihtilaflarda delil olarak kullanabileceği sağlam ve geçerli bir belge olacaktır.
c) Satış bedelinin hepsinin veya mümkün olduğu kadar büyük bir kısmının tahsil edilebilmesi imkânı doğar,
d) Satılan mala tarafsız bir kuruluştan kalite uygunluk belgesi alabilme imkânı ve dolayısıyla mamulün pazarlama şansının artmasını sağlar (Bazı ülkeler gözetim raporuna sahip olmayan malı kabul etmemektedir).
e) Gözetim şirketinin iç ve dış piyasalardaki etkinliğinden faydalanılarak ürüne yeni pazarlar bulabilme imkânı doğar.
Uluslararası Gözetimin İthalatçılara Sağladığı Avantajlar
a) Mal kalitesinin belirlenen şartname, standart ve mevzuata uygunluğunu garanti eder,
b) Anlaşmada öngörülen miktarın sevkinin belgelenmesi ile ambalaj, etiketleme ve yüklemenin şartnameye uygunluğunu belirler,
c) Şartname koşulları dışına çıkılması halinde satıcıya fiyat kırdırabilme imkânı sağlar,
d) Teslimdeki gecikme zamanında belirlenebilir.
Özetle, ihracatçı ile ithalatçı arasında sözleşme koşullarına uymama sonucu ortaya çıkabilecek anlaşmazlıklarda, uluslararası gözetim raporuyla, en kısa yoldan ve adil bir biçimde, konu çözüme kavuşturulabilir.
Gözetim hizmetleri hakkında detaylı bilgiye ulaşmak için tıklayınız... (http://www.kascert.com/kascert/YuklenenResimler/File/Diger/Gozetim_Faaliyetleri_Genel_Bilgi.pdf )
-
Uluslararası Gözetim Şirketleri
- https://ticaret.gov.tr/urun-guvenligi/uluslararasi-gozetim-sirketleri
-
Uluslararası Gözetim Şirketleri Genel Bilgisi
Dış ticarete konu mallarla ilgili olarak kalite ve miktar kontrolü; depolama, yükleme, boşaltma ve nakil esnasındaki durumun tespiti ile döviz kuru ve mali şartlar da dâhil olmak üzere fiyat ve gümrük sınıflandırmasının doğruluğunun saptanması konusundaki uluslararası gözetim faaliyetleri yürütmek üzere Bakanlığımıza başvuran firma/kuruluşlara uluslararası gözetim şirketi statüsü verilmektedir.
Diğer bir deyişle, ithalatçı ve/veya ihracatçı, dış ticarete konu ürün ile ilgili olarak üzerinde anlaştıkları hususların yerine getirildiğinden emin olmak için uluslararası gözetim şirketlerine başvurmakta; uluslararası gözetim şirketleri ürünün özellikleri, kalitesi, miktarı, fiyatı vb. hususlarda ölçüm ve analizler yaparak bir rapor düzenlemekte; dış ticaret bu gözetim raporundaki verilere güvenilerek gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda, Bakanlığımızca uluslararası gözetim şirketi statüsü verilmesiyle, gözetim şirketinin uzman personel ve altyapı gibi asgari koşullara sahip olduğu hususu, devlet tarafından onaylanmış olmaktadır.
-
31/12/2014 tarihli ve 29222 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Uluslararası Gözetim Şirketi Statüsüne İlişkin Tebliğ (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2015/24) uyarınca Bakanlığımızca A tipi (TÜRKAK'tan akredite olan) uluslararası gözetim şirketi statüsü verilen firma/kuruluşların listesi için tıklayınız.
31/12/2014 tarihli ve 29222 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Uluslararası Gözetim Şirketi Statüsüne İlişkin Tebliğ (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2015/24) uyarınca Bakanlığımızca B tipi uluslararası gözetim şirketi statüsü verilen firma/kuruluşların listesi için tıklayınız.2017/E.1 sayılı Genelge ve Eki
2015/24 sayılı Uluslararası Gözetim Şirketi Statüsüne İlişkin Tebliğ
2015-24 Sayılı Tebliğ Çerçevesinde UGŞ'lerin takip edeceği prosedüre ilişkin açıklamalar
TSE'nin Uluslararası Gözetim Uygulamaları : https://www.tse.org.tr/Sablon?ParentID=2277&TempID=38
Uluslararası Gözetim Raporu Örneği
